نسرین ناس: بحران ترکیه، تنها با اتحاد خلق‌ها پایان می‌یابد
نسرین ناس، سیاستمدار، با بررسی روندی که به بازداشت شهردار کلان‌شهر استانبول انجامید، گفت: «این وضعیت به ما نشان می‌دهد که راهی جز مبارزه مشترک و ایستادگی متحدانه در برابر بی‌عدالتی‌ها و نقض قانون نداریم.»
سرپیل ساوملو
مرکز خبر- روندی که با ابطال مدرک تحصیلی اکرم امام‌اوغلو، شهردار کلان‌شهر استانبول شروع شد، با بازداشت او و گسترش اعتراضات به سرعت پیشرفت کرد. خیابان‌ها به فراتر از محل اعتراض به بازداشت شهردار استانبول تبدیل شده و به عرصه‌ای برای اعتراض به مسائل بحرانی کشور بدل گشتند.
روند استبداد در ترکیه گام به گام پیش رفته و از سال ۲۰۱۳ تاکنون، به‌ویژه پس از استقرار نظام ریاست‌جمهوری در سال ۲۰۱۸، زمینه‌های «حکومت تک‌نفره» فراهم شده است. شکست حزب عدالت و توسعه در انتخابات محلی استانبول ضربه‌ای سنگین بود که به تدریج به تنش سیاسی عمیقی انجامید. ظهور امام‌اوغلو به عنوان چهره‌ای سیاسی تأثیرگذار و شکل‌گیری ائتلاف‌های انتخاباتی، به درگیری‌های شدید کنونی دامن زده است.
رویدادهای اخیر که نقطه عطفی در تاریخ ترکیه به شمار می‌آید، پرسش‌های مهمی را درباره کارکرد نظام دموکراتیک، حاکمیت قانون و اجرای عدالت مطرح کرده است. در این فضای تنش‌آلود که آشکارا بیانگر تعمیق منازعات سیاسی است، چگونگی تحول اوضاع و مسیر حرکت جنبش خیابانی توجه بسیاری را جلب کرده است.
با نسرین ناس، اقتصاددان و سیاستمدار برجسته، درباره وضعیت جاری ترکیه گفت‌وگو کردیم.
فرآیند گام به گام
نسرین ناس با اشاره به وضعیت فوق‌العاده ترکیه از سال ۲۰۱۳ تأکید کرد که این شرایط پس از استقرار نظام ریاست‌جمهوری در سال ۲۰۱۸ شتاب گرفته است. او با بیان اینکه حاکمیت، قدرت خود را در فضایی غیرقابل پیش‌بینی گسترش داده، افزود که به عنوان اقتصاددان همواره هشدار داده هیچ تدبیری پایدار نبوده و سال ۲۰۲۵ سالی دشوار خواهد بود. نسرین ناس با تأکید بر ضرورت بررسی مرحله به مرحله این روند، گفت: «فردی که به قدرت می‌رسد ادعا می‌کند کشور را از ویرانی و فاجعه‌ای بزرگ نجات داده است. می‌گوید کشور را به محترم‌ترین کشور جهان تبدیل خواهد کرد و بدین ترتیب، تقدیسی رهبرمحور آغاز می‌شود. این پدیده در صورتی که مسائل فرهنگی مانند باورها و هویت خلق‌ها مطرح باشد رنگ و بوی پررنگ‌تری به خود می‌گیرد و پس از مدتی، این فرد منتخب ابتدا حزب خود را از بین می‌برد و آن را به ابزاری بی‌اثر برای تأیید خود تبدیل می‌کند. آنچه اکنون تجربه می‌کنیم دقیقاً همین رویکرد است.»
اختیارات نامحدود، مسئولیت صفر
نسرین ناس با اشاره به تداوم روند بی‌اعتبارسازی قانون اساسی و بی‌اثر شدن نهادها گفت: «کادرهای شایسته جای خود را به کادرهای وفادار می‌دهند. کادرهای بی‌کیفیت همه جا را اشغال می‌کنند. با خارج کردن بسیاری از هزینه‌ها از بودجه، نظارت مالی از میان می‌رود و پارلمان کاملاً بی‌اثر می‌شود. در این فرایند هر شخصی همکاری نکند بی‌اعتبار می‌شود سپس دانشگاه، نهادهای عمومی، دنیای تجارت، اتحادیه‌ها، کانون‌های وکلا، سازمان‌های جامعه مدنی و نهادهایی مانند انجمن پزشکان، خائن اعلام شده و از سیستم رانده می‌شوند.»
ناس با تأکید بر تحریک قطب‌بندی اجتماعی در چنین مراحلی افزود که دیدگاه‌های مخالف با تروریسم پیوند داده می‌شوند. او با اشاره به دگرگونی تدریجی تمام نهادها و تصمیمات در ترکیه چنین گفت: «نظام ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۸ با نقض قانون اساسی، تمام اختیارات را در دست یک فرد متمرکز کرد. حکومتی تک‌نفره با عنوان نظام ریاست‌جمهوری شکل گرفت که با اختیارات نامحدود و مسئولیت صفر در هیچ کشور دیگری چنین سیستمی وجود ندارد. در انتخابات ۲۰۱۹، از چهار برگه رأی در یک پاکت، سه برگه معتبر تلقی شد و یکی متقلبانه اعلام گردید تا بهانه‌ای برای تکرار انتخابات باشد. احکام دادگاه اروپایی حقوق بشر اجرا نشد، دمیرتاش و کاوالا در زندان ماندند و نهایتاً با حکم جان آتالای در سال ۲۰۲۳، دادگاه قانون اساسی عملاً منحل شد. در نتیجه این اقدامات می‌توان گفت همه تضمین‌های قانون اساسی از بین رفتە و زمینه ساز بروز شرایط کنونی شده است.»
حقوق شهروندی به اراده حاکمیت بستگی دارد
نسرین ناس با اشاره به ابطال مدرک تحصیلی ۳۰ ساله اکرم امام‌اوغلو گفت: «این اقدام پیام واضحی دارد: قانون مرور زمان رعایت نمی‌شود، مدارک رسمی نادیده گرفته می‌شوند و حقوق کسب شده اهمیتی ندارند. به عبارتی، سرنوشت شما فقط به خواست حاکمیت بستگی دارد.»
او افزود: «یک روز پس از این اقدام، امام‌اوغلو بازداشت شد. اتهامات مطرح شده علیه او باورنکردنی است؛ حتی برای نحوه قرارگیری دست‌هایش پرونده تشکیل داده‌اند که موجب حیرت همگان شده است.»
نسرین ناس ادامه داد: «اکنون اتهامات فساد بزرگی را متوجه او می‌کنند، در حالی که آنچه واقعاً نمی‌توانند تحمل کنند، موفقیت‌های او در شهرداری در ضمینه خدمات اجتماعی و رستوران‌های شهری، مهدکودک‌ها و خوابگاه‌های دانشجویی است. محبوبیت گسترده امام‌اوغلو در میان خلق و توانایی او در ارتباط با تمام اقشار جامعه ترکیه، او را به هدفی برای حذف تبدیل کرده است.»
نسرین ناس تأکید کرد: «رفتار با امام‌اوغلو هشداری برای همه ماست که هیچ کس از حقوق تضمین شده برخوردار نیست. حاکمیت هر لحظه می‌تواند حقوق بنیادین شهروندان را سلب کند.» او خاطرنشان کرد که این وضعیت هیچ جای تعجبی ندارد.
تصمیم گیری یک‌طرفه
نسرین ناس با اشاره به گفتمان‌های صلح در ترکیه و ابراز نگرانی نسبت به حاکمیت گفت: «زمانی که باغچلی درباره پ‌ک‌ک و عبدالله اوجالان گفت 'اوجالان به مجلس بیاید و صحبت کند'، هشدار دادم که تغییرات عمیقی در حال وقوع است. تأکید کردم که ترکیه در مسیر استبداد کامل گام برمی‌دارد و این نشانه آن است. پیش‌بینی کردم که این روند صلح به ارمغان نخواهد آورد، بلکه آغاز تأسیس رژیمی کاملاً استبدادی خواهد بود. می‌بینم که اشتباه نکردم، هرچند ای کاش در اشتباه بودم.»
او افزود: «حتی نمی‌توانیم این را روند بنامیم. آنها می‌گویند 'مسئله کورد وجود ندارد' و آن را انکار می‌کنند. می‌گویند 'این روند صلح نیست'. دستور می‌دهند 'فقط آنچه ما می‌گوییم را انجام دهید و به بقیه امور دخالت نکنید'. یک‌طرفه تصمیم‌گیری می‌کنند و داستانی از برادری روایت می‌کنند؛ اما چه نوع برادری؟»
نسرین ناس با اشاره به سخنان امام‌اوغلو در شهر آمد، گفت: «آنها الگویی از برادری را ترویج می‌کنند که در آن 'من برادر بزرگم، تو برادر کوچک. هرچه من بگویم باید انجام دهی و مجبوری به حرفم گوش کنی'. با توجه به اقدامات علیه امام‌اوغلو، به نظرم ترکیه نقطه پایانی بر انتخابات آزاد گذاشته است. قبلاً قانون اساسی را از دست داده بودیم، اکنون انتخابات را از دست می‌دهیم. در واقع، انتخاباتی طراحی خواهد شد که تنها اردوغان از صندوق آن بیرون می‌آید.»
راه نجات، مبارزه متحد است
نسرین ناس آینده ترکیه را نگران‌کننده و دچار جامعه‌ای در چنگال ترس، گرسنگی گسترده و بحران‌های پیاپی ترسیم کرد. او راه برون‌رفت را چنین بیان نمود: «وضعیت کنونی یک پیام روشن دارد: باید متحد شویم، حول محور دموکراسی گرد هم آییم و یکپارچه در برابر بی‌عدالتی بایستیم. در نظام‌های مختلف قدرت همیشه وجود دارد، اما تنها در دموکراسی‌هاست که قدرت از طریق انتخابات جابجا می‌شود. بدون بازگشت به مسیر دموکراتیک، ترکیه روزهای تلخی را تجربه خواهد کرد.»
او افزود: «خیزش مردمی در سراسر ترکیه پس از بازداشت امام‌اوغلو فراتر از حمایت از یک شخص است. مردم نگران آینده خود و فرزندانشان هستند و اکنون فرصتی یافته‌اند تا به سال‌ها سختی و محرومیت 'نه' بگویند.»
نسرین ناس با تأکید بر اهمیت اعتراضات گسترده در شهرهای مختلف گفت: «ما باید متحد شویم و تا آخرین نفس از حقوق قانونی خود دفاع کنیم. مؤثرترین شیوه مقاومت در برابر فاشیسم، پاسداری از حقوق موجود و یادآوری مداوم آن به یکدیگر است.» او از شهروندان خواست تا حقوق دموکراتیک خود را با تمام توان پیگیری کنند.