کتاب امروز: «نامه‌های زندان»

 

«نامه‌های زندان»، مجموعه نامه‌هایی‌ست که نسرین ستوده از زندان عمدتا برای خانواده‌اش نوشته است. متن‌هایی که از نگاه، پژوهشگران، منتقد ادبی و فعالان سیاسی و اجتماعی، بازتاب‌دهنده جهانی هستند که در آن رویا و تاریخ درهم‌تنیده است.

نسرين ستوده، وکیل و مدافع حقوق بشر محبوس در زندان است که مجموعه نامه‌های او تحت عنوان «نامه‌های زندان»، نه تنها گوشه‌هایی از تاریخ حقوق قضایی ایران را معرفی می‌کند، بلکه می‌شود هستی اجتماعی زندانیان را نیز در آن بازیافت.

از مجموعه نامه‌های موجود در این کتاب چند نامه به نهادهای بین‌المللی نوشته شده‌اند که در واقع قدردانی از جوایزی‌ست که به ستوده اهدا شده است. دو نامه نیز خطاب به «هم‌وطنان» نوشته شده است؛ در رابطه با اعتصاب غذا و هم‌چنین اعتراض به وضع فرزندانی‌که مادرانشان در زندان هستند. یک نامه در دفاع از جامعه بهایی به روحانی، رئیس جمهور وقت، نوشته شده است. نامه‌ای هم به همکار خویش عبدالفتاح سلطانی، در پی شنیدن خبر مرگ دخترش، که او نیز زندانی‌ست. مخاطب یکی از نامه‌ها نیز «مهوش» است [به احتمال مهوش ثابت، از رهبران جامعه بهایی ایران] که پس از گذراندن چندین سال حبس از زندان آزاد شده است. بقیه نامه‌ها برای همسرش رضا، دخترش مهرآوه و پسرش نیما نوشته شده‌اند.

نامه‌ها اگرچه جنبه شخصی دارند، ولی نسرین ستوده برای گفتن علت حضور خویش در زندان در هر نامه گوشه‌هایی از زندگی در زندان را نیز بازمی‌گوید و همین بازگویی به این مجموعه باری تاریخی می‌بخشد.

خاطره‌نویسی در زندان ممنوع است. نوشته‌ها مخفیانه و باصطلاح «غیرقانونی» به خارج از زندان راه می‌یابند. در میان نامه‌های ستوده نامه‌های«قانونی» هم دیده می‌شوند که او از طریق اداره زندان برای خانواده‌اش ارسال داشته است. در این نامه‌ها که پس از بازبینی پست می‌شوند، زندانی مجاز نیست همه چیز را بنویسد، پس بسیار کلیشه‌ای می‌نویسد.

نسرین ستوده از جمله وکیل‌هایی‌ست که در راه انجام وظایف خویش بارها بازداشت شده است. بار نخست پس از گذراندن سه سال حبس از زندان آزاد شد و بار دوم در ۱۳۹۷ در دفاع از پرونده «دختران خیابان انقلاب» که در اعتراض به پوشش اجباری، روسری‌های خود را پرچم کرده و در خیابان به اهتزاز درآوردند، به اتهام «تشویق به فساد و فحشا» به ۲۷ سال حبس محکوم شد و هم‌اکنون در زندان به سر می‌برد.