مهاباد- بازاریان و کسبه در تاریخ اعتراضات و انقلاب ملل گوناگون نقش برجسته‌ای را ایفا کرده‌اند.کوردستان نیز همچون سایر سرزمین‌های جهان در تاریخ مبارزات و اعتراضات خود همیشه کسبه و بازاریان را به عنوان یکی از عوامل اصلی و صداهای اعتراضی خود داشته است.

تأثیر اقتصادی، افزایش فشار بر حکومت و همبستگی اجتماعی از تاثیرات تعطیلی بازارها است. نقش تعطیلی بازارها در اعتصابات علیه حکومت‌ها ممکن است به عنوان یک راهبرد اعتراضی موفق عمل کند. تعطیلی بازارها می‌تواند فشار اقتصادی به حکومت وارد کند، افراد را به مشارکت در اعتراضات تشویق کند و نشانگر عدم رضایت از عملکرد حکومت در زمینه‌های مختلف باشد. این اقدام می‌تواند باعث توجه بیشتر رسانه‌ها و جامعه شود و به تشدید حرکت‌های اعتراضی بیانجامد.

 

تاریخچه اعتصاب بازاریان در کوردستان

ترور و زندانی کردن رهبران سیاسی، اعدام زندانیان سیاسی، سالگردهای مهم مبارزاتی، اعتراض به مسائل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و همراهی در تحولات و اعتراضات سیاسی همچون خیزش انقلابی «ژن، ژیان، ئازادی» از مواردی هستند که در کوردستان اعتراض کسبه به شکل چشم‌گیری تاثیر گذار بوده است و حتی گاهی به عنوان پیشتاز اعتراضات عمل کرده است.

گواه تاریخی اعتصابات کسبه‌ی روژهلات را پس از برسرکار آمدن جمهوری اسلامی  و اعدام زندانیان سیاسی همچون فرزاد کمانگر و شیرین علم‌هولی، محکوم کردن قتل کولبران و... می‌توان به روشنی‌ یافت.

 

اعتراضات کسبه در خیزش انقلابی «ژن، ژیان، آزادی»

با قتل حکومتی ژینا امینی در تهران در شهریور ۱۴۰۱ یکی از گسترده‌ترین اعتصابات در اعتراض به این قتل در تاریخ حکومت جمهوری اسلامی شکل گرفت. با به خیابان آمدن معترضان و شکل گیری اعتراضات و مبارزات علیه حکومت، بازاریان به عنوان اولین قشر جامعه به این مبارزات پیوستند. از آنجا که خواستگاه این خیزش انقلابی کوردستان بود، کسبه‌ی شهرهای روژهلات همچون سقز، مهاباد، بوکان، سنه، کرماشان، جوانرو، اورمیه و سردشت از پیشگامان اعتصاب در بین کسبه‌ی سایر شهرها بودند.

با گسترش اعتصابات در آبان‌ ۱۴۰۱ حدود هفتاد درصد کسب و کارها در ۲۱ استان ایران با نخستین روز فراخوان اعتصاب اعلام شده در روزهای بیست‌و‌چهارم تا بیست‌و‌ششم همراه شدند که موجب تحریک رسانه‌های وابسته و پروپاگاندای حکومتی شد و همچون نشانی از مهر وحشت بر پیشانی تاریخ جمهوری اسلامی ماندگار گردید.

حکومت برای شکستن مقاومت کسبه‌ی کوردستان مسدودسازی حساب بانکی، زندان، جریمه، پلمب و... را به‌کار گرفت اما مقاومت روژهلات با ایجاد فشار توسط حکومت شکسته نشد و چهره‌ای از همبستگی روژهلات را به تمام جهان نشان داد.

اعتصاب کسبه‌ی روژهلات یکی از طولانی‌ترین اعتصابات بازاریان در کوردستان بود.

 

تداوم اعتصابات در سرکوب شدید با پیشگامی کسبه

پس از سرکوب‌های شدید خیزش انقلابی «ژن، ژیان، آزادی» به‌ویژه در روژهلات، فضای کاملا امنیتی در بطن سیاسی و اجتماعی ایران حاکم شد اما برخلاف تمام تلاش‌های رژیم جمهوری اسلامی صدای اعتراضات خاموش نشد و دوباره مبارزات مردمی در بازارهای کوردستان خود را نشان داد.

روز ۹ بهمن ۱۴۰۲ در پی اعدام چهار زندانی سیاسی کورد با نام‌های وفا آذربار، محسن مظلوم، پژمان فاتحی و هژیر فرامرزی تمامی کسبه در برخی شهرهای روژهلات در اعتراض به اجرای احکام اعدام روز ۱۰ بهمن دست به اعتصاب زدند.

زریان.ف فعال مدنی در خصوص این اعتصاب می‌گوید: «در طول خیزش انقلابی ژن ژیان ئازادی، حکومت با ایجاد فضای رعب‌آور و اعمال خشونت درصدد کنترل جامعه به‌ویژه جامعه‌ی کوردستان بود. اعدام این چهار زندانی سیاسی کورد دردی غیرقابل بیان برای تمام روژهلات بود و ما شاهد آن بودیم که در اکثر شهرهای روژهلات بازاریان صدای اعتراض مردم را با بستن مغازه‌ها به تمام جهان رساندند و رسانه‌ها از طریق نمایش این اعتصابات همبستگی مردم و اعتراض آنان را نشان دادند. می‌توان اعتصاب کسبه و بستن مغازه‌ها در تاریخ ۱۰ بهمن را جرقه‌ی شروع فصلی دیگری از مبارزات در امتداد خیزش انقلابی «ژن، ژیان، آزادی» دانست که روح تازه‌ای از شجاعت را در کالبد مبارزات دمید.»

س.م یک فعال دانشجویی و نویسنده در داخل روژهلات کوردستان است که در مورد اعدام‌ها و اعتصابات اخیر می‌گوید: «حکومت ایران چهار فعال سیاسی بانام وفا آذر بار، محسن مظلوم، محمد فرامرزی و پژمان فاتحی را به اتهامات ناروا و بی‌پشتوانه اعدام کرد ولی در امر واقع کورد بودن آنها یکی از دلایل اصلی این اعدام بود. محسن مظلوم یک فعال دانشجویی بود که نتوانست تحصیلات دانشگاهی خود را تمام کند و مجبور شد ایران را ترک کند. وقتی که محسن نوجوان بود ودغدغه کار ونوشتن  داشت و به‌دلیل کورد بودن و فعالیت مانع او می شدند، دانشجویان شهرهای دیگر شاید چنین محدودیتهایی نداشتند و به همین دلیل حکومت به بهانه های مختلف درصدد حذف و کنترلگری و محدودیت بیشترد بوده و هست».

او در ادامه در مورد اعتصاب بازاریان می گوید: «اعتصاباب بازاریان یک نافرمانی مدنی مسالمت آمیز است که به نقطه عطف کوردستان تبدیل شده است و در تمام ایران چنین مقاومت و یک صدایی بی‌همتا بوده است. در خیزش انقلابی ژن، ژیان، ئازادی نیز اعتصابات کوردستان کلید اصلی اعتصاب کل ایران بود. اعتصابات بازاریان و اعتراض به سیاست حکومت یعنی اینکه هنوز مردم یک صدا هستند و از مردم خود حمایت می کنند و دیگر تاب تحمل سیاه پوشیدن مادران را ندارند. مراسم ترحیم جانباختگان نیز  به یک میدان مبارزه تبدیل شد و دسته دسته مادران دادخواه با مادران شهدا و سربه‌داران همدرد کرده و مقاومت را به شکلی زنانه و مادرانه تکثیر نمودند».

در شرایط امروز کوردستان بازاریان بدنه اصلی مبارزات سیاسی هستند و سیاست و مبارزه در کوردستان از دل جامعه بر می خیزد بدین صورت که در شرایط بد اقتصادی، تورم بالا و گرانی‌ها نیز مردم  در کنار نخبه‌های سیاسی و کل طیف‌های جامعه اعتراضات خود را ادامه می‌دهند و انقلاب زن، زندگی آزادی همچنان ادامه دارد.