عبیر محمد

قامشلو - ژنولوژی نخستین بار در سال ۲۰۰۸، با دفاعیه سوسیولوژی آزادی رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان، به مثابه یک مفهوم مطرح گردید. این اصطلاح کوردی به معنای علم زنان است و از ترکیب واژه‌های زن، منطق، و علم تشکیل شده است. ژنولوژی، که به تعریفی علم مطالعه زنان است، مفاهیم مربوط به زنان و دانش را در چارچوبی نو مبنی بر «پارادایمی از آزادی دموکراتیک، اکولوژیک، و متمرکز بر زنان» بازتعریف می‌کند. این رشته علمی همچنین به قدرت‌مندسازی زنان و درک عمیق‌تری از زندگی می‌پردازد.

 

دانشگاه روژاوا در سال ۲۰۱۷، برای نخستین بار، دپارتمان ژنولوژی را افتتاح کرد

با وقوع انقلاب روژاوای کوردستان تحولات گسترده‌ای ایجاد شد و نیاز به بازسازی و حفظ میراث کهن خدایان مادری بیش از پیش احساس گردید. ذهنیت مرد سالارانه‌ای که وجود و هویت زن بودن را مورد تهاجم قرار داده بود، نیاز بود که از طریق علم و آموزش نسل جدید اصلاح گردد. در پی این نیاز، دانشگاه روژاوا واقع در قامشلو در شمال و شرق سوریه، اقدام به ایجاد اولین دپارتمان ژنولوژی کرد و این رشته را به طور رسمی در محتوای آموزشی دانشکده ادبیات و علوم اجتماعی گنجاند.

 

هشتاد دانشجو فارغ التحصیل شده‌اند

تاکنون، بر اساس اطلاعات مدیریت دپارتمان ژنولوژی در دانشگاه روژاوا، در طی ۶ سال، بیش از صد دانشجوی زن در این رشته ثبت‌نام کرده‌اند که حدود ۸۰ نفر از آنها فارغ‌التحصیل شده‌اند. برخی از فارغ‌التحصیلان به تحصیلات تکمیلی خود ادامه داده و در حال پیگیری تحقیقات خود هستند و برخی دیگر نیز به تدریس مواد ژنولوژی و علوم اجتماعی در مدارس مشغول شده‌اند. آنها همچنین در سازمان‌های زنان، سازمان‌های اجتماعی، مراکز تحقیقاتی و سازمان‌های رسانه‌ای، و نیز در پروژه‌ها و فعالیت‌های مراکز تحقیقاتی ژنولوژی مشغول به کار شده‌اند.

 

«خواستم با ژنولوژی خودم را کشف کنم»

شیخا احمد، اهل منطقه عاموده شهر قامشلو در شمال و شرق سوریه، یکی از دانشجویان رشته ژنولوژی در دانشگاه روژاوا است. او در رابطه با ژنولوژی می‌گوید: «جذابیت مطالب ژنولوژی برای من بی‌نظیر بود، علمی نوپا که از سوی رهبری به ما معرفی شد. هدفم این بود که مطالعه کنم و خودم را بشناسم، زیرا که من یک زنم. می‌خواستم به درکی عمیق از نقش و جایگاه زنان در تاریخ دست یابم و با این علم آشنا شوم.»

شیخا احمد درباره موضوعات و مفاهیمی که در این رشته می‌آموزد، توضیح می‌دهد: «ما در این دپارتمان، مفاهیم مرتبط با زن و جامعه، تاریخ زنان، فلسفه، جامعه‌شناسی، همزیستی آزاد، اخلاق، زیبایی‌شناسی، اقتصاد، سلامت، ادبیات زنان، خودمراقبتی، زنان در دین و باورها و موضوعات دیگری را که در برنامه درسی گنجانده شده، مطالعه می‌کنیم.»

او بیان داشت که پیش از ورود به این رشته، اطلاعات کمی درباره واقعیت و تاریخ زنان داشت و سخنان خود را اینچنین به پایان رساند: «با شروع تحصیل در این رشته، در مورد موضوعات فراوانی آموختم و تغییرات قابل توجهی در شخصیت خود مشاهده کردم. قصد دارم که پس از فارغ‌التحصیلی به عنوان یک معلم فعالیت کرده و دانش ژنولوژی را به کودکان در مدارس آموزش دهم.»

 

علاقه و هیجان برای درک ژنولوژی

سارا ابدو نیز از شهر سری کانی، همانند شیخا، دانشجوی سال آخر رشته ژنولوژی است. او بیان می‌کند: «به عنوان زنان، ما شدیداً مشتاق بودیم که منشأ و تاریخ خود را بفهمیم و دلیل وجود چنین تغییرات عمده‌ای در موقعیت و نقش زنان در دوران ما را کشف کنیم.»

 

پرورش نسل‌های جدید با تأکید بر آزادی و برابری جنسیتی

سارا ابدو بر اهمیت پرورش نسل‌های جدید بر اساس برابری و آزادی زنان تأکید می‌کند و می‌افزاید: «در مطالبی که مطالعه می‌کنیم، راهکارهای آموزشی برای کودکان هم وجود دارد که نشان می‌دهد چگونه می‌توانیم این روش‌ها را در مدارس به کار ببریم. به واسطه ژنولوژی، ما قادریم تا ایدئولوژی مرتجع حاکم بر جامعه و تفکیک جنسیتی را متحول کنیم. این تغییرات باید از دوران کودکی و از طریق فرایندهای تربیتی آغاز شود.»

 

دیدگاه‌های زنان کشورهای دیگر به ژنولوژی

سارا ابدو به اهمیت ژنولوژی به عنوان علمی که تاثیرگذاری خود را بر زنان در خارج از مرزها نشان داده است، اشاره کرد و در پایان گفت: «با تاسیس دپارتمان ژنولوژی در دانشگاه روژاوا، علاقه‌مندی قابل توجهی از سوی زنان خارج از کشور ایجاد شد که مشتاق شناخت بیشتر این رشته بودند. علاوه بر این، بسیاری از دانشگاه‌های کشورهای دیگر برای کسب اطلاعات بیشتر با ما تماس گرفتند و ما به عنوان دانشجو این فرصت را داشتیم که در آن‌ها حضور یابیم و از تبادل دانش بهره‌مند شویم. این امر نشان دهنده موفقیتی برای زنان است که توانستیم تاثیری فراتر از مرزهای شمال و شرق سوریه بر زنان بگذاریم و خود را با فلسفه ژنولوژی که توسط رهبری ارائه شده است، تقویت کنیم.»

 

مدت زمان تحصیل در رشته ژنولوژی به چهار سال افزایش یافت

پیش از این، مدت زمان تحصیل در رشته ژنولوژی چهار یا پنج ترم بود. در سال تحصیلی ۲۰۲۳-۲۰۲۴، دوره تحصیلی این رشته به چهار سال، معادل هشت ترم، افزایش یافت. اکنون، سی دانشجو در این رشته مشغول به تحصیل هستند. اساتید دپارتمان ژنولوژی با بیان اینکه دو سال برای تحصیل در این رشته کافی نیست، گفتند: «از ابتدا تمایل داشتیم که دوره تحصیلی ژنولوژی چهار ساله باشد. با توجه به تازه تأسیس بودن این رشته، هدف ما به عنوان بنیان‌گذاران آن این بود که هم توانایی‌های خود را آزمایش کنیم و هم جامعه را با این رشته آشنا سازیم. با گذشت زمان و پیشنهادات دانشجویان مبنی بر افزایش مدت زمان تحصیل، در نهایت، با توجه به درخواست‌های دانشجویان و نیازهای علمی، در این سال تحصیلی، مدت دوره به چهار سال افزایش یافت.»