«دانوک»؛ میراثی به گرمای آتش و به شیرینی یک دورهمی
علی‌رغم پیشرفت ماشین‌آلات، ابزار و فناوری، زنان در روستاهای شمال و شرق سوریه همچنان به کهن‌ترین سنت‌هایی که نسل به نسل منتقل شده‌اند، پایبندند. تهیه «دانوک» که میراثی مردمی است، هنوز هم در روستاها رواج دارد.
رونیدا حاجی
تل تمر- در پایان فصل برداشت و با آغاز ماه سپتامبر هر سال، بسیاری از مادران «دانوک» (گندم پخته و خشک شده) تهیه می‌کنند. سنت پختن «دانوک» در میان اهالی روستا شهرت خاصی دارد. علی‌رغم تحولات زندگی مدرن و پیشرفت‌های صنعتی، برخی از سنت‌ها از بین نرفته‌اند و مادرانی که در روستاهای شمال و شرق سوریه زندگی می‌کنند، همچنان روش‌های قدیمی تهیه محصولات غذایی مانند «دانوک» را حفظ کرده‌اند.
حمامه ظاهر، مادر ۵۹ ساله‌ای است که در روستای تل نجمه از توابع منطقه تل تمر زندگی می‌کند. حمامه، مادر چهار دختر و یک پسر و مادربزرگ هشت نوه است. او فرهنگ پختن «دانوک» را پاس می‌دارد و هر سال در ماه سپتامبر آن را تهیه می‌کند و فرزندان و نوه‌هایش را فرا می‌خواند تا در این شادی شریک شوند و سهم خود را بگیرند.
آیینی دیرینه؛ تکرار یک شادی سالانه
حمامه ظاهر، در مورد آداب و رسوم تهیه «دانوک» در خانه توضیح داد و گفت: «دانوک میراثی کهن است که از مادران و مادربزرگانمان به ما رسیده است. تهیه آن کاری بسیار خسته‌کننده است، اما با این حال ما هر سال آن را انجام می‌دهیم. ما هر سال با بی‌صبری فراوان منتظر این روز هستیم، زیرا شادی و خوشحالی با خود به همراه می‌آورد. وقتی به دانه‌های طلایی گندم که در دیگ‌ها می‌جوشند نگاه می‌کنیم، غرق در شادی می‌شویم.»
حمامه مراحل پخت «دانوک» را این‌گونه شرح داد: «پس از پایان درو و برداشت گندم، خانواده‌ها مقداری از آن را برای پختن کنار می‌گذارند. از ساعات اولیه صبح، مقدمات پخت و پز آغاز می‌شود. گندم از سنگریزه‌ها و خاک پاک شده و سپس چندین بار با آب شسته می‌شود تا کاملاً تمیز گردد. پس از آن، گندم پخته می‌شود. پس از اتمام فرآیند پخت، «دانوک» را روی پشت‌بام‌ها در مکانی تمیز پهن می‌کنند تا در معرض آفتاب و هوا کاملاً خشک شود. از این «دانوک»، بلغور و دان (گندم خرد شده) تهیه می‌شود.»
خنده کودکان؛ طعم‌دهنده اصلی «دانوک»
به گفته حمامه، آیین تهیه «دانوک» بدون خنده کودکان کامل نمی‌شود؛ کودکانی که با بشقاب‌های کوچکشان دور دیگ‌ها جمع می‌شوند و منتظر گرفتن سهم خود هستند. او ادامه می‌دهد: «دانوک به کودکان شادی می‌بخشد. این کودکان هستند که از همان لحظات اولیه تهیه آن، دور هم جمع می‌شوند و بی‌صبرانه در انتظار سهم خود می‌مانند. هر سال وقتی «دانوک» می‌پزم، فرزندان و نوه‌هایم را صدا می‌زنم تا شاد باشند و سهمشان را بگیرند. لذت تهیه «دانوک» در جمع شدن کودکان و انتظارشان برای گرفتن سهمشان است. این منظره بسیار دلنشینی است.»
زنان؛ پاسداران فرهنگ و مدیران خانه
حمامه با اشاره به نقش زنان در مدیریت امور گفت: «زنان همواره با زحمت خود میراث و فرهنگ‌ها را پاس می‌دارند. این زنان هستند که برای تأمین نیازهای خانه در فصول مختلف، به‌ویژه زمستان، آمادگی کسب می‌کنند. به همین دلیل، زنان نقشی کلیدی در مدیریت امور ایفا می‌کنند. من و همسایه‌ام با هم «دانوک» را آماده کردیم و با هم به آسیاب خواهیم برد تا آن را به بلغور و دان تبدیل کنیم.»
حمامه سخنان خود را این‌گونه به پایان رساند: «پس از آنکه «دانوک» آماده و خشک شد، در آسیاب آن را خرد می‌کنند تا به بلغور و دان تبدیل شود.»