افزایش نظام‌مند خشونت علیه زنان در پی حملات ترکیه
سدیه عیدو، مدیر خانه زنان زرگان، می‌گوید که حملات نظامی ترکیه منجر به افزایش نظام‌مند خشونت علیه زنان شده است. به گفته او، راهکار مقابله با این اشغالگری، تلاش زنان و مردان برای دستیابی به همزیستی آزادانه است.
سورگل شیخو
زرگان - جنگ پدیده‌ای است که زندگی همه مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهد و آنها را از سرزمین خود آواره می‌کند. تداوم چندین ساله جنگ و درگیری در یک منطقه، مشکلات تازه‌ای را به وجود می‌آورد که با گذر زمان ریشه‌دارتر می‌شوند. در این میان، زنان و کودکان بیشترین آسیب را متحمل می‌شوند.
زندگی مداوم در سایه حملات، بمباران، غرش هواپیماها و عملیات‌های نظامی زمینی و هوایی، به سلامت روان مردم آسیب شدیدی وارد کرده است. جنگ نه تنها مسیر زندگی مردم را دگرگون می‌کند، بلکه با افزایش خشونت، زنان و کودکان را بیش از همه قربانی می‌کند. در این شرایط، زنان به طور خاص هدف خشونت‌های نظام‌مند قرار می‌گیرند.
زرگان؛ زنان در خط مقدم مقاومت
شهر زرگان از اکتبر ۲۰۱۹ تاکنون همواره هدف حملات دولت اشغالگر ترکیه بوده است. این شهر که از چندین شهر کوچک و ۸۲ روستا تشکیل شده، اکنون ۳۶ روستای آن در اشغال نیروهای ترکیه است. با این حال، زنان در ۴۶ روستای باقی‌مانده، پرچمدار مقاومت مردمی هستند.
خانه زنان زرگان، واقع در کانتون جزیره در شمال و شرق سوریه، با رویکردی راهبردی در پی ایجاد پلی میان زنان و حقوق قانونی آنهاست. این مرکز علاوه بر حمایت از موجودیت و حقوق قانونی زنان، تلاش می‌کند زمینه‌ساز برابری میان زنان و مردان باشد. همچنین به عنوان مرکزی برای حل مشکلات و پناهگاهی برای زنان خشونت‌دیده عمل می‌کند.
در چهار سال گذشته و علی‌رغم شرایط اشغال، خانه زنان بدون وقفه به فعالیت خود ادامه داده و همواره پشتیبان زنان منطقه بوده است.
آمار پرونده‌های رسیدگی شده از اواخر ۲۰۱۹ تا نوامبر ۲۰۲۴
در این مدت، خانه زنان به طیف گسترده‌ای از مسائل رسیدگی کرده است. در حوزه اختلافات زناشویی، از مجموع ۷۴ پرونده، ۴۹ مورد در خود مرکز حل و فصل شده و ۲۵ پرونده به دیوان عدالت ارجاع شده است. در زمینه چندهمسری، از ۱۸ پرونده، ۷ مورد حل شده و ۱۱ پرونده به دیوان عدالت ارسال شده است. در بخش مشکلات خانوادگی، ۹ پرونده حل شده و ۶ مورد به نیروهای امنیتی ارجاع شده است. مرکز همچنین به ۳ مورد تهدید و آزار، ۱۳ پرونده مالی و ۳ پرونده حمایت مالی از کودکان رسیدگی کرده است.
یکی از چالش‌های جدی این مرکز، مسئله ازدواج کودکان بوده که از ۲۸ پرونده، ۲۴ مورد در خود مرکز حل شده و ۴ مورد به دیوان عدالت ارجاع شده است. علاوه بر این‌ها، مرکز به پرونده‌های متعدد دیگری از جمله مشکلات عمومی، خشونت خانگی، آدم‌ربایی، هتک حرمت و مسائل مربوط به دیدار با فرزندان نیز رسیدگی کرده است.
در مجموع، از ۱۷۲ پرونده ارجاع شده، ۱۲۰ مورد در خود مرکز حل و فصل شده، ۴۰ پرونده به دیوان عدالت و ۱۲ مورد به نیروهای امنیتی ارجاع شده است. سدیه عیدو، مدیر خانه زنان، در گفت‌وگو با خبرنگار ما جزئیات بیشتری از این فعالیت‌ها را تشریح کرد.
مأموریت اصلی خانه زنان آموزش حقوق زنان است
سدیه عیدو می‌گوید که خانه زنان، علاوه بر آشنا کردن زنان با حقوق و قوانین حمایتی، به آموزش زوجین برای داشتن زندگی مشترک بهتر می‌پردازد. به گفته او، موفقیت این رویکرد را می‌توان در حل و فصل پرونده‌های ارجاعی مشاهده کرد. از زمان آغاز حملات ترکیه در اکتبر ۲۰۱۹ تا نوامبر ۲۰۲۴، این مرکز به ۱۷۲ پرونده رسیدگی کرده است.
جنگ و بحران اقتصادی؛ عوامل اصلی افزایش اختلافات خانوادگی
سدیه عیدو با اشاره به اینکه بیشترین پرونده‌های ارجاعی مربوط به اختلافات زناشویی است، می‌گوید: «این پنج سال برای ما با دیگر نقاط دنیا متفاوت بوده است. پنج سال حملات مداوم هوایی و زمینی، افزایش چشمگیر پرونده‌های چندهمسری و ازدواج کودکان را در پی داشته است. ریشه بسیاری از مشکلات خانوادگی را باید در آسیب‌های روانی ناشی از جنگ و مشکلات اقتصادی جستجو کرد، به‌ویژه در دوران حملات و آوارگی مردم به اردوگاه‌ها.»
افزایش ازدواج کودکان در مناطق درگیری؛ نتیجه ترس و ناامنی
سدیه عیدو با اشاره به یکی از پرونده‌های تلخ ازدواج کودکان می‌گوید: «پدری که هفت دختر داشت و از نظر مالی در تنگنا بود، قصد داشت دختر خردسالش را به ازدواج درآورد. انگیزه اصلی او ترس از حملات اشغالگرانه ترکیه و گروه‌های مزدورش به روستایشان بود. او نگران ربوده شدن و تجاوز به دخترانش بود. در شرایط کنونی، زنان هم در خانه و هم از سوی نیروهای اشغالگر، با خشونتی نظام‌مند روبرو هستند. شرایط ناامن و بی‌ثبات کنونی، فشار مضاعفی را بر زنان وارد می‌کند.»
حمایت از حقوق زنان؛ فراتر از مرزها
سدیه عیدو با تأکید بر رویکرد بلندمدت خانه زنان می‌گوید: «موفقیت ما زمانی است که زنی با رضایت خاطر و پس از دستیابی به حقوقش از اینجا خارج می‌شود. البته کار ما با حل پرونده‌ها پایان نمی‌یابد و همچنان آنها را پیگیری می‌کنیم. حتی در مواردی که زن حضور ندارد و همسرش قصد ازدواج مجدد دارد، با چندهمسری مقابله می‌کنیم. برای نمونه، در موردی که زنی مقیم آلمان از تصمیم همسرش برای ازدواج مجدد در اینجا با خبر شد، با شکایت به ما توانستیم از این کار جلوگیری کنیم.»
«راه نجات از خشونت، برابری و همزیستی آزادانه است»
سدیه عیدو معتقد است راه مقابله با تفکر مردسالارانه و سیاست‌های اشغالگرانه ترکیه، ایجاد فضای همزیستی آزادانه است. او در پایان می‌گوید: «زنان امروز با خشونتی دوگانه روبرو هستند؛ از یک سو فشارهای خانوادگی از جانب پدر، برادر و همسر، و از سوی دیگر خشونت ناشی از حملات نظامی. این شرایط می‌تواند به خودکشی یا قتل بینجامد و زنان را به راه‌هایی ناخواسته سوق دهد. با این حال، زنان نباید تسلیم شوند. راه نجات در زندگی برابر، احترام متقابل و ایجاد فرهنگ همزیستی آزادانه است. با کلیشه‌های جنسیتی و تفکیک سنتی نقش زن و مرد نمی‌توان به راه‌حلی پایدار دست یافت.»