اسما فتحی

قاهره- ناکافی بودن پشتیبانی مالی از بخش کشاورزی و دیگر حوزه‌های آسیب‌پذیر در برابر تغییرات آب‌وهوایی، کارگران این بخش‌ها را به سمت جست‌وجوی فرصت‌های شغلی در دیگر زمینه‌ها سوق داده است، تا از این طریق بتوانند تا زمان حل مشکلات اساسی، دوام بیاورند.

هدی عامر، که در بخش کشاورزی فعالیت می‌کند، در اظهارات خود تأکید کرد: به دلیل فقدان فرصت‌های کافی شغلی در حوزه کشاورزی، چاره‌ای جز تلاش برای یافتن مشاغل دیگر نداشتم، حتی اگر آن مشاغل درآمد کمتری داشته باشند. وی همچنین بر این نکته تأکید کرد که ناپایداری‌های آب و هوایی به طور مداوم به زیان‌های مالی می‌افزایند.

هدی عامر تنها نمونه‌ای نیست که به تنهایی با این شرایط دست و پنجه نرم کند؛ هزاران زن دیگر نیز در عرصه کشاورزی فعالیت دارند و در پی تغییرات گسترده اخیر در آب و هوای مصر، که به از دست رفتن یا کاهش تولید محصولات کشاورزی انجامیده است، متحمل هزینه‌هایی شده‌اند. این رویدادها نه تنها به افزایش قیمت‌ها منجر شده‌اند، بلکه باعث شده‌اند بسیاری از زنان کارگر از کار خود بیکار شوند.

 زنان، به ویژه در برهه‌های بحرانی ناشی از تغییرات آب و هوایی و دیگر فجایع، به طور نامتناسبی با چالش‌های مالی مواجه می‌شوند. این مسئله بخشی به دلیل آسیب‌پذیری بیشتر موقعیت آنها در جامعه و بخشی به این خاطر است که درآمد حاصل از کار آنها اغلب ستون اصلی معاش خانواده‌ها محسوب می‌شود، که این امر آنها را در موقعیتی قرار می‌دهد که باید هزینه‌های افزایش یافته را تحمل کنند. افزون بر این، نقش زنان به عنوان تأمین‌کننده اصلی نیازهای خانواده، در بسیاری موارد، بیش از پیش پررنگ شده است.

وی افزود: گزینه‌ای برای ادامه کار باقی نمانده است. اخیراً، زنان به کار در مزارع خود می‌پردازند تا نیازی به استخدام نیروی کار مزدی نداشته باشند. من پیشتر نصف دستمزد یک کارگر را دریافت می‌کردم، اکنون تنها یک چهارم آن را به دست می‌آورم، اما همچنان با مشکل یافتن کار مواجهم. وی در ادامە اظهار کرد که به عنوان واسطه در فروش سبزیجات و میوه‌ها فعالیت می‌کرده، اما بخش قابل توجهی از محصولات به دلیل شدت گرمای تابستان از بین می‌رفت و درآمد حاصل از این کار برای جبران زیان‌ها کافی نبود. بر همین اساس، به فروش محصولات لبنی روی آورد، اما با افزایش اخیر قیمت‌ها، ناچار شد از این شغل نیز کناره‌گیری کند.

منی فضالی، کارشناس اجتماعی در زمینه مبارزه با خشونت علیه زنان در مؤسسه مسائل زنان مصری، تصدیق می‌کند که تغییرات آب و هوایی به صورت خاموش معیشت زنان شاغل در بخش کشاورزی را با چالش روبرو کرده و قدرت آنها برای تأمین نیازهای خانواده‌هایشان را کاهش داده است. این بحران اساسی به طور مستقیم به تغییرات آب و هوایی پیوسته است. در زمستان، با کاهش ساعات کار، بسیاری از زنان کارگر به دلیل سرمای هوا دچار بیماری می‌شوند، در حالی که در تابستان، افزایش شدید دما هم برای گیاهان و هم برای کارگران غیرقابل تحمل است. نبود قراردادهای کاری مناسب نیز به تشدید بحران موجود برای زنان کارگر کمک می‌کند، به ویژه آنکه بسیاری از آنها به صورت روزمزد در مزارع خصوصی کار می‌کنند. علاوه بر این، جنبه فصلی بودن کار به معنای آن است که آنها باید در انتظار فصل کشت بعدی، که ممکن است ماه‌ها طول بکشد، بیکار بمانند.

منی فضالی همچنین بر این نکته تأکید کرد که تأثیرات منفی تغییرات آب و هوایی محدود به کارگران زمین‌های کشاورزی نمی‌شود، بلکه فروشندگان در بازارهای محلی را نیز به شدت درگیر کرده است. این فروشندگان با چالش‌هایی نظیر افزایش خسارات ناشی از فساد محصولات، کاهش کمی و کیفی تولیدات و در پی آن، افزایش قیمت‌ها و کاهش تمایل مشتریان به خرید مواجه شده‌اند، که همگی بر درآمد آنها تاثیر منفی گذاشته است. او بیان کرد که بسیاری از این فروشندگان، با رسیدن به سن بازنشستگی، به دلیل عدم دسترسی به پوشش بیمه اجتماعی و بهداشتی و نداشتن درآمد کافی برای تأمین هزینه‌های خانواده، ناگزیر به ادامه کار در بخش کشاورزی یا بازارها هستند.

منی فضالی با قاطعیت گفت که زنان بیش از سایر گروه‌ها از تغییرات آب و هوایی، فجایع طبیعی و بحران‌ها آسیب می‌بینند، چرا که آنها بار اصلی مسئولیت‌ها و نیازهای خانواده را به دوش می‌کشند، و این موضوع آنها را به ورود به بازار کار و تحمل زیان‌ها وادار می‌کند.

وی بیان کرد: در حالی که زنان اکثریت نیروی کار در زمین‌های کشاورزی را تشکیل می‌دهند، اغلب مالکیت زمین‌ها در دست مردان است، این به دلیل عدم انتقال حقوق ارثی به زنان و صدور قراردادها بیشتر به نام مردان است. علاوه بر این، زنان در سایر مشاغل و حرفه‌های مرتبط با کشاورزی نیز نقش پررنگی دارند، از تولید لبنیات و پرورش دام گرفته تا فروش در بازارهای محلی، و در این زمینه‌ها نیز در خط مقدم قرار دارند.

منی فضالی به تجربه‌هایی از روستای دکرنس در شهر قلیوبیه اشاره کرد، جایی که زنان به صورت دستی به ماهیگیری می‌پردازند. وی تأکید کرد که این زنان، علی‌رغم سختی‌ها و سرمای شدید، به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند و در برابر این شرایط دشوار مقاومت نشان می‌دهند.

منی فضالی با اشارە به پیامدهای خشکسالی ناشی از تغییرات آب و هوایی که روستاها را به شدت دچار مشکل کرده و تأثیرات آن به وضوح در وضعیت اقتصادی زنان مشهود است، گفت: بسیاری از محصولات به خاطر دماهای بالا و کمبود آب نابود شده‌اند. او همچنین اشاره کرد که با فروشندگانی در بازارهای محلی ملاقات کرده که از آسیب‌های وارده به خود بر اثر تغییرات آب و هوایی شکایت داشته‌اند، چرا که آنها بدون هیچ حمایتی از طرف نهادها یا سازمان‌ها، مجبور به تحمل این خسارات هستند.

منی فضالی خواستار اقدامات فعال نهادهای جامعه مدنی برای پایان دادن به رنج و مشقت زنان شد. او اشاره کرد که مؤسسه مسائل زنان به شدت بر روی این مسئله تمرکز دارد و با راه‌اندازی کمپین‌ها و سمینارهای آگاهی‌بخش، در پی یافتن راهکارهایی برای مقابله با بحران و ارائه راه‌حل‌های مناسب است. وی توضیح داد که زنان نیز خود به خوبی از وخامت این بحران آگاهند و هم در داخل خانه و هم در بیرون از آن، تلاش‌هایی را به کار می‌بندند تا از هر گونه اقدامی که ممکن است به آب و هوا آسیب برساند، پرهیز کنند.