مرکز خبر- بروز مشکل در به خواب‌رفتن یا در خواب‌ماندن، به خصوص با افزایش سن، امری رایج است کە بر اساس نظرسنجی اخیر بنیاد ملی خواب، مشکلات خواب زنان به طور قابل توجهی بیشتر از مردان گزارش شده است.

فیونا بیکر، مدیر برنامه‌ی تحقیقاتی خواب انسان در SRI International، مؤسسه‌ی تحقیقاتی غیرانتفاعی مستقر در منلو پارک کالیفرنیا، گفت: چنین مشکلاتی ممکن است در دوران بلوغ ظاهر شده و تا بزرگسالی ادامه پیدا کنند.

به گفته‌ی کارشناسان طیف وسیعی از عوامل، از جمله بیولوژیکی، روانی و اجتماعی این مشکلات را به وجود می‌آورند. با این حال، خبر خوب این است که راهکارهایی برای مقابله با آن وجود دارد.

 

چه چیزی پشت مشکلات خواب زنان نهفته است؟

دکتر بیکر گفت: تغییرات هورمونی در طول چرخه‌ی قاعدگی و در طول سال‌های باروری، می‌تواند تغییرات خلقی (مانند اضطراب و افسردگی) و علائم فیزیکی (مانند گرفتگی، نفخ و حساس شدن سینه‌ها) را به همراه داشته باشد که همگی می‌توانند خواب را مختل کنند.

شلبی هریس، استادیار بالینی نورولوژی و روانشناسی در کالج پزشکی آلبرت انیشتین در این رابطه گفت: «علائم دوران بارداری - مانند حالت تهوع، میل مکرر به ادرار ، اضطراب و ناراحتی عمومی، بسته به دوره‌ی بارداری - نیز می‌توانند باعث ایجاد اختلال در خواب شوند. این موضوع به ویژه در سه ماهه‌ی اول و سوم بسیار شایع است.»

طبق گفتەهای دکتر هریس اختلال خواب ناشی از مراقبت از نوزاد تازه متولد شده نیز بسیار شایع است این بی‌خوابی می تواند تا مدت‌ها پس از خوابیدن نوزاد در طول شب ادامه یابد. گاهی اوقات مغز زنان برای شنیدن صدای کودک تربیت می‌شود؛ این امر می‌تواند منجر به الگویی از هوشیاری بیش از حد و پاسخگویی فوری شود که خوابیدن را دچار اختلال می‌کند.

هورمون‌ها در طول سال‌های منتهی به یائسگی و پس از آن مجدداً به عامل اصلی بی‌خوابی بدل می‌شوند. دکتر بیکر در همین زمینە گفتە است: به طور متوسط ٨٠ درصد از زنان در دوران پیش از یائسگی (چهار سال یا چند سال منتهی به یائسگی) احساس گرگرفتگی دارند و ممکن است این احساس چندین سال پس از یائسگی ادامه پیدا کند. در حدود ٢٠ درصد از زنان، گرگرفتگی آنقدر مکرر و شدید است که خواب را مختل می‌کند.

زنان یائسه همچنین برای ابتلا به آپنه‌ی انسدادی خواب در معرض خطر بیشتری قرار دارند، این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که ماهیچه‌های راه هوایی شل شده و به طور موقت مانع تنفس می‌شوند که می‌تواند بیداری‌های مکرر در طول شب را به همراه داشته باشد.

دکتر بیکر گفت: « باز هم پای هورمون‌ها به میان می‌آید. افزایش وزن مرتبط با یائسگی، افزایش سن، تغییرات تون ماهیچه‌ای مرتبط با سن و توزیع مجدد وزن بدن نیز ممکن است در تشدید خطر آپنه خواب نقش داشته باشد.»

زنان همچنین در معرض خطر ابتلا به برخی بیماری‌های روانی مانند اضطراب و افسردگی هستند که می‌تواند مشکلات خواب را تشدید کند. بر اساس نظرسنجی گالوپ که در ماه می منتشر شد، درصد زنانی که افسردگی دارند یا تحت درمان هستند، بیش از دو برابر مردان است همچنین وزارت بهداشت و خدمات انسانی نیز در نتیجه‌ی تحقیقاتی اعلام کرد که زنان بیش از دو برابر مردان در طول زندگی خود به اختلال اضطراب مبتلا می‌شوند.

 

چگونه خواب بهتری داشته باشیم

با توجە بە گفتەهای دکتر هریس راه حل‌های مؤثر حل این مشکلات در دسترس است او گفت: درمان شناختی رفتاری بی‌خوابی ( C.B.T.-I ) به عنوان بهترین درمان خط اول شناخته شده است« ثابت شده که طیف وسیعی از تکنیک‌های شناختی و رفتاری، مانند شناسایی و اصلاح الگوهای افکار منفی، تمرین ذهن‌آگاهی، پیگیری خواب و تغییر ساعت خواب، می‌تواند در بهبود خواب مؤثر بوده و علائم افسردگی را کاهش ‌دهد.»

در نهایت، باید در نظر داشته باشیم که نوسان خواب، از شب به شب و از فرد به فرد، کاملا طبیعی است، بیدار شدن لزوماً به معنای وجود مشکل نیست. دکتر هریس افزود: «همه در نیمه‌های شب بیدار می‌شوند، فقط برخی از مردم آن را بیشتر از دیگران به یاد می‌آورند.»

او گفت: «اگر یک یا دو بار در شب از خواب بیدار شوید و بتوانید بعد از  ١٠ تا ۱۵دقیقه دوباره بخوابید، مشکل خاصی ندارید. اما اگر در به خواب‌رفتن، خواب‌ماندن یا بیدار شدن خیلی زود مشکل دارید، یا اگر احساس می‌کنید خوابتان طراوت ندارد به دنبال کمک پزشکی باشید.»

انجمن طب رفتاری خواب فهرستی از C.B.T.-I تهیه کرده است. متخصصان آموزش‌دیده و انجمن یائسگی آمریکای شمالی، پایگاه داده‌ای از ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی فراهم کردند که به خوبی با مراقبت‌های پیش از یائسگی آشنایی دارند.آنها می‌گویند«اگر نگران آپنه خواب هستید، به دنبال یک پزشک متخصص خواب بگردید.»

لیزا ال لوئیس نویسنده‌ی کتاب «نوجوان محروم از خواب» نیز مرتباً نقش اساسی خواب را به مدارس و سایر سازمان‌ها یادآوری می‌کند.