ورزش در راستای مبارزە برای حقوق زنان است
زنان باید ورزش کنند زیرا با ورزش کردن زنان اعتمادبەنفس، قدرت بدنی، سلامت جسمی و روانی و... را افزایش می‌یابد.
ژوان کرمی
سنە- زنان برای ورزش کردن همیشه با موانع به مراتب بیشتری نسبت به مردان روبرو بودەاند و ورزشی همچون بدنسازی تقریبا تابو بوده است. اما این تابوها در حال شکستنند و زنان بیشتری به ورزش، بە ویژه ورزش در عرصەی قهرمانی می‌پردازند. در این رابطه با "س. م" زنی ورزشکار و مربی بدنسازی در شهر سنه گفتگویی داشتیم و از ایشان دربارەی جنبەهای اجتماعی و فرهنگی ورزش زنان پرسش کردیم:
لطفا بفرمایید که چگونە به سمت ورزش و مربیگری جذب شدید و چند سال است که به صورت جدی به ورزش می‌پردازید. سپس می‌خواهیم بشنویم که مواجهەی شما با تابوها و موانع از ابتدا تاکنون چگونە بوده و چە تغییراتی به خود دیدە است؟
من از ١٠ سالگی با ورزش آشنا شدم و از آن زمان شروع به رفتن بە باشگاە ورزشی کردم. اوایل بە دلیل نبود امکانات ورزشی برای ورزش‌های دیگر بە والیبال علاقمند شدم و حدودا ١۵ سال بطور جدی در این ورزش کار کردم و بە چندین رقابت منطقەای و استانی و دانشگاهی والیبال دعوت شدە و بە بازی پرداختم. در دوران دانشگاە بە ورزش بادی بیلدینگ و بدنسازی و فیتنس آشنا شدم و در رشتەی بدنسازی مشغول بە فعالیت شدم.
تابوهای ورزش بانوان برای من بە شخصە از همان ابتدای ١٠ سالگی شروع شد کە برادران بزرگتر با مخالفت شدید خود مانع رفتن من بە باشگاە شدند و با اصرار مکرر من و پشتیبانی مادرم با این موانع مقابلە کردە و بە ورزش ادامە دادم. در زمان برگزاری مسابقات باید اجازەنامە پدر گرفتە می‌شد و من و هم‌تیمی‌هایم باید رضایت کل برادرانمان را جلب می‌کردیم و پدر کە از همە مهمتر بود با پادرمیانی مادر موافقت می‌کرد. برای شروع ورزش بدنسازی نیز با هزاران مخالفت، تمسخر و کنایە مواجە شدم کە این رشتە رشتەای مردانە است و زن‌ها نباید فیت باشند.
از لحاظ قانونی در ایران و شرق کوردستان ورزشکاران زن با چه موانعی روبرو هستند؟
از لحاظ قانونی زنان در زیر سن قانونی بدون اجازە پدر نمی‌توانند ورزش کنند. در طول مدت ورزش در این 20 سالە با دەها زن مواجە شدەام کە شوهرانشان اجازە ندادەاند ورزش را ادامە دهند و با بیماری‌های چاقی و عدم باروری مواجە شدەاند. ورزش قطعا در افزایش اعتمادبەنفس، قدرت بدنی، دفاع شخصی، آرامش روحی و روانی، افزایش بهرەوری و کارآیی شغلی تٲثیر مثبت دارد. زنان بسیاری می‌شناسم کە با کاهش وزن و فیت شدن قدرت و اعتمادبەنفس چشمگیری بە دست آورده و موفقیت را در زندگی تجربە کردەاند. نگرش اجتماعی بە ورزش زنان متٲسفانە در ایران و علل خصوص در کوردستان منفی است و زنان اگر مربی ورزش باشند در اجتماع با برخوردهای عجیب و غریبی مواجە می‌شوند کە انگار ورزش عملی مردانە است و زنان ضعیفە هستند و به قول معروف چە کار بە این کارها دارند؟!
دو پرسش اول به ترتیب به موانع فرهنگی و حقوقی می‌پردازند، مردسالاری یک سیستم است که از سوی دین و شرع، اقتصاد، سیاست و... تقویت می‌شود. شما در این عرصه بیشتر با کدامیک از این عوامل روبرو بودەاید؟ کدامیک بیشتر در تقویت انقیاد زنان موثر است؟
من بە شخصه در منطقەای از کوردستان زیستەام (بان لەیلاخ) کە شرع و دین نقش کمرنگی در بە وجود آمدن خردە فرهنگ‌های آن منطقە داشتە و دارد. کمتر خانوادەهای مذهبی هستند کە برای زنان خانوادە محدودیتی قائل شوند. به نظر من محدودیت‌ها شامل عوامل فرهنگی و اقتصادی می‌شد، چون برخلاف دیگر زنان، زنانی که از لحاظ اقتصادی مستقل بودند حق انتخاب داشتند. همین موضوع برای خود من نیز صدق می‌کرد، تا وقتی که از لحاظ مالی وابستە بە خانوادە بودم محدودیت‌ها بە مراتب بیشتر و سختتر بودند، اما از زمانی که شروع بە کسب درآمد کردم، همەچیز ناخودآگاە تغییر کرد و با من خیلی کمتر جنسیتی برخورد می‌شد.
با توجه بە جنس دوم و "ضعیفە" خواندن زن، میزان بالای خشونت علیە زنان، زن‌کشی‌ها، قتل‌های ناموسی و اسیدپاشی، به نظر می‌رسد زنان نیاز به توانایی دفاع از خود را بیشتر احساس می‌کنند؟ ورزش از این لحاظ چه تٲثیرات روانی و فیزیکی‌ای بر زنان می‌گذارد؟
زنان باید، باید و باید ورزش کنند، به نظر من ورزش در راستای مبارزە برای حقوق زنان است، بە دلیل اینکه ورزش کردن اعتمادبەنفس، قدرت بدنی، سلامت جسمی و روانی و... را افزایش می‌دهد. زنانی کە در حد معمول ورزش می‌کنند از سلامت هورمونی بیشتری برخوردارند، دارای چرخەی قاعدگی منظم‌تری هستند، نسبت بە جسم خود بە آگاهی می‌رسند و این برای چرخەی بازتولید خشونت علیە زنان بسیار مهم و بازدارندە است.
از دیدگاه اشتغال و پرداختن به ورزش به عنوان یک حرفە، زنان با چە موانعی روبرو هستند؟ آیا تبعیض جنسیتی‌ای در این زمینە دیدەاید؟ جنسیت در ایران تا چه اندازە در پیشرفت در ورزش به عنوان حرفە تعیین‌کنندە است؟
ورزش کردن برای زنان دشوار است و انتخاب ورزش به عنوان شغل دشوارتر. ورزش زنان بنا بر دلایلی همچون خانەدار بودن زنان، بچەدار بودن، شوهردار بودن، عدم اجازە پدر و یا برادر، عدم توانایی در پرداخت شهریە و... با سختی‌های فراوانی مواجە است، بنابراین برای مربیان و کسانی کە در حوزەی ورزش زنان فعالیت دارند کسب درآمد از این راە نیز دشوار است.
ورزش بە طور کلی و بدنسازی بە طور اخص بر بدن تٲکید می‌کنند. در انقلاب ژن ژیان ئازادی نیز زنان بارها بر حق مالکیت بر بدن خود تٲکید کردەاند. کسانی همچون آرش حیدری با دیدگاهی فوکویی این انقلاب را هنگامەی اهمیت یافتن بدن یا شورش بدن علیه روح می‌دانند. به عنوان یک پرورش‌دهندەی بدن این انقلاب را چگونە می‌بینید؟
انقلاب ژینا یا همان انقلاب ژن ژیان آزادی مبارزە زنان برای بدیهی‌ترین حقوق خود کە یکی از آنها مالکیت زن بر بدنش است را چندین مرحله جلو انداخت. من بە شخصە می‌بینم زنانی را کە بە واسطەی کنش‌های این انقلاب، در مورد بدن خود، آرایش خود، پوشش خود تجدیدنظر کردەاند و از انقیاد روسری، چادر، مانتو و... درآمدەاند. یکی از نتیجەهای جالب این انقلاب همان تجدیدنظر زنان در مورد بدنشان و جنسیت‌زدایی از آن است. کما اینکە تا قبل از این انقلاب بسیاری از زنان در باشگاە پوشیدە ورزش می‌کردند، ولی من بە شخصە شاهد قبح‌زدایی و جنسیت‌زدایی از بدن زنان در ورزش بعد از این انقلاب بودەام.
در پایان به عنوان جمع‌بندی جایگاه ورزش در مبارزات زنان علیه تبعیض جنسیتی را چگونه می‌بینید؟
پاسخ: برخورداری از سلامت جسمی، روانی و جنسی حق همەی انسان‌هاست. ورزش کردن زنان در جوامع مردسالار مانند دیگر کنش‌های مبارزە علیە تبعیض جنسیتی با موانع بسیاری روبەرو است. بە طور کلی ورزش برای زنان در جامعەی ایرانی مشابە هر فعالیت دیگری دارای دشواری‌ها، محدودیت‌ها و چالش‌های فروانی است. ورزش کردن زنان نمونەای از دەها اکتی است کە همسو با مبارزات تبعیض جنسیتی انجام می‌شود و از پتانسیل بالایی برای رهانیدن زنان از انقیاد مردسالاری برخوردار است. کما اینکە وضعیت اقتصادی زنان و استقلال مالی آنها همیشە و همیشە در رٲس مبارزە قرار خواهد داشت.