مرکز خبر- امروزه سقط جنین یکی از مباحث مهم حوزه‌ی پزشکی جهان و  ایران است. تحولات اجتماعی و افزایش سطح سواد سلامت و آگاهی و مشارکت زنان در عرصه‌های اجتماعی و اقتصادی منجر به ناسازگاری جنبه‌های نظری و عملی در این حوزه‌ها شده و زنان در مواقعی، بدون توجه به  قوانین کیفری اقدام به سقط جنین می‌کنند.

در اغلب نظام‌های حقوقی اقدام به سقط ‌جنین بدون توجە بە حق زن بر بدن عملی ممنوع شمرده می‌شود، اما با در نظر گرفتن مبانی نظری که قوانین هر کشور از آن‌ها نشأت می‌گیرد و ضرورت‌های اجتماعی موجود به موجب مقررات، مواردی نیز در نظر گرفته می‌شود که در صورت وجود شرایط خاص، عمل سقط‌ جنین توسط پزشک مجاز است. در چنین حالاتی انجام عمل سقط‌ جنین توسط پزشک بایستی با تشریفات خاص صورت گیرد، در ایران علل سقط قانونی شامل تهدید حیات مادر، اختلالات جنینی شدید و مغایر با حیات است.

قانون مجازات اسلامی در ایران، سقط جنین را جرم تلقی می‌کند و مجازاتی از جمله یک تا سه سال زندان، پرداخت دیه و یا قصاص را برای فرد مرتکب در نظر گرفته است.

 

حذف غربالگری در عدم حمایت از خانوادەها

در حال حاضر نیز راهکاری که در قانون جوانی جمعیت برای افزایش جمعیت پیش‌بینی شده و طی آن، غربالگری ژنتیکی جنین را از سطح یک مراقبت‌های بهداشتی و درمانی حذف کرده‌اند خطری برای جامعە تلقی می‌شود.در واقع با تصویب قانون جوانی جمعیت و حذف مراقبت‌های سطح یک پزشک و ماما، زنان در مناطق دورافتادە و دور از مراکز بهداشتی بیشترین آسیب را می‌بینند.

در شهرها نیز زنان فقیر از دسترسی بە پزشک متخصص نسبت بە پزشک عمومی با مشکل مواجە بودە و نمی‌توانند از آزمایش‌های تشخیص ناهنجاری‌‌های کروموزومی جنین استفادە کنند. با این قانون جدید و حذف غربالگری آگاهی عمومی مردم کاهش یافتە و  امکانات پیشگیری از بارداری و سقط جنین را نیز به مراتب دشوارتر کردە است.

این درحالی است که این روزها خبر پیدا شدن نوزادانی با بندناف در سطل زباله‌ و گوشە و کنار خیابان‌ها، توجه مردم را بار دیگر به چالش‌های پیشگیری از بارداری برای قشر محروم و موانع متعدد پایان خودخواسته‌ی بارداری به ویژه در شرایطی که گرانی، بیکاری و تورم اقتصادی هزینه‌ی فرزندآوری را به شدت بالا برده است، جلب کردە است.

 

افزایش سقط جنین و سقط جنسیتی در ایران

در سال‌های اخیر آمارهای نگران ‌کننده از سقط جنین در ایران روند افزایشی داشتە است، در حالی کە  اغلب مردم بر این باورند که سقط جنین زمانی صورت می‌گیرد که فرد طی رابطه‌ای خارج از ازدواج باردار شده باشد اما آمار چیز دیگری را نشان می‌دهد، بخشی از سقط‌ها که در سال‌های اخیر روند افزایشی داشتە سقط جنسیتی است کە در این میان سقط‌ جنین‌هایی با جنسیت دختر بیش از پسران صورت می‌گیرد.

متخصصان زنان معتقدند اگرچە درگذشته سقط‌ها به دلیل مالی و مسائل دیگر صورت می‌گرفت اما در چند سال اخیر سقط بر مبنای جنسیت مشاهدە می‌شود، یعنی زن و مرد تصمیم می‌گیرند دارای فرزندی با جنسیت خاصی شوند و بعد از تعیین جنسیت اگر پسر یا دختر بودن جنین بر وفق مرادشان نباشد تصمیم به سقط می‌گیرند و اغلب آن را عملی می‌کنند.

سقط جنین موضوعی است که نه فقط در ایران بلکه در کل جهان بدلیل اینکه با موضوعات اخلاقی، اعتقادی، خانوادگی و جنسی در هم تنیدە است در بسیاری موارد ماهیتی زیرزمینی پیدا کردە و هرگز نمی‌توان آمار دقیق و رسمی برای آن ارائه کرد. در برخی از كشورها نیز بە دلیل حق زن بر بدن سقط جنین در چند هفتەی نخست بارداری بە عنوان یک حق برای زنان در نظر گرفتە شدە و قانون «رو در برابر وید» نیز یکی از قوانینی است کە در روزهای اخیر بە یکی از موضوعات هم در آمریکا تبدیل شدە و راست‌گرایان افراط‌گرا این قانون را در دیوان عالی لغو کردند.

سقط جنین در کل حق مسلم زنان بر بدن خودشان است و زنان باید از این حق برخوردار باشند، در کشورهایی کە در قانون این حق برای زنان در نظر گرفتە شدە، زنان بدون توجە بە جنسیت جنین در همان هفتەهای نخست بارداری و در شرایطی کاملا بهداشتی و تحت نظر پزشک متخصص سقط را انجام می‌دهند، اما در كشورهایی کە سقط را ممنوع اعلام کردەاند سقط اغلب بە صورت زیرزمینی و بدون توجە بە شرایط بهداشتی و توسط ماما انجام می‌شود. در این کشورها تنها خواست زن برای مادر شدن اولویت ندارد بلکە فقر، جنسیت جنین و در مواردی فشار خانوادەها نیز در تصمیم فرد برای سقط دخیل هستند.

براساس گزارشات هر سال یک میلیون و پانصد هزار جنین دختر قربانی سقط جنین گزینش جنسی می‌شوند. تعداد کشورهایی که از نظر عدم توازن نسبت جنسی زیر نظر قرار می‌گیرند افزایش یافتە است. این پدیدە اغلب در کشوورهای (هند، چین، ویتنام، کشورهای جنوب و شرق آسیا، آسیای میانه و کشورهای اروپای شرقی) بیشتر مشاهدە می‌شود.

 

آمار سقط جنین در ایران

آمار دقیقی از سقط جنین در ایران در دسترس نیست و بر اساس تحقیقات صورت‌ گرفته آمار سقط غیر قانونی سالیانه حدود ٢٩٠هزار است. بیشترین محدوده سنی سقط بین ١۵ تا ٢۴ سال بوده است .

اگرچه در تحقیقی دیگر که در منطقه MENA صورت گرفته است ایران بیشترین میزان سقط جنین غیر ایمن را در این منطقه در بین سال‌های ١٩٩۵ تا ٢٠٠٠ با رقمی بیش از ١٠٠٠ سقط در روز به خود اختصاص داده است، درمطالعه‌ای در تهران گزارش شدە بود  که سالیانه ١١۵٠٠ سقط در زنان متأهل به وقوع می‌پیوندد. همچنین آمارهای غیر رسمی حاکی از آن است روزانه حدود ۸۰ و ماهانه بیش از ۲۰۰۰ مورد سقط جنین در خراسان رضوی انجام می‌شود.

موضوع سقط جنین و غربالگری زنان باردار به ویژه پس از تأیید و ابلاغ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت برجسته شده است. آخرین برآوردها نشان می‌دهد سالانه بیش از ۳۰۰ هزار سقط جنین غیرقانونی در ایران انجام می‌شود.

گزارش‌‌ها حاکی از آن است  در داده‌ی سالانه حدود ۱۲ هزار درخواست برای سقط جنین قانونی به پزشکی قانونی ارسال می‌شود که از این تعداد بر اساس استاندارد‌های موجود، سهم سقط قانونی با تشخیص پزشکی قانونی و بر اساس قوانین ایران عددی کمتر از ۹ هزار است.

در آمار بانک جهانی  در سال ۲۰۲۰، نرخ تولد در ایران به ازای هر زن ۲.۱ بوده است. آمار سازمان بهداشت جهانی نیز نشان می‌دهد هر سال، تقریبا نیمی از تمام ۱۲۱ میلیون بارداری‌، ناخواسته است. از هر ۱۰ حاملگی ناخواسته، ۶ مورد و از هر ۱۰ بارداری به طور کل، ۳ مورد به سقط خودخواسته ختم می‌شود.