توت فرنگی نایاب ژاورود و هویە حاصل دسترنج زنان
استان سنە بە عنوان نخستین استان صادرکنندەی توت فرنگی در سطح ایران شناختە میشود. توتهای طبیعی و نایاب این استان اما حاصل دسترنج زنان روستایی است.
هیما راد
سنە_ استان سنە (سنندج) بخش عظیمی از تولید توت فرنگی را به خود اختصاص داده است و از ٩۶ هزار تن تولید توت در ایران ۶٢.۵ درصد در سنە و اطراف آن تولید میشود، میتوان تخمین زد که ١٣هزار خانوار در این زمینە فعالیت دارند و بیشتر از ٩٠ درصد توت فرنگی تولیدی در این استان غیر گلخانهای است، علاوه بر مزارع در گلخانهها هم این محصول تولید میشود و سه تا پنج هکتار از گلخانههای استان به این محصول اختصاص داده شده است که میزان برداشت آن ١٠٠ تن در هکتار است.
با رسیدن فصل بهار شاهد آبیاری و آماده کردن زمینهای کشاورزی برای کشت محصولاتی مثل توت فرنگی هستیم این محصول که در اواسط بهار و تا اواخر آن ادامه دارد و در پاییز هم برداشت میشود، در استان سنە و روستاهای اطراف آن از اهمیت بالایی برخوردار است، از جمله روستاهای مناطق ژاورود مانند( هویە، سرهویە، شیان، بیساران، نجە، آویهنگ، سالیان و...) که اغلب زمینهایشان کشت توت فرنگی است.
بەهمین منظور به یکی از این روستاها(هویە) میرویم تا از نزدیک مزرعهی توت فرنگی را ببینیم و با نحوه برداشت آن آشنا شویم.
در مزرعهی محمد رحیم رستمی اهل روستای هویه زنان سر زمین کشاورزی و مشغول چیدن توتها هستند با حوصله و سریع توتها را میچینند، آنها را در ظرفهای پلاستیکی جمع میکنند و برای فروش به شهر میفرستند خیلی وقتها هم سر زمین مشتریان میآیند و میخرند.
خدیجه قربانی همسر محمد رحیم رستمی بعد از فوت همسرش خودش زمین را اداره میکند و با کمک زنان آبادی توت فرنگیها را به ثمر میرساند و آنها را برای فروش روانهی بازار شهر سنه(سنندج) میکند.
خدیجە قربانی میگوید دو بار زمین را وجین میکنیم و چهار پنج بار آبیاری میکنیم و سە، چهار بار هم در بهار و در پاییز برداشت میکنیم و این کارها را و بیشتر کارهای دیگر زمین را هم زنان انجام میدهند.
سعیده رستمی از زنان روستای هویه که در زمین خدیجه قربانی کار میکند و به او کمک میکند نیز میگوید امسال بهتر از پارسال بوده بهتر فروش رفته و خدا کند همینطور باشد زیرا ما زحمت میکشیم و کار ما هم روی این زمینها و محصولات هستند اگر با قیمت خوبی فروش نکنند دسترنجمان هدر میرود و امیدوار است به قیمت خوبی بروند تا هم برای صاحب زمین و هم برای کارگران به صرفه باشد و میگوید هیچ کجا توتفرنگی کردستان را ندارد و توت فرنگی هویە هم عالی است.
خدیجە فرق بین توت فرنگی محلی و گلخانەای را توضیح میدهد و میگوید فرقشان در طعم و عطر و بوی آن است محلی خوشمزهتر است و خواهان بیشتری دارد ولی گلخانهای فقط رنگ و لعاب قشنگی دارد و خوشمزه نیست.
زنان دیگری هم به باغ خدیجه میآیند و همراه با هم توت فرنگیها را میچینند و در ظرفهایی میگذارند تا به دست مشتری برسد. مشتریهایی هم میآیند و دوست دارند خودشان از سر زمین توتها را بچینند.