سارا ارومیه

قاعدگی یا پریود یا عادت‌ماهانه، به جاری شدن خون از پوشش داخلی رحم گفته می‌شود، که به‌طور منظم در زنان و در گونه‌های خاصی از پستانداران از اوایل سنین جوانی، در دوران بلوغ تا دوران یائسگی رخ می‌دهد.

در حقیقت ترکیب قاعدگی از مقداری خون، موکوس سرویکس (مخاط دهانه‌ی رحم)، ترشحات واژن و بافت اندومتر رحم تشکیل شده ‌است.

یک سازمان در زمینەی بهداشت زنان در آلمان به نام واش یونایتد از سال ۲۰۱۴ روز ٢٨ ماه مه را به‌عنوان روز جهانی بهداشت قاعدگی نامیده است و سازمان‌ها و رسانه‌های زیادی از جمله صندوق کودکان سازمان ملل متحد، یونیسف در آگاهی رسانی دربارەی بهداشت قاعدگی، با این سازمان همکاری می‌کنند.

 

پنج نکته مهم برای سنجش میزان سلامتی در دوران قاعدگی

۱ــ‌ درد قاعدگی:  دیسمنوریا، نام پزشکی، درد دوران قاعدگی است که در نتیجەی ریختن دیوارەی رحم ایجاد می‌شود. این حالت برای ۵۰ درصد از زنان اتفاق می‌افتد، ترشح مقدار زیاد هورومون پروستاگلاندین باعث به‌وجود آمدن درد و التهاب در رحم می‌شود.

 انقباض شدید قسمت پایینی شکم در دوران قاعدگی می‌تواند بیان‌گر مشکلات حادی مثل آندومتریوزیس باشد.

 در این بیماری، بافت رحم خارج از خود رحم و عموما داخل لگن رشد می‌کند، این مسئله باعث می‌شود در زمان قاعدگی و ریزش دیوارەی رحم، فضایی برای خروج خون وجود نداشته باشد. بین هفت تا 10 درصد از زنان به بیماری آندومتریوزیس دچارند.

۲ـ‌ـ رنگ خون: اگرچه ممکن است توجه به رنگ خون خارج شده ناخوشایند به‌نظر برسد، اما در تعیین میزان سلامت هورمون‌های فرد بسیار موثر است، هورمون‌ها در یک دورەی چهارماهه تغییر می‌کنند و همین مسئله، رنگ و غلظت خون را هنگام قاعدگی تعیین می‌کند. زنان به طور معمول، سه الگوی رنگی را در طول عادات ماهانه تجربه می‌کنند که شامل خونریزی تیره رنگ، خونریزی شفاف و روشن و خونریزی نه خیلی پررنگ و نه خیلی روشن است.

 خونریزی تیره رنگ معمولا نشان دهنده استروژن بالاست، حالتی که در آن خون شفاف‌تر و کمک رنگ‌تر نزدیک به صورتی رنگ است، نشان دهنده‌ی سطح پایین استروژن است. کمبود این هورمون باعث خشکی ناحیه تناسلی، ریزش مو و حتی ضعف جسمانی می‌شود، زنانی که این نوع خونریزی را تجربه می‌کنند، معمولا قاعدگی نامنظمی دارند. خونریزی عادی و قرمز رنگی که نه خیلی پررنگ باشد و نه کم رنگ، بهترین حالت قاعدگی محسوب می‌شود و عموما منظم است اما این افراد هم ممکن است گاهی دچار ناهماهنگی هورمونی شوند.

٣- میزان خونریزی: به نظر می‌رسد میزان خونریزی در دوران قاعدگی زیاد باشد، اما این طور نیست و معمولا خونریزی به اندازەی فنجان تخمین زده شده است، اما امکان قاعدگی سنگین هم وجود دارد که معمولا به علت فقر آهن یا آنمی اتفاق می‌افتد. گاهی هم خونریزی‌های شدید به علت کیست‌های رحم یا دهانەی رحم، آندومتریوزیس و... به وجود می‌آید.

 این مشکل معمولا در زنان بالای ۳۵ سال بیشتر دیده شده است. خونریزی به‌میزان اندک، می‌تواند به علت تغییرات هورمونی، سوءتغذیه یا استرس باشد. کسانی که از قرص‌های هورمونی ضدبارداری استفاده می‌کنند هم خونریزی کمی خواهند داشت، هم‌چنین بیماری‌های پلی کیستیک، اتوایمیون سیستم و سندروم آشرمن در بروز این مسئله موثرند.

٤- نظم قاعدگی:  منظم بودن قاعدگی نشان‌دهندەی سلامتی فرد است و معمولا هر ۲۱ الی ۳۵ روز یک بار اتفاق افتاده، دو تا هفت روز ادامه دارد. اگر مدت زمانی قاعدگی بیش از هفت روزطول بکشد به علت کاهش وزن، استرس، حاملگی، استفاده از داروهای خاص یا حتی سرطان رحم خواهد بود. البته گاهی اوقات افراد سالم هم دچار قاعدگی نامنظم می‌شوند که در این صورت طبیعی خواهد بود و مشکلی به‌وجود نخواهد آمد.

۵- خونریزی:  بعد از قاعدگی برخی از افراد زمانی که احساس می‌کنند دورەی قاعدگی‌شان به‌پایان رسیده است، خونریزی می‌کنند. در بعضی  موارد لکه‌های خون نشان‌دهندەی سرطان، عفونت ناحیه‌ی تناسلی یا عدم تعادل در ترشح هورمون‌هاست.

 

برای تسکین گرفتگی‌های قاعدگی، چه باید کرد

استفاده از روش آب‌درمانی (هیدروتراپی) یکی از موثرترین روش‌های خانگی برای بهبود گرفتگی قاعدگی است که لازم است بیشتر مورد توجه قرار گیرد. آب‌درمانی شاخه‌ای از علم پزشکی است که در آن به منظور تسکین درد، از آب استفاده می‌شود. آب درمانی با استفاده از آب گرم باعث می‌شود تا جریان خون در ناحیه‌ی پرینه و لگن افزایش یافته و دردهای ناشی از قاعدگی تا حد زیادی تسکین یابد.

سیتزبث یا لگن هموروئید از جمله وسایل بسیار کاربردی است، که به منظور کاهش گرفتگی قاعدگی می‌توان از آن استفاده نمود.

ــ‌ استفاده از کیسه‌ی آب گرم بر روی شکم و کمر نیز دردهای ناشی از قاعدگی را کاهش می‌دهد.

‌ــ‌ ماساژ کمر و شکم، استفاده از لباس‌های راحت و گشاد و انجام برخی حرکات ورزشی مانند یوگا، به جلوگیری از انقباض شدید ماهیچه‌ها کمک می‌کند و خون‌رسانی به ناحیه لگن را بهبود می‌بخشد.

ــ‌ سیگار کشیدن با کاهش منابع اکسیژن، میزان بروز گرفتگی قاعدگی را افزایش می‌دهد.

ــ‌ خودداری کردن از مصرف الکل و استفاده از غذاهای سرشار از فیبر مانند سبزیجات و انواع سالادها

ــ‌ مصرف ویتامین E، به کاهش دردهای ناشی از قاعدگی کمک می‌کند.

ــ محدودکردن مصرف گوشت قرمز و جایگزین کردن مرغ و ماهی.

ــ‌ کاهش مصرف شیرینی‌جات و نمک

ــ‌ خوردن آب فراوان

ــ روغن گل پامچال، روغن گل آفتابگردان و مصرف ویتامین ۶B می‌تواند به حفظ تعادل هورمونی و تسکین گرفتگی قاعدگی کمک کند.

 

شناخت قاعدگی کمک شایان به سلامت زنان

ناآگاهی و دسترسی نداشتن به امکانات بهداشتی، در دوران قاعدگی می‌تواند سلامت زنان و دختران را به خطربیندازد.

استفاده از نواربهداشتی و تامپون برای زنان در دوران پریود (عادت ماهانه) اصلی‌ترین نیاز آنها است. اما تهیەی نوار بهداشتی و تامپون برای بسیاری از زنان و دختران در سراسر جهان دشوار و گاهی غیرممکن است. به همین دلیل گروه‌های غیردولتی و خیریه بسیاری شروع به فعالیت در این زمینه کردند.

کمپین پریود مجانیFreePeriods#)  ) یکی از کارزارهایی است، که برای تهیەی نوار بهداشتی مجانی و اطمینان از دسترسی آسان و ارزان قیمت همەی زنان و دختران به وسایل مورد نیاز دوران قاعدگی به راه افتاده است.

با تلاش فعالان حقوق زنان و مسئولان بهداشتی برای مقابله با تابو شمردن قاعدگی زنان و برخورد با آن به عنوان یک وضعیت شرم‌آور که باید پنهان نگه داشته شود، وضعیت بهتر شده است.

انتخاب روز ۲۸ام پنجمین ماه سال میلادی یعنی ماه مه، اقدامی نمادین درباره متوسط سیکل قاعدگی و دوران خونریزی زنان بوده است. برگزارکنندگان روز جهانی بهداشت قاعدگی می‌گویند: "سکوت را بشکنید، آگاهی را درباره بهداشت قاعدگی افزایش دهید و با هنجارهای غلطی که در جامعه درباره‌ی دوران قاعدگی جاافتاده است، مقابله کنید."