لاراگوهری

مهاباد- با نگاهی ساده به سلامت زنان وقتی بحث جنسیت مطرح باشد متوجه می‌‌شویم در ایران قوانین حکومتی و فرهنگ مردسالار سبب به خطر افتادن سلامت زنان می شود. در حال حاضر بر اساس «طرح افزایش نرخ باروری و پیشگیری از کاهش رشد جمعیت کشور»، «سقط جنین، عقیم‌سازی، وازکتومی، توبکتومی» ممنوع است و برای متخلفان مجازات دو تا پنج سال زندان تعیین شده است. خدمات مراقبتی در طول بارداری از لیست بیمه حذف شده و داروها و خدمات پیشگیری از بارداری بصورت رسمی در دسترس نیستند، زنانی که ازدواج نکرده‌اند و به اصطلاح عامه باکره نبوده و تابحال ازدواج نکردەاند از برخی خدمات پزشکی زنانه محروم هستند. تمامی این مشکلات  در کنار ممنوعیت سقط جنین در ایران که سالها است بر اختیار زنان سایه افکنده است، مصداقی بارز از خشونت علیه زنان است که سلامت جسمی و روانی آن‌ها را به خطر می‌اندازد.

در این گزارش در گفت‌وگو با چند زن بە وضعیت سلامتی زنان و مسائلی کە با آن روبرو هستند پرداختەایم.

 

«بسیاری از زنان مجرد برای آنکه نمی‌توانند به دکتر مراجعه کنند خود درمانی می‌کنند»

سمیرا بابایی ۲۹ سال دارد و مجرد است. او دربارەی تجربەی خود در مراجعه به پزشک زنان می‌گوید: وقتی فرم اولیه را پر می‌کردم گزینه مجرد را انتخاب کردم. آن روز از عفونت شدیدی رنج می‌بردم اما چون متاهل نبودم بسیار با خودم کلنجار رفتم که به دکتر نروم اما شدت عفونتم به قدری بود که مجبور به مراجعه شدم. وقتی پیش دکتر رفتم و فهمید مجردم اما باکره نیستم از معاینه‌ی من خودداری کرد و گفت از لحاظ قانونی برای من دردسرساز می‌شود اگر شما را معاینه کنم و برایم چندین نوع قرص نوشت که بلاخره یکی از آن‌ها بر بیماریم تاثیر بگذارد!

او در مورد احساس خود نسبت بە واکنش دکتر می‌گوید: آن لحظه حس بسیار بدی داشتم و احساس می کردم یک نفر دارد غرور و شخصیتم را خورد می‌کند اما کاری از دستم ساخته نبود، احساس می‌کردم دست کمکی که به سمت یک نفر دراز کردم را با خشونت کثیفی پس می‌زنند. بعدها که دوباره مراجعه کردم برای آنکه توسط دکتر معاینه شوم از بیمه استفاده نکردم و محبور شدم بگویم متاهلم. خیلی‌ها مثل من هستند و این یک واقعیت غیر قابل انکار است که بسیاری از زنان مجرد برای آنکه نمی‌توانند به دکتر مراجعه کنند خود درمانی می‌کنند و بیماریشان بدتر می‌شود و از آزمایشاتی چون پاپ اسمیر محروم هستند.

 

زنان بە دلیل ناتوانی در پرداخت هزینەها دچار مردەزای و ... می‌شوند

نسرین درویشی یک زن باردار است و در خانواده‌اش سابقه‌ی سندرم داون وجود دارد. نسرین در مورد آزمایشات و چکاپ‌های دوره‌ی بارداری می‌گوید: قبلا بسیاری از آزمایش و عکس برداری‌های دوره‌ی بارداری توسط پزشک توصیه می‌شد و تحت پوشش بیمه بود.

او می‌گوید: برای بچه‌ی اولم تمام آزمایش‌ها را انجام دادم اما برای کودکی که در راه دارم‌ حتی وقتی برای دکترها ریسک سندرم داون را بیان می‌کنم می‌گویند آزمایشات نرمال است ولی به درخواست خودت می‌توانم برایت آزمایشات بعدی را هم بنویسم.

او از هزینەی زیاد آزمایش‌ها می‌گوید: هر آزمایشی که انجام داده‌ام تماما به صورت آزاد بوده است چون اگر بخواهم برای عکسبرداری جای مطمئنی را انتخاب کنم تمامشان بصورت آزاد پول می‌گیرند یا درصد کمی را بیمه پرداخت می‌کند.

او معتقد است «همه چیز بعد از طرح جوانی جمعیت تغییر کرد» و می‌گوید: انگار حکومت می‌خواهد به هر قیمتی که شده جمعیت را افزایش دهد حتی اگر کودک سالم نباشد. در بین دوستانم زنانی را دیدەام چون ریسکی برای انجام آزمایشات دقیق تر نداشتند آزمایش ندادەاند و به آزمایش‌های اولیه قناعت کردەاند اما دچار مرده زایی و سقط شدەاند یا بچه شان سالم به دنیا نیامده است.

 

«با خطر مرگ رو به رو بودم»

ماریا خضری ۲۷ ساله به اجبار همسرش مجبور به سقط جنین شده است. او در بارەی تجربەی سقط خود می‌گوید: سال اول ازدواجم متوجه شدم باردار هستم، من و همسرم‌ مشکلی نداریم‌ و من عاشق بچه‌ها هستم و واقعا دلم می‌خواست مادر شوم اما همسرم مرا مجبور به سقط و کورتاژ کرد و گفت بچه نمی خواهد.

او بە دلیل اصرار همسرش ناچار بە سقط غیر قانونی شدە و در این مورد می‌گوید: پیش یک ماما رفتم و با هزینەی زیادی راضی به انجام سقط شد. بسیاری از ماما ها اگرچه غیر قانونی است اما این‌ کار را انجام می‌دهند. دقیق به یاد دارم وقتی ماما از من پرسید مطمئن هستی می‌خواهی بچه را از بین ببری گریه‌ام گرفت او گفت حتی اگر در طول بارداری از پس هزینه‌های پزشکی برنمی‌آید خودم رایگان مراقبت خواهم بود و زایمانت را رایگان انجام می‌دهم ولی سری تکان دادم و او کورتاژ را انجام داد.

او از تجربەی سخت سقط جنین خود و مسائل پس از آن چنین می‌گوید: ۲۱ سالم بود، تجربەای نداشتم وسنم کم بود‌. یک ماه کامل خون ریزی داشتم و فکر می‌کردم عادی است اما وقتی با مادرم در میان گذاشتم سریع مرا پیش دکتر برد و بعد از سونوگرافی متوجه شدیم کورتاژ کامل انجام نشده و به من آمپول تزریق کردند و دوباره کورتاژ انجام گرفت.

ماریا پس از این سقط هرگز نتوانست بار دیگر باردار شود و احتمالا تا آخر عمر تحت تاثیر عوارض سقط زندگی کند و می‌گوید: من با خطر مرگ رو به رو بودم و الان که ۶ سال از این ماجرا می‌گذرد هنوز نتوانسته‌ام مادر شوم و تنفر عجیبی از همسرم به دل دارم و هنوز نمی‌دانم آیا می‌توانم باردار شوم یا نه. مدت زیادی دچار افسردگی شدم و رابطه‌ام‌ با همسرم اصلا خوب نیست، گاهی خودم را مقصر می‌بینم ولی چطور می‌توانستم در این مملکت بچه‌ای را بزرگ کنم که پدرش او را نمی‌خواهد؟

 

«امیدوارم روزی دخترم بر عکس من بر بدن خود اختیار داشته باشد»

هدیه پرویزی مادر یک کودک است و به تازگی از همسرش جدا شده است. او می گوید: وقتی فهمیدم‌ سه ماهه باردار هستم با همسرم مشکل داشتم، من واقعا می‌خواستم بچه‌ام را سقط کنم اما همسرم فکر می‌کرد این بچه می‌تواند باعث شود او را همه جوره تحمل کنم و خانواده‌اش هم به دلیل عقاید خودشان مرا از این کار منع می‌کردند‌ و خانوادەی خودم هم به هیچ وجه حمایتم نکردند. وقتی به دکتر مراجعه کردم و گفتم قصد دارم سقط کنم گفت این کار قانونی نیست و انجام نمی‌دهم مخصوصا وقتی همسرت راضی نباشد چون می‌تواند از ما شکایت کند.

او در ادامە می‌گوید: خیلی‌ها سقط را انجام می‌دهند اما وقتی بچه بزرگتر است و همسرت راضی نیست حتی به شیوه‌ی قانونی هم آن را انجام نمی‌دهند و اگر انجام دهند پول بسیار زیادی می‌خواهند که من این پول را نداشتم. بعد از به دنیا آمدن بچه‌ام دچار افسردگی بعد از زایمان شدم و حتی برای این بچه هم‌ نتوانستم به خوبی مادری کنم با وجود تمام سختی‌هایی که داشتم از همسرم جدا شدم تا دخترم در آینده اگر به من به عنوان یک الگو نگاه کرد بفهمد نباید هر چیزی را به هر قیمتی تحمل کند. امیدوارم یک روز دخترم بر عکس من بر بدن خود اختیار داشته باشد.

 

«بعضی از زنان بە علت ناتوانی در تامین هزینه‌های سقط به روش‌های پرخطر روی می‌آورند»

شیما شریف‌زاده ماما است و در مورد خدمات جلوگیری از بارداری می‌گوید: خدماتی مثل ای یو دی گذاری هنوز هم در مطب انجام می‌شود اما پزشکان و ماماها واقعا در ارائه‌ی خدمات با محدودیت و ریسک مواجه هستند و خدمات عقیم سازی و وازکتومی را انجام نمی‌دهیم. بسیاری از قرص  و آمپول‌های جلوگیری از بارداری فقط با نسخه‌ی پزشک به فروش می‌رسد البته بعضی داروخانه‌ها بدون نسخه هم قرص‌های پیشگیری یا اورژانسی می‌فروشند اما در مورد آمپول‌ها بسیار سخت گیرند و به صورت کلی ارائەی دارو‌های هورمونی جهت جلوگیری از بارداری در داروخانه‌ها محدود شده و برنامه توزیع رایگان و ارائه اقلام مرتبط با پیشگیری از بارداری و تشویق به استفاده از آن‌ها در شبکه بهداشت سراسر کشور لغو شده است، به همین دلیل بیشترین آسیب متوجه زنانی است که جزو اقشار محروم و کم در آمدند که تنها دسترسی آن‌ها به امکانات پیشگیری از بارداری، خدمات رایگان و ارزان‌قیمت دولتی بوده است.

او همچنین از روی آوردن بعضی از زنان به سقط‌های خطرناک و غیر استاندارد می‌گوید: بعضی از زنان بە علت ناتوانی درتامین هزینه‌های سقط به روش‌های پرخطری مثل مصرف قرص بدون نظارت پزشک و خوردن دمنوش و مراجعه به مکان‌های غیر قانونی و غیر بهداشتی روی می‌آورند و ممکن است در آینده برای جراحی‌های مرتبط با جلوگیری از بارداری نیز به همین مکان‌ها مراجعه کنند. باید بدانیم استفاده از هریک از این روش‌ها جان زنان و سلامت آن‌ها را به خطر می‌اندازد.