غار علیصدر، از بزرگترین غارهای آبی جهان با زیبایی‌های طبیعی
یکی از جاذبه‌های طبیعی استان همدان، غار اسرارآمیز علیصدر در شهرستان کبودرآهنگ و در روستای علیصدر است که در سال ۱۳۸۷ به‌عنوان بیست و سومین اثر طبیعی ملی ایران به ثبت رسید.
این غار تنها غار تالابی ایران و از معدود غارهای آبی قابل قایقرانی جهان است که طولانی‌ترین مسیر قایقرانی را دارد. همچنین یکی از بزرگترین غارهای آبی جهان نیز به شمار می‌رود و قدمت آن به دوران دوم زمین‌شناسی یا ژوارسیک (۱۹۰-۱۳۶ میلیون سال قبل) بر‌می‌گردد.
در تمام مسیر، قندیل‌ها (استالاکتیت‌ها و استالاگمیت‌ها)، سنگ‌ها و مجسمه‌هایی با اشکال مختلف نمایان است که پنجه عقاب، مجسمه آزادی، شیر دو سر، کبوتر، قایق وارونه، خوشه انگور، گل‌کلم و... از جمله این اشکال هستند که کاملا طبیعی و به دلیل فرسایش سنگ‌های آهکی در طول میلیون‌ها سال به وجود آمده‌اند.
غار علیصدر، تالارهای متعددی دارد که از ویژگی‌های آن نیز محسوب می‌شود. تالار آزادی با طول ۱۰۰ متر، عرض ۶۰ متر و ارتفاع ۴۰ متر، مشهور‌ترین این تالارها است.
در حال حاضر اطلاعات دقیقی از انتهای غار علیصدر دسترس نمی‌باشد چون این غار جزو شگفتی‌های عالم طبیعت محسوب می‌شود. به عنوان مثال طول کوهی که این غار در آن قرار دارد، با در نظر گرفتن پستی و بلندی‌ها در نهایت به یک و نیم کیلومتر می‌رسد؛ در حالی که طول رودخانه موجود در غار بسیار بیشتر از یک و نیم کیلومتر می‌باشد.
از «علی سرد» تا «علیصدر»
غار علیصدر در گذشته «علی سرد» و «علی سد» نامیده میشد. چون اهالی روستای علیصدر از این غار به‌عنوان مخزن و سد استفاده می‌کرده‌اند. حتی در بنچاق‌ها و اسناد روستا نیز نام ده «علی سد» و در شناسنامه‌های اهالی «علی سرد» نوشته شده است.
در سال ۱۳۵۰ جاده‌ای برای روستا احداث شد و پیمانکار مجری در تابلوی راهنمای پروژه نام جاده را «علی صدر» نوشت و از آن زمان به بعد، این نام برای این روستا و غار رایج شد.
پیش از آشنایی و ورود غارنوردان و گردشگران به این غار، مردمان محلی این غار را می‌شناختند. اهالی روستای علیصدر و روستاهای اطراف، هنگام هجوم اشرار و قوای دشمن در جنگ‌های داخلی و خارجی به آن پناه می‌بردند. آن‌ها همچنین با هدایت مازاد آب نهر سراب به غار علیصدر، از آن به‌عنوان مخزن و سدی برای ذخیره آب در فصل گرما استفاده می‌کردند. همین باعث شده بود تا سطح آب در قسمت شرقی غار تا ارتفاع ۲٫۲۰ متر و تا نزدیکی دهانه ورودی غار بالا بیاید و امکان دسترسی به غار را تا سال‌ها غیرممکن کند؛ تا اینکه با وقوع زلزله فارسینج در آذرماه ۱۳۳۶ و ایجاد شکاف در کف غار سراب، آب نهر سراب قطع شد و طی ۶ سال، یعنی حدود سال ۱۳۴۲ سطح آب غار به ارتفاع طبیعی خود رسید.
ویژگی‌های خاص «علیصدر»
غار علیصدر غاری زنده و تحکیم یافته است و در طی چند میلیون سال هیچ نوع ریزشی را تجربه نکرده است.
سهولت استفاده از کانال‌های آبی درون آن و استفاده‌ی راحت از قایق‌های معمولی به سبب وسعت غار، یکی از ویژگی‌های متمایز کننده‌ی این غار با سایر غارهای آبی جهان می‌باشد.
غار علیصدر، به‌دلیل برخورداری از دریچه‌های متعدد سلولی، نفس می‌کشد و هیچ گاز سمی نیز در این غار وجود ندارد. همچنین هوای داخل غار سبک است و حالت سکون مطلق دارد؛ به‌طوری که چنانچه شمعی در آن جا روشن شود، هیچ‌گونه حرکتی در شعله شمع دیده نمی‌شود.
دمای ثابت ١٢ تا ١۴ درجه‌ی سانتیگراد، از دیگر شگفتی‌های غار علیصدر است که در طول سال ثابت می‌ماند.
دریاچه زیرزمینی غار علیصدر دارای آبی زلال، بی‌رنگ و بی‌بو است؛ به‌گونه‌ای که در نور کم یک چراغ قوه دستی می‌توان عمق چند متری آب و کف غار را که پر از سنگ‌های زیبا و مرمرین است تماشا کرد و همچنین سقف، دیوارها و کف دریاچه نیز پوشیده از سنگ‌های بسیار زیبای بلورین است.
ردپای انسان در طبیعت غار
بهره‌برداری غیراصولی از غار علیصدر در جهت منافع انسانی و احتمالا ملی، سبب به خطر افتادن غار شده است.
افت تراز آب این غار در حالی است که سال‌های دور این غار یکی از منابع آبی برای مردم روستای کبودرآهنگ به شمار می‌رفت. تعداد زیاد بازدیدکنندگان از این غار یا به اصطلاح علمی «ظرفیت برد غار»، منجر به افزایش دمای غار و ایجاد گرما می‌شود.
از طرفی، نورپردازی غار علیصدر، به ویژه استفاده از نور زرد به صورت شبانه‌روزی، منجر به از بین رفتن موجودات زنده ساکن در غار و رشد باکتری‌های زیان‌آور شده است.
لازم به ذکر است که گمان‌ها بر آن است که «در غار علیصدر موجوداتی زندگی می‌کنند که هنوز شناسایی نشده‌اند و نیاز به بررسی‌های علمی در این زمینه حس می‌شود».
اهمیت غارها به‌عنوان زیستگاهی خاص برای گونه‌های ویژه است. این در حالی است که نحوه‌ی بهره‌برداری از غار سبب شده «غاری را که جنبه اکتشافی دارد به صورت گردشگری استفاده می‌کنند که این امر سبب می‌شود ساختار غار تغییر کند».