چالش‌های مشارکت سیاسی زنان و راهکارهای حمایتی
تقویت مشارکت سیاسی زنان، با وجود موانع عملی فراوان، نیازمند تلاشی پیوسته است. حبیبه مازن معتقد است کە نظارت و مستندسازی موارد نقض حقوق، به درک بهتر واقعیت کمک می‌کند و دید روشن‌تری با راهکارهای مؤثرتر برای فعالان فراهم می‌کند.
اسما فتحی
قاهره - مشارکت سیاسی زنان از پیچیده‌ترین مسائل است. دلیل این پیچیدگی از یک سو، فرهنگ غالب درباره توانایی‌های زنان و از سوی دیگر، نقش کلیشه‌ای است که جامعه برای زنان تعریف کرده و باور ندارد که آنها حق دارند از این چارچوب خارج شوند.
برای آشنایی بیشتر با راهکارهای حمایت از زنان در مشارکت سیاسی و حضور در عرصه عمومی، خبرگزاری ما با حبیبه مازن گفت‌وگو کرد. او در انجمن ملی دفاع از حقوق و آزادی‌ها فعالیت می‌کند و عمدتاً به حمایت و توانمندسازی زنان در این زمینه و سایر حوزه‌های حقوق بشری می‌پردازد.
انجمن ملی دفاع از حقوق و آزادی‌ها روی چند موضوع مهم کار کرده است. مهم‌ترین برنامه‌های آن کدامند؟
ما چندین پرونده مرتبط با حقوق داریم که در رأس آنها زنان و چالش‌هایشان قرار دارد. همچنین به نقض حقوقی که زنان متحمل می‌شوند، حقوقشان را تضعیف می‌کند و گاه آنها را در معرض خطر قرار می‌دهد، می‌پردازیم.
درباره زنان، ما چند برنامه داریم از جمله مشارکت سیاسی آنها، چگونگی درگیر کردن آنها در امور عمومی و حمایت از آنها در برنامه‌ریزی برای کمپین انتخاباتی. هدف ما این است که زنان را به طور مؤثر در این رقابت شرکت دهیم تا بتوانند به پیروزی برسند.
ما همچنین روی قوانین مربوط به زنان کار کرده‌ایم تا مشارکتشان را تقویت و از آنها محافظت کنیم. این کار از طریق تلاش برای اصلاحات قانونی و نیز فشار برای امضای توافقنامههای بین‌المللی مربوط به زنان مانند توافقنامه موبوتو و غیره انجام شده است.
مشارکت سیاسی زنان ضعیف است. با توجه به تجربه شما در این زمینه، دلیل آن چیست؟
ما باید بین زنان بر اساس موقعیت جغرافیایی تفاوت قائل شویم. در برخی شهرها، زنان از آداب و رسومی رنج می‌برند که توانایی آنها را برای مشارکت در امور عمومی محدود می‌کند، آزادی حرکتشان را کاهش می‌دهد و نقش‌های کلیشه‌ای برایشان در جامعه تعریف می‌کند. این امر مشارکت سیاسی آنها را دشوار می‌سازد زیرا در این صورت ممکن است از نظر اجتماعی «طرد» شوند.
ما از طریق آموزش‌ها و کارگاه‌ها تلاش می‌کنیم تا موانع فرهنگی ناشی از آداب و رسوم را که مانع مشارکت زنان می‌شود، برطرف کنیم. علاوه بر این، برای آگاهی‌رسانی درباره اهمیت مشارکت سیاسی زنان و تأثیر آنها در این زمینه فعالیت می‌کنیم.
همچنین زنانی هستند که نمی‌دانند می‌توانند در زندگی سیاسی مشارکت کنند و بسیاری از آنها از قوانین مربوط به این موضوع آگاهی ندارند. ما به این مسئله توجه ویژه داریم زیرا دانش، پایه مهمی برای حمایت از حضور زنان در صحنه سیاسی است.
بسیاری از زنان از حق مشارکت خود در زندگی سیاسی و قوانین مربوط به آن بی‌اطلاع هستند. ما به این موضوع اهمیت ویژه‌ای می‌دهیم، زیرا آگاهی، پایه اصلی حضور مؤثر زنان در عرصه سیاسی است.
شما روی توافقنامههای بین‌المللی برای حمایت از زنان کار کرده‌اید. برای افزایش آگاهی زنان از اهمیت این توافق‌نامه‌ها چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
زنان از نقض حقوق بسیاری رنج می‌برند که آنها را به سمت مبارزه با خشونت علیه خودشان سوق داده است. آنها به ابزارها و سازوکارهای مختلف حمایتی، چه در سطح بین‌المللی و چه داخلی، علاقه‌مند شده‌اند.
ما بر پدیده‌های رو به رشد مانند خشونت سایبری و جنایات هولناک، مانند قتل دو دانشجو در ملأ عام، نظارت می‌کنیم. هدف ما افزایش آگاهی زنان نسبت به اهمیت درک توافق‌نامه‌ها و سازوکارهایی است که از آنها و حقوقشان محافظت می‌کند.
ما مطالعات عمیقی درباره واقعیت‌های موجود انجام می‌دهیم و به دنبال راه‌هایی برای افزایش آگاهی و ترغیب به امضای توافقنامههای بین‌المللی هستیم. همچنین اقداماتی برای محافظت از زنان و کمک به آنها در مقابله با انواع خشونت‌هایی که تجربه می‌کنند، انجام می‌دهیم.
برای زنانی که حقوقشان نقض می‌شود و مورد انواع خشونت قرار می‌گیرند، چه کرده‌اید؟
دیدگاه کلیشه‌ای رایجی وجود دارد که زنان را منشأ تمام مشکلات می‌داند و تلاش می‌کند قربانی را محکوم و مجرم را تبرئه کند. این موضوع نیازمند مداخله است تا آگاهی مردم را نسبت به اهمیت باور کردن و حمایت از دختران، به جای سرزنش و ترساندن آنها، افزایش دهد. این نگرش باعث شده بسیاری از زنان نتوانند درباره نقض حقوقشان صحبت کنند یا آن را گزارش دهند.
ما با تمام توان برای تغییر این فرهنگ اجتماعی تلاش می‌کنیم تا محیطی امن برای زنان و دختران ایجاد کنیم که در آن بتوانند بدون ترس از آزار یا افشای مشکلاتشان، مشارکت و فعالیت کنند.
این مسئولیت اجتماعی بر عهده همه ماست، به ویژه پس از موارد متعدد نقض حقوق و افزایش خشونت‌های اخیر. ما نیازمند همبستگی برای شکستن این فرهنگ و مقابله با تفکری هستیم که زنان را تحقیر، محکوم و برچسب‌گذاری می‌کند.
شما روی موضوع مشارکت سیاسی و مسائل پیچیده مربوط به زنان کار کرده‌اید. چه راهکارهایی برای تضمین حضور امن زنان در عرصه عمومی وجود دارد؟
آگاه کردن زنان از حقوقشان، ابزاری مهم برای افزایش آگاهی و توانمندسازی آنها در مقابله با نقض حقوقشان است.
نظارت و مستندسازی موارد نقض حقوق، به درک بهتر واقعیت کمک می‌کند و دید روشن‌تری با راهکارهای مؤثرتر برای فعالان این حوزه فراهم می‌کند.
جامعه مدنی نقش مهمی در مقابله با خشونت و سایر موانع مشارکت زنان در عرصه عمومی، مانند آزار و تبعیض، ایفا می‌کند.
اجرای قوانین نقش کلیدی در حفاظت از زنان و ایجاد بازدارندگی عمومی دارد. همچنین، فعال کردن سیستم‌های دریافت شکایات در نهادهای تخصصی به زنان کمک می‌کند تا درباره آزارهایی که در حوزه‌های عمومی و خصوصی تجربه می‌کنند، صحبت کنند.