خودداری مدارس سیستان و بلوچستان از ثبت‌نام کودکان بلوچ
گزارش‌ها حاکی از آن است که مدارس استان سیستان و بلوچستان از پذیرش دانش‌آموزان بلوچ فاقد شناسنامه خودداری می‌کنند. این اقدام، خانواده‌های بسیاری را با چالش جدی در مسیر آموزش فرزندانشان مواجه کرده است.
مرکز خبر- براساس گزارشات منتشر شده از سوی خبرگزاری‌های بلوچ و کمپین فعالین بلوچ، مدارس استان سیستان و بلوچستان از ثبت‌نام کودکان بلوچ فاقد شناسنامه خودداری می‌کنند. والدین این کودکان اعلام کرده‌اند که با وجود گذشت بیش از ۱۵ سال از تشکیل پرونده اثبات نسب، هنوز پاسخی از سوی اداره ثبت‌احوال دریافت نکرده‌اند و فرزندانشان از حق تحصیل محروم مانده‌اند.
روز شنبه ۵ مهر ۱۴۰۴، مدیر یکی از مدارس زاهدان (مدرسه استقلال) اعلام کرد که «دانش‌آموزان بی‌شناسنامه» اجازه ادامه تحصیل ندارند. تصمیمی که باعث اخراج شماری از کودکان بلوچ شد؛ کودکانی که بعضی از آن‌ها سه سال در همین مدرسه درس خوانده بودند و ناگهان از پشت نیمکت کلاس به خیابان رانده شدند.
والدین این کودکان می گویند : «بچه چه گناهی دارد؟ سه سال درس خوانده، حالا چون شناسنامه ندارد باید از درس محروم شود؟»
یکی از والدین گفت: «دخترم امسال می‌خواست کلاس ششم برود، اما مدرسه ثبت‌نام نکرد زیرا فاقد مدارک شناسایی است. ما مدارک لازم برای اثبات هویت خود و فرزندانمان را داریم، اما هیچ اقدامی از سوی مسئولان صورت نمی‌گیرد. این فقط مشکل من نیست، مشکل خیلی از خانواده‌های بلوچ است. حدود ۱۵ سال است که پرونده اثبات نسب تشکیل داده‌ایم، اما هیچ جوابی نداده‌اند. پدرم که پیگیر پرونده بود فوت کرد، پسرعموی پدرم هم فوت کرد، ولی هنوز ثبت‌احوال می‌گوید خبری نیست. هر بار که مراجعه می‌کنیم، ما را با پرونده بیرون می‌کنند.»
وی افزود:«ما می‌توانیم ثابت کنیم که بلوچ و ایرانی هستیم؛ اگر آزمایش دی‌ان‌ای بخواهند یا شناسنامه اجدادمان را ببینند، همه مدارک موجود است. اما مسئولان هیچ پیگیری‌ای نمی‌کنند. حالا بچه‌ی من نمی‌تواند به مدرسه برود و از حق تحصیل محروم مانده است. ما دستمان به جایی بند نیست، مگر رسانه‌ها صدای ما را به گوش مسئولان برسانند.»
این محرومیت نقض اصل ۳۰ قانون اساسی ایران و تعهدات بین‌المللی ایران در چارچوب کنوانسیون حقوق کودک است، که آموزش رایگان و بدون تبعیض برای تمامی کودکان را تضمین می‌کند. کارشناسان، محرومیت کودکان بلوچ از تحصیل را مصداق تبعیض سیستماتیک و نقص حقوق بنیادین کودکان می‌دانند.
محرومیت کودکان بلوچ از حق تحصیل نمونه‌ای روشن از تبعیض ساختاری و بی‌عدالتی آموزشی است. در حالی که قوانین داخلی و بین‌المللی، حق آموزش برای همه کودکان را تضمین می‌کنند، در عمل هزاران کودک بلوچ به دلیل مشکلات اداری یا بی‌توجهی مسئولان، از ابتدایی‌ترین حقوق انسانی محروم شده‌اند.
این وضعیت پیامدهای جدی دارد. محرومیت از تحصیل، چرخه فقر و نابرابری را تشدید می‌کند، عدم دسترسی به آموزش رسمی، امکان مشارکت آینده این کودکان در جامعه و اقتصاد را محدود می‌سازد و چنین تبعیضی احساس بی‌عدالتی و حاشیه‌نشینی اجتماعی را در جامعه بلوچ تقویت می‌کند.