نسل‌کشی ارامنه نخستین نسل‌کشی سدەی بیستم
نسل‌کشی ارامنه یکی از شوم‌ترین وقایع تاریخ است که توسط دولت عثمانی بەوقوع پیوست، این کشتار سیاه‌ترین روز در تاریخ ارمنی‌‌هاست.
سارا ارومیه
ارمنی‌های ساکن سرزمین‌های زیر کنترل امپراتوری عثمانی در دوران جنگ جهانی اول (۱۹۱۵ تا ۱۹۱۷ میلادی) توسط دولتمردان عثمانی و رهبران قیام ترکان جوان در قالب کشتارهای دسته‌جمعی، تبعیدهای اجباری صورت گرفت. امروزه تعداد کل قربانیان نسل‌کشی ارمنیان بین یک تا یک و نیم میلیون نفر برآورد شده است. علاوه بر این، طی این مدت دهها هزار تن از آنان به روسیه، ایران، لبنان، سوریه، فرانسه و آمریکا مهاجرت کردند.
وقوع نسل‌کشی و آواره شدن میلیونها انسان بی‌گناه
نسل‌کشی ارامنه توسط تعدادی از سردمداران ترک (عثمانی‌ها) مبنی بر ایجاد کشوری جدید و نوین برای ترک‌ها و ایجاد نژاد واحد شروع به تصفیەی نژادی که همان پاکسازی منطقەی آناتولی از اقلیت‌های دینی و نژادی چون یونانیان، آشوریان و ارامنه صورت گرفت، امروزه این رویداد به‌طور گسترده به عنوان یکی از اولین نسل‌کشی‌های سده بیستم شناخته می‌شود.
اخراج ارمنی‌ها اغلب اوقات با غارت، تجاوز و کشتار همراه بود. بسیاری از اخراج‌شدگان کشته شدند، یا از گرسنگی و بی سرپناهی در راه اردوگاه‌های نزدیک استان دیرالزور جانشان را از دست دادند. چندین هزار نفر از گرسنگی و بیماری در اردوگاه‌های اسرای جنگی که در آنجا ساخته شده بود جانشان را از دست دادند.
در طی این نسل‌کشی، نیروهای مسلح، شبه نظامیان و تشکیلات مخصوصه، تحت امر دولت ترکان جوان موجب تجاوز و آزار و اذیت جنسی بر میلیونها زن و دختر جوان در طول تبعید اجباری شدند.
امتناع دولت ترکیه از قبول کردن کشتار ارامنه بەعنوان نسل‌کشی
پژوهش‌های بسیار زیادی دربارەی نسل‌کشی ارمنیان انجام شده که قریب به اتفاق، وقوع چنین نسل‌کشی را واقعی و انکارناپذیر می‌دانند. امروزه کشور ارمنستان خواهان به رسمیت شناختن این نسل‌کشی است اما دولت ترکیه، علی‌رغم عدم انکار وقوع چنین واقعه‌ای از پذیرفتن این واقعه با عنوان ''نسل‌کشی'' خودداری کرده و وجود سیاست سیستماتیک برای نابودی ارمنیان را قبول ندارد. ترکیه معتقد است که در آن سال‌ها علاوه بر ارمنی‌ها ترک‌ها نیز قربانی آشفتگی‌ها شده‌اند.
حکومت ترکیه به‌شدت با کاربرد مفهوم ''نسل‌کشی»'' برای کشتار ارامنه که از سوی دهها کشور دیگر از جمله فرانسه و روسیه نیز به رسمیت شناخته شده، مخالف است.
حکومت ترکیه سال‌هاست که با پرداخت مبالغ هنگفت به شرکت‌های روابط عمومی آمریکایی و اهدای کمک‌های مالی به موقوفه‌های دانشگاه‌های آمریکایی به انکار این نسل‌کشی در آمریکا دامن زده است.
از سوی دیگر، دولت‌های گوناگون آمریکا نیز از آغاز جنگ سرد تا کنون برای "مهار" اتحاد جماهیر شوروی و سپس بنیادگرایان مسلمان خاورمیانه به ترکیه تکیه کرده‌اند و نخواسته‌اند تا با به رسمیت شناختن نسل‌کشی ارامنه این متحد خود را برنجانند.
حتی باراک اوباما هم که در کارزار رقابت‌های انتخاباتی سال ۲۰۰۸ از به رسمیت شناختن این نسل‌کشی سخن گفته بود پس از به قدرت رسیدن خلف وعده کرد و دیگر واژەی نسل‌کشی را به کار نبرد.
با شروع دولت جو بایدن وی وعدەی به رسمیت شناختن نسل‌کشی ارامنه را داده است بەطوریکه رسانه‌های آمریکایی روز پنجشنبه ۲ اردیبهشت گزارش دادند که جو بایدن، رییس جمهور آمریکا قرار است، کشتار حدود ۱.۵ میلیون ارمنی به دست عوامل امپراطوری عثمانی در طول جنگ جهانی اول را به عنوان ''نسل‌کشی'' به رسمیت بشناسد.
پیش‌بینی می‌شود چنین اقدامی مناسبات آمریکا با متحد خود در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو یعنی حکومت ترکیه را دچار تنش بیشتری کند. به گزارش روزنامه‌های نيويورک تايمز و واشینگتن‌پست، جو بایدن قرار است امروز شنبه و همزمان با صد و ششمین سالگرد این واقعه تصمیم جدید دولت آمریکا را رسما اعلام کند. بدین ترتیب جو بایدن اولین رییس جمهور آمریکا خواهد بود که رسما این کشتار را نسل‌کشی اعلام می‌کند.
تا کنون ۲۹ کشور، از جمله فرانسه، روسیه، برزیل، آلمان، هلند، سوئد، ایتالیا، بلژیک، سوئیس، اسلواکی، جمهوری چک و کانادا، نسل‌کشی ارامنه را به رسمیت شناخته و خشم دولتمردان ترکیه را برانگیخته‌اند.
کارزار دولتی انکار نسل‌کشی ارمنی‌ها و سرکوب روشنفکران ترک منتقد آن چنان فراگیر است که سال‌ها پس از ترور هرانت دینک، روزنامه‌نگار و کنشگر ارمنی‌تبار ترکیه، به دست ناسیونالیست‌های افراطی در استانبول، دانشگاهیان سرشناسی همچون تانرآکچام که زندگی خود را وقف پژوهش و نگارش درباەی نسل‌کشی ارامنه کرده‌اند حتی در اروپا و آمریکا نیز از خطر سوءقصد در امان نیستند. برای مثال، آدام جونز، استاد علوم سیاسی در دانشگاه بریتیش کلمبیا، در کتاب مرجع خود می‌گوید که در ژوئیەی ۲۰۱۵ به چشم خود دیده که در سخنرانی آکچام در موزەی هولوکاست در هوستون در آمریکا نیروهای پلیس برای حفظ جان سخنران و مخاطبان حاضر بوده‌اند.
اورهان پاموک، نویسندەی اهل ترکیه و برندەی جایزەی نوبل ادبیات که از این نسل‌کشی سخن گفته بارها به "جرم اهانت به ترک‌ها" تهدید شده است.
فاتح آکین، کارگردان نامدار آلمانی ترک‌تبار و برنده جوایز معتبری همچون خرس طلایی جشنوارەی برلین و گلدن گلوب، می‌گوید پس از ساختن فیلم "زخم" (۲۰۱۴) دیگر به ترکیه نرفته است زیرا در صورت سفر به این کشور به احتمال زیاد دستگیر خواهد شد.
