سارا محمدی

مرکز خبر – زایمان همواره ذهن مادران را به خود مشغول داشته است، تاثیرات فراوانی بر بهداشت روانی و اجتماعی مادران باردار و اعضای خانواده‌ی آنان دارد.

این دغدغه به سراغ مادران باردار بالاخص آن‌ها که بارداری اولشان می‌باشد می‌آید که کدام روش زایمان بهتر است، زایمان به روش طبیعی و یا سزارین؟ اگرچه امروزه سزارین تبدیل به یکی از جراحی‌های مطمئن شده است ولی همچنان خطرات بیشتری را نسبت به زایمان طبیعی در پیش دارد و بر طبق قواعد بایستی محدود به مواردی باشد که زایمان طبیعی امکان‌پذیر نبوده و یا مخاطرات جدی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. با همه‌ی این اوصاف طی دهه‌ی اخیر سزارین رشد افزاینده‌ای را به دلایل غیرپزشکی داشته است.

 

زایمان طبیعی

زایمان طبیعی به طور معمول یک روند فیزیولوژیک است. این فرایند اگرچه با درد زیادی همراه است اما زمانی‌ که سیر طبیعی خود را طی کند، درد آن قابل تحمل خواهد بود. در صورت آگاهی مادر از روند طبیعی زایمان و مدیریت درست عامل زایمان، روند زایمان به‌ خوبی پیش می‌رود و یکی از لذت‌‌بخش‌ترین تجربیات مادر خواهد بود.

 

مزایا و معایب زایمان طبیعی

زایمان طبیعی روندی طبیعی‌ست که سیستم بدنی مادر در این زایمان دست‌کاری نشده و نوزاد از کانال طبیعی خارج می‌شود، به همین دلیل برای مادر و نوزاد بهتر است.

درد زایمان طبیعی تا چند ساعت قبل از زایمان و در حین زایمان به طول می‌انجامد و بعد از زایمان مادر خیلی زود به حالت قبل برمی‌گردد.

 زایمان به روش طبیعی به جنین این امکان را می‌دهد که در روزهای پایانی بیشترین رشد سلول‌های مغزی، سیستم تنفسی و همچنین کبد را داشته و جنین رشد خود را به خوبی تکمیل کرده باشد. در نوع زایمان طبیعی هم‌آغوشی مادر و نوزاد در همان لحظه امکان‌پذیر است و مادر می‌تواند نوزاد خود را شیر دهد. فشاری که روی قفسه‌ی سینه‌ی نوزاد در حین زایمان طبیعی به وجود می‌آید، به‌دلیل خروج مایع از ریه‌های او در تنفس نوزاد بسیار کمک می‌کند.

اما یکی از مشکلات نادری که می‌تواند برای نوزادان رخ دهد، کبودی در قسمت سر نوزاد است. این اتفاق بیشتر در نوزادان با جثه‌ی بزرگ‌تر، رخ می‌دهد. کبودی در ناحیه‌ی سر به صورت موقتی و پس از مدت کوتاهی بهبود می‌یابد.

 

زایمان سزارین

سزارین به دنیا آوردن کودک از طریق عمل جراحی شکم و رحم مادر است. در برخی از موارد، عمل سزارین از قبل پیش‌بینی و برنامه‌ریزی می‌شود، اما گاهی شرایط به شکلی پیش می‌رود که پزشکان مجبور به انجام این عمل برای به دنیا آوردن کودک می‌شوند. برای مثال اگر مادر یا فرزند در شرایط خطرناکی باشند، عمل سزارین به‌شکل فوری صورت می‌گیرد.

 

مزایا و معایب سزارین

یکی از مهم‌ترین مزایایی که برای این نوع زایمان می‌توان در نظر گرفت، پیش‌بینی تاریخ زایمان است. در واقع می‌توان با آگاهی از تاریخ زایمان برنامه‌ریزی کرد. در صورتی که در نوع طبیعی تاریخ مشخصی در نظر گرفته نمی‌شود.

علاوه بر این در هنگام زایمان سزارین مادر دردی را احساس نمی‌کند و این امر موجب شده که انتخاب افراد زیادی سزارین باشد.

پس از انجام سزارین، مادر می‌بایست مدتی را در بیمارستان جهت مراقبت‌های پس از عمل بماند. همچنین مدت زمان بهبودی و بستری در بیمارستان پس از انجام سزارین بیشتر از طبیعی است. ناحیه‌ای که برش جهت زایمان زده می‌شود، ممکن است ماه‌ها روند بهبودی به‌طول بیانجامد.

در مواقع نادر در بارداری‌های بعدی خطر احتمال پارگی مجدد محل برش وجود دارد. علاوه بر این موارد، امکان ایجاد عفونت در ناحیه‌ی برش نیز وجود دارد. در برخی افراد عارضه‌هایی در ناحیه‌ی مثانه و روده نیز مشاهده شده است. به‌طور کلی زایمان سزارین بیش از سه برابر طبیعی عارضه دارد.

 

علل گرایش مادران به انجام سزارین

علل زیادی برای گرایش مادران به انجام سزارین وجود دارد و به گفته‌ی برخی متخصصین بارزترین علت آن پیشرفت‌های پزشکی و تکنولوژی می‌باشد که در مواقع خطر برای مادر و جنین مفید واقع می‌شود.
برای مثال خطرات عمل جراحی برای مادر خیلی کاهش یافته است (به علت امکانات بیهوشی، انتقال خون و آنتی‌بیوتیک‌ها). مراقبت‌های نوزادی نیز پیشرفت کرده و خطرات سزارین برای نوزاد نیز کاهش یافته است. همچنین روش‌های بهتری برای تعیین سلامت جنین در حین دردهای زایمانی وجود دارند. بنابراین با مشاهده‌ی علائم خطر برای جنین و یا مادر در حین دردهای زایمانی می‌توان فوراً او را سزارین نمود، در حالی که این امکانات در۲۰ سال پیش وجود نداشت.

یک علت دیگر از منشاء پزشکان می‌باشد. برخی از پزشکان به خاطر اینکه ریسک یک زایمان مثلاً با دستگاه (واکیوم و یا فورسپس) را متحمل نشوند فوراً بیمار را سزارین می‌کنند.
از عوارض سزارین می‌توان به مواردی مانند (عوارض مربوط به بیهوشی، عفونت رحم، عفونت محل بخیه‌ها، آمبولی یا لخته شدن خون و چسپندگی رحم و شکم) اشاره کرد.

 

 روند صعودی آمار سزارین جهانی از ٢٠١٠ تا ٢٠١٨

از آنجا که زایمان به صورت سزارین با درد کمتری برای زن باردار همراه است، این گونه زایمان بسیار شایع شده و تعداد زیادی از زنان باردار مایل به استفاده از این روش هستند. اگرچه سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند که حداکثر ۱۵ درصد از تولدها به روش سزارین انجام شوند، اما شیوع عمل سزارین در بسیاری از کشورها بیش از این مقدار است. چنان‌که حدود ۳۰ درصد از تولدها در آمریکا و ۴۶ درصد تولدها در چین به روش سزارین صورت می‌گیرد. در ایران نیز گرایش زیادی به تولد نوزاد به روش سزارین وجود دارد. ایران پس از برزیل دومین کشوری است که بیشترین آمار سزارین را به خود اختصاص داده است. پس از ایران، مکزیک در رتبه‌ی سوم قرار دارد. اتریش و هلند به‌عنوان کمترین میزان سزارین با ١۵ درصد شناخته می‌شوند.

براساس مطالعات جهانی، آمار سزارین تا ١٩ درصد هم منطقی به نظر می‌رسد، ولی سازمان بهداشت جهانی امیدوار است این رقم را به ١۵درصد برساند. «آمار جهانی سزارین از سال ٢٠١٠ تا ٢٠١٨ نشان‌دهنده‌ی روند صعودی این نوع زایمان به‌طور متوسط در کل دنیاست. به‌طوری که در حال حاضر حدودا ٢١ درصد زایمان‌های کل دنیا به‌صورت سزارین انجام می‌شود». همچنین طبق آمار رسمی در ایران حدود ۲۵ تا ۳۵ درصد زایمان‌ها به صورت عمل جراحی یعنی سزارین صورت می‌گیرند، در حالی‌که طبق آمار غیررسمی در ایران سزارین ۵ برابر سایر نقاط جهان است. امروزه در برخی از بیمارستان‌های ایران این آمار حتی ۱۰۰ در صد نیز گزارش شده است.