حذف قیم‌ها در باکور؛ حكم اعدام زنان در روژهلات کوردستان
زنان روژهلات با درک مشترک از سرکوب و نابرابری، همبستگی خود را با زنان کورد در باکور اعلام کرده‌اند. این پیوند فراتر از مرزها، نمونه‌ای از قدرت همبستگی زنان در برابر سیاست‌های سرکوبگرانه در منطقه است.
لانه محمدی
ارومیه- اعتراضات مردم در باکور کوردستان عمدتاً ریشه در تضادهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی میان دولت مرکزی ترکیه و جامعه کوردستان دارد. یکی از موضوعات مهمی که باعث اعتراضات مداوم شده است، مسئله حذف قیم‌ها (شهرداران منصوب شده توسط دولت) و سیاست‌های مربوط به مدیریت شهرداری‌ها در مناطق باکور کوردستان است.
دلایل سیاسی حذف شهرداری‌های کوردها
برخی شهرداری‌ها اقداماتی فرهنگی مانند نصب تابلوهای دو زبانه (ترکی-کوردی) یا تغییر نام خیابان‌ها انجام داده‌اند. دولت این اقدامات را تهدیدی برای وحدت ملی تلقی می‌کند. سیاست‌های ترکیه اغلب بر «یک ملت، یک زبان، یک پرچم» تأکید دارند. فعالیت‌های فرهنگی و زبانی شهرداری تحت نظارت کوردها، مانند حمایت از آموزش زبان کوردی یا برگزاری مراسم‌های فرهنگی، حکومت به آن مانند یک مسئله امنیت ملی نگاه می‌کند و درصدد سرکوب کارهای فرهنگی، سیاسی، اجتماعی است. حذف شهرداری‌ها به‌شدت از سوی گروه‌های حقوق بشری و نهادهای بین‌المللی محکوم شد. این اقدامات به‌عنوان نقض حقوق دموکراتیک و نقض آزادی‌های سیاسی تلقی گردیده است.
حذف شهرداری‌های مردمی در ترکیه، که عمدتاً با دلایل امنیتی و سیاسی توجیه می‌شود، به‌عنوان یکی از ابزارهای دولت برای کنترل قدرت سیاسی احزاب کورد و تقویت یکپارچگی ملی گرایی است. بااین‌حال، این سیاست‌ها به کاهش تنش‌ها کمکی نکرده است.
خبرگزاری ما با ژینا.م دانش آموخته علوم سیاسی که به مسئله حذف قیم‌ها در باکور کوردستان و اعتراضات مرتبط توجه داشته، گفتگویی داشته است. سپس به همبستگی زنان روژهلات کوردستان با این اعتراضات و همبستگی آنها با باکور کوردستان می‌پردازم.
شما به‌عنوان یک زن متخصص علوم سیاسی و آگاه به تحولات منطقه، مسئله حذف قیم‌ها در باکور کوردستان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
«حذف قیم‌ها در باکورکوردستان، که عمدتاً شامل مناطق کوردستان در ترکیه است، موضوعی پیچیده با ابعاد سیاسی، امنیتی و اجتماعی است. این سیاست‌ها به وضوح در چارچوب کنترل مرکزی دولت و جلوگیری از تقویت هویت ملی کوردها تعریف می‌شود. از دید من، این رویکرد به‌جای حل مسئله، نارضایتی و اعتراضات عمومی را دامن زده است. در باکور، شهرداری‌ها نقش مهمی در ارائه خدمات محلی و نمایندگی مردم دارند. حذف شهرداران منتخب و جایگزینی آنها با قیم‌هایی که از سوی دولت منصوب می‌شوند، ناقض اصول دموکراسی و حاکمیت مردمی است. این اقدام به‌خصوص برای زنان و جوانان در این مناطق، که بیشتر به دنبال مشارکت سیاسی و اجتماعی هستند، ضربه‌ای بزرگ است. بسیاری از زنان در شهرداری‌ها و شوراهای محلی درگیر فعالیت‌های اجتماعی بودند، و اکنون این فرصت از آنها گرفته شده است.»
اعتراض مردم باکور و نقش زنان در این اعتراضات چگونه بوده است؟
اعتراضات مردم باکور بیشتر از نارضایتی از سرکوب سیاسی و نادیده گرفتن اراده آنها نشأت می‌گیرد. زنان در این اعتراضات نقش محوری دارند، زیرا در فرهنگ سیاسی کوردها، زنان همواره نقش برجسته‌ای دارند. به‌ویژه در احزاب سیاسی کورد مانند حزب دموکراتیک خلق‌ها، زنان کورد با پیشینه‌ای از مبارزه برای برابری جنسیتی، در این اعتراضات به‌عنوان رهبران و نماد مقاومت شناخته می‌شوند.»
آیا میان زنان روژهلات و باکور همبستگی وجود دارد؟
«بله، این همبستگی در سطح فرهنگی، سیاسی و اجتماعی قابل مشاهده است. زنان روژهلات، به‌ویژه در مناطقی که با مسائل ملیتی و جنسیتی مشابه مواجه هستند، به‌خوبی با وضعیت زنان در باکور همذات‌پنداری می‌کنند. جنبش‌های زنانه در ایران، مانند «زن، زندگی، آزادی»، که از خیزش‌های اخیر نشأت گرفته، بر مفاهیمی تأکید دارند که زنان کورد در باکور نیز برای آن مبارزه می‌کنند.
زنان روژهلات با آگاهی از شرایط سخت زنان کورد در ترکیه، اغلب در شبکه‌های اجتماعی و فضاهای بین‌المللی همبستگی خود را اعلام کرده‌اند. این همبستگی، به‌خصوص در اعتراض به سرکوب زنان در هر دو کشور، از طریق انتشار پیام‌ها، برگزاری نشست‌های همفکری و شرکت در تجمعات اعتراضی نمایان شده است.»
همبستگی زنان روژهلات با اعتراضات زنان باکور
شعار «زن، زندگی، آزادی» که از دل مبارزات کوردها برخاسته، اکنون به شعاری جهانی برای برابری و آزادی تبدیل شده است. این شعار در ایران به‌عنوان صدای اصلی جنبش‌های زنانه شناخته می‌شود و پلی میان زنان ایران و ترکیه و کوردها ایجاد کرده است. زنان از طریق پلتفرم‌های آنلاین، اقدام به انتشار مطالب و ویدئوهایی در حمایت از زنان باکور کرده‌اند. این نوع فعالیت به آگاهی‌بخشی و تقویت صدای مشترک کمک می‌کند.
نارین.و فعال مدنی اهل پیرانشهر در مورد حذف قیم‌ها در شهرداری‌های باکور کوردستان می‌گوید: «این اعتراضات نماد مبارزه برای حقوق دموکراتیک است. حذف قیم‌ها به نوعی نادیده گرفتن اراده مردم محلی است، و وقتی زنان در این اعتراضات پیشگام هستند، نشان می‌دهد که آنها نه فقط برای آزادی خود، بلکه برای کل جامعه می‌جنگند. این موضوع فراتر از یک مشکل محلی است؛ به نوعی بیانگر حق حاکمیت مردم در برابر سرکوب است.»
وی در مورد مشابهت مبارزه زنان در روژهلات و باکور گفت: «در روژهلات و ایران هم ما با سرکوب آزادی‌های فردی و اجتماعی روبرو هستیم. همان‌طور که در ترکیه تلاش می‌شود حق انتخاب مردم محدود شود، اینجا هم ما بارها برای حقوق اولیه خود، مبارزه کرده‌ایم، حکم اعدام برای پخشان عزیزی و وریشه مردای ماحصل همین مبارزه مشترک علیه ستم و سرکوب نظام مردسالاری و زن ستیزی ایران علیه زنان است. مبارزات ما و آنها بخشی از یک جریان جهانی است که علیه استبداد و برای آزادی شکل گرفته است.
همبستگی میان ما می‌تواند الهام‌بخش فلسفه زن، زندگی، آزادی باشد. وقتی زنان ببینند که صدای اعتراضشان فراتر از مرزها شنیده می‌شود، امید و انگیزه بیشتری برای ادامه مبارزه پیدا می‌کنند. با حمایت رسانه‌ای، تبادل تجربیات و پیام‌های همدلی، می‌توانیم نشان دهیم که تنها نیستیم و بلکه از روژهلات تا باکور کوردستان در یک سنگر هستیم. روژهلات کوردستان در زمان حمله داعش به کوبانی و شنگال هم سکوت نکرد بلکه کمپین‌های مردمی برای جمع آوری کمک به مردم روژاوا جمع کرد. تجمعات خیابانی زیادی تشکیل شد و افراد زیادی بازداشت شدند. باکور کوردستان هم برای ما طنین انداز فلسفه مقاومت زن، زندگی، آزادی هست و هیچ وقت مردم مقاومت آنها را فراموش نمی‌کند و خط مشی و مبارزات مادران آشتی و فعالین در شهرداری‌ها همیشه برای مردم در روژهلات الگویی قوی از مبارزه است و هیچ وقت خلق باکور تنها نیست.
مبارزه شما برای آزادی و عدالت، مبارزه همه ماست. ما صدای شما را می‌شنویم و به شجاعت و استقامت شما افتخار می‌کنیم. این همبستگی میان ما و شما، چراغی برای آینده‌ای روشن‌تر است.
مبارزه با سیاست‌های سرکوبگرانه
زنان در نقاط مختلف که خود تحت سیاست‌های سرکوبگرانه جنسیتی قرار دارند، به‌خوبی احساسات و مشکلات زنان باکور را درک می‌کنند. این درک مشترک، انگیزه‌ای برای مبارزه هماهنگ و اعتراض به سیاست‌های استبدادی است.
حذف قیم‌ها در باكور كوردستان به‌عنوان بخشى از سیاست‌های كنترل مزكزى تركيه، باعث خشم و اعتراض مردم، به‌ویژه زنان، شده است. زنان روژهلات نیز با درک مشترک از سرکوب و نابرابری، همبستگی خود را با زنان کورد در ترکیه اعلام کرده‌اند. این پیوند فراتر از مرزها، نمونه‌ای از قدرت همبستگی زنان در برابر سیاست‌های سرکوبگرانه در منطقه است.