نخستین دوره جوایز روزنامه‌نگاری زنان به یاد غربت‌اَلی ارسوز برگزار می‌شود
غربت‌اَلی ارسوز، همچنان چون چراغی، مسیر روزنامه‌نگاران زن را روشن می‌کند. «جوایز روزنامه‌نگاری زنان غربت‌اَلی ارسوز» که نخستین دوره‌ی آن امسال برگزار می‌شود، بیش از یک رقابت، نویدبخش امید و شجاعتی تازه برای زنان فعال در این عرصه است.
آرژین دیلک اونجل
آمد - مهلت شرکت در فراخوانِ نخستین دوره‌ی «جوایز روزنامه‌نگاری زنان غربت‌اَلی ارسوز»، که توسط انجمن روزنامه‌نگاران زن مزوپوتامیا برگزار می‌شود، همچنان باقی است. این رقابت به یاد غربت‌اَلی ارسوز، نخستین سردبیر زن در تاریخ مطبوعات ترکیه، و دیگر زنان جان‌باخته در راه آزادی بیان برگزار می‌شود. مهلت ارسال آثار از ۱۷ ژوئن آغاز شده است و تا ۲۸ سپتامبر ادامه دارد.
این جوایز در چهار بخش «خبر کوردی»، «خبر ترکی»، «عکس» و «خبر تصویری-ویدئویی» اهدا می‌شوند. اسامی برندگان در تاریخ ۶ اکتبر اعلام خواهد شد و مراسم اهدای جوایز در ۸ اکتبر، همزمان با سالروز جان باختن غربت‌اَلی ارسوز، برگزار می‌گردد.
روزا متینا، رئیس انجمن روزنامه‌نگاران زن مزوپوتامیا، و مدیا بال، مسئول هیئت تحریریه‌ی آژانس ولات، با تأکید بر اهمیت این جایزه، از تمام زنان روزنامه‌نگار برای شرکت در آن دعوت کردند. آنان هدف از این اقدام را تقویت همبستگی میان روزنامه‌نگاران زن و افزایش بازتاب تلاش‌های آنان در جامعه عنوان کردند.
روزا متینا با یادآوری اینکه انجمن روزنامه‌نگاران زن مزوپوتامیا در سالروز جان باختن غربت‌اَلی ارسوز، نخستین سردبیر زن، بنیان نهاده شده است، اظهار داشت: «هدف ما این است که صدای تمام روزنامه‌نگاران زن ستمدیده باشیم.» او افزود که این انجمن در فضای مردسالار رسانه‌ها برای دیده‌شدن هرچه بیشتر تلاش‌های زنان مبارزه می‌کند.
برای گرامیداشت و زنده نگه داشتن نام غربت‌اَلی ارسوز...
روزا متینا توضیح داد که این انجمن، تأسیس‌شده در سال ۲۰۲۳، امسال برای نخستین بار این رقابت را به یاد غربت‌اَلی ارسوز برگزار می‌کند. او گفت: «ما این رقابت را برای بزرگداشت نام و پاسداری از میراث مبارزانی چون غربت‌اَلی ارسوز بنیان نهادیم.»
او ادامه داد: «این جوایز برای تشویق زنان روزنامه‌نگار و ارج نهادن به کوشش‌های آنان اهمیتی حیاتی دارد. زنان روزنامه‌نگار در میانه هجمه‌های شدید به فعالیت حرفه‌ای خود ادامه می‌دهند و ما می‌خواهیم تلاش‌هایشان در این شرایط دشوار، بیشتر به چشم آید. این رقابت در اولین گام خود قرار دارد و تنها با مشارکت گسترده‌ی زنان روزنامه‌نگار به معنای واقعی خود دست خواهد یافت.»
از دستاوردهای خود صیانت خواهیم کرد
روزا متینا تمام زنان روزنامه‌نگار را به شرکت در این رقابت فراخواند و گفت: «از همه‌ی زنان در هر کجا که هستند دعوت می‌کنیم آثار خود را برای ما ارسال کنند. این‌گونه همبستگی خود را استوارتر کرده و دست در دست هم از دستاوردهایمان پاسداری خواهیم کرد.»
این رقابت به روزنامه‌نگاران زن امید می‌بخشد
مدیا بال، روزنامه‌نگار، معتقد است که «جوایز روزنامه‌نگاری زنان غربت‌اَلی ارسوز» نماد دست‌یابی زنان روزنامه‌نگار به یک «اراده‌ی» مستقل است. او می‌گوید: «زنان روزنامه‌نگار در پی مبارزه‌ای طولانی به این اراده‌ی مستقل دست یافته‌اند. امروز با وجود تمام فشارها، به جایگاهی رسیده‌ایم که می‌توانیم از تلاش‌های یکدیگر قدردانی کنیم و به هم‌رزمان خود جایزه اهدا کنیم. این رقابت از این منظر بسیار ارزشمند است و به زنان روزنامه‌نگار برای آینده امید می‌بخشد.»
مدیا بال با اشاره به اینکه در جوامع مردسالار، حقوق زنان برای قرن‌ها پایمال شده است، افزود که زنان برای تغییر این تاریخ نابرابر، مقاومت کرده و پیروز شده‌اند. او به جغرافیای کوردستان به عنوان نمونه‌ای برجسته اشاره کرد و گفت: «حقیقت وجودی کوردها و کوردستان قرن‌ها انکار شد و در این میان، زنان با ستمی مضاعف روبه‌رو بودند. آن‌ها هم به دلیل کورد بودن و هم به دلیل زن بودن، آماج حملات بیشتری قرار گرفتند. با این حال، زنان کورد در برابر این فشارها مقاومتی بی‌بدیل از خود نشان دادند تا به دستاوردهای امروز برسند. بدون شک، نقش مطبوعات آزاد در این مبارزه انکارناپذیر است، زیرا روزنامه‌نگاران در قلب جامعه و برای جامعه تلاش می‌کنند.»
این رقابت، رشد مبارزات از دیروز تا امروز را به نمایش می‌گذارد
مدیا بال با بیان اینکه روزنامه‌نگاران در رسانه‌های آزاد، صدای ستمدیدگان جامعه هستند، غربت‌اَلی ارسوز را یکی از نمادهای مهم این راه دانست. او گفت: «غربت‌اَلی به عنوان یک شیمیدان، روزنامه‌نگار و مبارز، الگویی برای زنان بود. او نه تنها در عرصه‌ی اندیشه، که در میدان عمل نیز یک پیشگام بود. این رقابت نشان می‌دهد که چگونه مبارزه‌ی ما از گذشته تا امروز بالیده و همواره رو به جلو گام برداشته است.» او این رویداد را پاسخی از سوی زنان روزنامه‌نگار دانست و افزود: «ما با این حرکت اعلام می‌کنیم که با وجود تمام سرکوب‌ها، تهدیدها و شکنجه‌ها، همچنان ایستاده‌ایم. مبارزه‌ی کوردها برای بقا بود، اما زنان هم برای هویت کوردی و هم برای هویت زنانه جنگیدند و امروز، پیروان راه غربت‌اَلی به تمام فشارها این‌گونه پاسخ می‌دهند.»
این رقابت به نسل‌های آینده امید و شجاعت می‌بخشد
مدیا بال این جایزه را امیدبخش و الهام‌بخش نسل‌های آینده دانست و تأکید کرد که مبارزات روزنامه‌نگاران کورد در کوردستان، در سطح بین‌المللی نیز تأثیرگذار بوده است. او گفت: «آثار مبارزه‌ای که در کوردستان آغاز شد را می‌توان در افغانستان و هندوستان نیز دید، همان‌طور که هر حرکتی در آفریقا، در کوردستان نیز بازتاب می‌یابد. از این رو، همبستگی میان زنان روزنامه‌نگار در سراسر جهان اهمیتی استراتژیک دارد و می‌تواند تحولات بزرگی را رقم بزند.»
مدیا بال سخنانش را با پیامی خطاب به زنان جوانی که در آستانه‌ی ورود به حرفه‌ی روزنامه‌نگاری هستند، به پایان برد: «برای گسترش این مبارزه به ما بپیوندید. برای آنکه صدای این مبارزه رساتر شود، جایگاه خود را در مطبوعات آزاد پیدا کنید.»
غربت‌اَلی ارسوز که بود؟
غربت‌اَلی ارسوز، نخستین زن سردبیر در تاریخ مطبوعات ترکیه، در ۱۱ ژوئیه‌ی ۱۹۶۵ در روستای «زیور» از توابع «پالو» در استان خارپت (الازیغ) چشم به جهان گشود. پدرش در آلمان کار می‌کرد و نام «غربت‌اَلی» (به معنای دیار غربت) را به دلیل دوری و دلتنگی برای وطن بر او نهادند. او دوره‌ی ابتدایی را با رتبه‌ی ممتاز به پایان رساند و پس از مهاجرت خانواده به آدانا، تحصیلات راهنمایی خود را در آن شهر ادامه داد.
با آنکه به تحصیل در رشته‌های مطبوعات، حقوق یا علوم سیاسی علاقه‌مند بود، اما در نهایت از رشته‌ی شیمی دانشگاه چوکوروا سر درآورد. پس از پایان دوره‌ی کارشناسی، تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی ارشد با تمرکز بر «محیط زیست و انرژی» در انستیتوی علوم پایه‌ی همان دانشگاه آغاز کرد.
او فجایع چرنوبیل و حلبچه را نقاط عطف زندگی خود می‌دانست و می‌گفت: «بی‌تفاوتی شیمیدان‌ها در قبال این دو فاجعه مرا تکان داد. مدام از خود می‌پرسیدم من کیستم و چه باید بکنم؟»
غربت‌اَلی همزمان با تحصیل، سه سال به عنوان دستیار پژوهشی در گروه شیمی فعالیت کرد تا آنکه در ۱۰ دسامبر ۱۹۹۰ به اتهام عضویت در حزب کارگران کوردستان بازداشت شد. او پس از تحمل پانزده روز بازجویی و شکنجه‌های سنگین، روانه‌ی زندان ملطیه شد.
غربت‌اَلی ارسوز پس از دو سال حبس آزاد شد، اما به او اجازه‌ی بازگشت به دانشگاه را ندادند. از این رو، در سال ۱۹۹۳ به دفتر روزنامه‌ی «اوزگور گوندم» (که آن زمان «اوزگور اولکه» نام داشت) در آدانا پیوست. او مدتی بعد به استانبول رفت و به عنوان سردبیر «اوزگور گوندم» منصوب شد و با این کار، نام خود را به عنوان اولین زن در این جایگاه در تاریخ مطبوعات ترکیه ثبت کرد.
در ۱۰ دسامبر ۱۹۹۳، همزمان با روز جهانی حقوق بشر، صدها پلیس به ساختمان روزنامه یورش بردند. غربت‌اَلی به همراه دیگر کارکنان برای دومین بار بازداشت و پس از سیزده روز، دوباره زندانی شد. او را به زندان ساغمالجیلار فرستادند و در ژوئن ۱۹۹۴ آزاد شد.
پس از آزادی، به فعالیت‌های رسانه‌ای خود ادامه داد. در آن دوره، ۲۷ تن از کارکنان «اوزگور گوندم»، شامل نویسنده، خبرنگار و توزیع‌کننده، در قتل‌هایی مرموز جان باختند و برای قریب به پانصد شماره از روزنامه، پرونده‌های قضایی تشکیل شد که به صدور مجموعاً ۱۴۷ سال حبس برای کارکنان آن انجامید. در ۳ دسامبر ۱۹۹۴ نیز دفتر روزنامه در استانبول هدف حمله‌ی بمب‌گذاری قرار گرفت که به جان باختن ارسین ییلدیز و مجروح شدن ۲۳ تن دیگر منجر شد.
در پی این فشارها، غربت‌اَلی در سال ۱۹۹۵ راه کوهستان را در پیش گرفت و به صفوف مبارزان حزب کارگران کوردستان پیوست. او که در عرصه‌های گوناگون به فعالیت روزنامه‌نگاری ادامه می‌داد، سرانجام در ۸ اکتبر ۱۹۹۷ در منطقه‌ی گاره در اقلیم کوردستان جان باخت.