«اعتصاب غذای وریشه مرادی اعلام جرم بود علیه جمهوری اسلامی و اعدام‌ها»
شیوا محبوبی، با سیاسی خواندن صدور حکم اعدام علیه وریشه مرادی توسط «قاضی قصاب»، می‌گوید: این سیستم قرار است اعتراضات را سرکوب کند، بعد از شروع انقلاب زن زندگی آزادی حملە بە زنان بە معنی حملە بە مردم و بە نظر خودشان شاید عقب راندن اعتراضات باشد.
شهلا محمدی
مرکز خبر – در همان ابتدای بازداشت وریشه مرادی، روند دادرسی بە اتهام این زندانی سیاسی و فعال حقوق زندان ناعادلانە و حتی مغایر با قوانین خود جمهوری اسلامی بود. وی مدت‌ها از حق داشتن وکیل محروم و تحت شکنجە قرار گرفت و اکنون نیز مدت‌هاست کە از حق درمان محروم شدە است. وکلای او نیز اعلام کردند کە پروندە دادرسی وریشە دارای ایرادات اساسی است و قبلا نیز بە او اطلاع دادەاند کە حکم ١۵ سال زندان صادر می‌شود اما در اقدامی ناگهانی و علیرغم اعتصاب ٢٠ روزە این زندانی سیاسی در اعتراض بە صدور بی‌رویە احکام اعدام وسرکوب آزادی‌خواهان در ایران، اما خود او نیز چند روز پس از پایان این اعتصاب غذا بە اعدام محکوم شد.
این موارد و سانسور خبری وضعیت وریشە مرادی و بسیاری از زندانی سیاسی دیگر توسط رسانەهای ایرانی و برخی از نهادهای بین‌المللی را با شیوا محبوبی سخنگوی کمیته آزادی زندانیان سیاسی مورد بررسی قرار دادیم.
«بازداشت وریشه مرادی ناپدیدسازی قهری بود»
شیوا محبوبی سخنگوی کمیته آزادی زندانیان سیاسی در ابتدا در مورد صدور حکم اعدام برای وریشه مرادی و روند ناقانونی بازداشت و دادرسی پروندە این زندانی سیاسی گفت: براساس قوانین بین‌الملل و در کشورهایی کە قوانین متعارف و نسبتا پیشرفتە دارند کسی کە عمل دستگیری را انجام می‌دهد احضاریە نشان می‌دهد، قوانین را قرائت میکند و اجازە می‌دهد متهم با وکیل یا خانوادە تماس بگیرد امکاناتی در اختیارش گذاشتە می‌شود، حق ندارند او را شکنجە کنند حق ندارند، اعتراف اجباری بگیرند و تمام این مراحل از همان لحظە رعایت می‌شود. یعنی در کشورهایی کە باز تاکید می‌کنم یک مقدار قوانین پیشرفتەتری دارند اگر کوچک‌ترین برخورد بدی با فرد دستگیر شدە انجام شود فرد و خانوادە شکایت می‌کنند، وقتی این را در سطح بین‌المللی نگاە می‌کنید سوال این است کە آیا این برای وریشە و کل زندانیان سیاسی رعایت شدە؟ نە!
این فعال حقوق بشر در مورد وضعیت بازداشت وریشە می‌گوید: وریشە را زمانی دستگیر کردند اولا هیچ کسی خبر نداشت آیا حکمی نشان دادند؟نە!
او تاکید میکند: در واقع ایشان را ربودند بە این معنی ناپدیدسازی قهری بود کە تا ٣ ماە دقیقا هیچ خبری از وریشە نبود، بە هیچ عنوان نە خانوادە نە کسی می‌توانست خبر پیدا کند کە آیا وریشە زندە است یا در کدام زندان است تا اینکە بالاخرە پس از سە یا چهار ماە وریشە را بە بند عمومی انتقال دادند و در طول آن مدت بە شدت وی را شکنجە و بازجویی کردند، بدون اینکە وکیلی داشتە باشد. وقتی در مورد مسئلەی حقوقی حرف می‌زنید فرد حق دارد از لحظەای کە دستگیر می‌شود وکیل داشتە باشد.
او تاکید میکند کە در واقع از لحظەای کە وریشە دستگیر شدە حق شهروندی و حق انسانی‌اش کاملا نقض شدە و این در هیچ جایی در دنیا و در هیچ یک از قوانین بین‌المللی قابل قبول نیست. «این نقض حقوق انسانی فرد است و این وضعیت کە برای وریشە پیش آمدە را ضربدر میلیون‌ها نفر در ایران بکنید، بە یک معنی یک فاجعە است یک جنایت علیە بشریت است.»
صدور حکم توسط قاضی قصاب
او با قصاب خواندن قاضی صلواتی کە حکم اعدام را برای وریشە مرادی صادر کردە است، می‌گوید: حتی بە خود وریشە هم گفتە بودند کە ١۵ سال حکم بە او دادە می‌شود چون بە قول خودشان جرم بغی در یک مراحلی حکم اعدام ندارد چون اسلحە گرم ندارە و این تقسیم‌بندی‌هایی کە می‌کنند، ولی با توجە بە آن هنوز صلواتی حکم وریشە را اعدام دادە بود و این اتفاقی نیست و این تحت هیچ قوانینی نمی‌گنجد. این برای دیگر زندانیان نیز اتفاق افتادە است و زندانی کە حکم او اعدام نبودە حکم او را نقض کردە و حکم اعدام بە او داده‌اند. بدین معنی این احکامی کە جمهوری اسلامی می‌دهد در اصل پروسە قانونی ندارند، پروسەای کە بە نفع فرد دستگیر شدە باشد بە هیچ عنوان رعایت نمی‌شود.
وی با اشارە بە اینکە همە دادگاەها مستقیما توسط سپاە پاسداران ادارە می‌شوند، می‌گوید: ما بارها گزارش گرفتیم از زندانیان زمانی کە حتی باید او را بە درمان می‌بردند باید بازجو اجازە می‌داد در هیچ جای دنیا همچین چیزی وجود ندارد.
او در مورد دلیل این اتفاقات نیز توضیح می‌دهد: دلیلش این نیست کە صلواتی یک فرد است، در واقع یک سیستم است کە قرار است اعتراضات و معترضین را سرکوب کند مخصوصا بعد از قتل ژینا و بعد از شروع انقلاب زن زندگی آزادی حملە بە زنان مخصوصا حملە بە زنانی کە مثل وریشە و زنان زندانی بند اوین، حملە بە آنها بە معنی حملە بە مردم و بە نظر خودشان شاید عقب راندن اعتراضات و در نتیجە دلیل سیاسی دارد.
«سیستم قرار است سرکوب اعتراضات را در اشکال مختلف بە جلو ببرد، مخصوصا علیە زنان»
او تاکید میکند: نمی‌توانیم حکم وریشە و حکم پخشان را در این خلاصە کنیم کە تنها قوانین هستش بە نظرم این سیاست سرکوب‌گرانە است کە خودش را نشان می‌دهد، در خیابان‌ها روبروی مردم تیراندازی میکند بچەها را می‌کشد، از یک سو خانوادەها را تحت فشار قرار می‌دهد و از یک سو با همین قوانین ظالمانە خود را نشان می‌دهد.
او با اشارە بە صدور حکم اعدام برای شش نفر از متهمین پروندە اکباتان می‌گوید: در بسیاری از موارد شما نگاە می‌کنید اعتراف اجباری از فرد می‌گیرند و علیە خودش استفادە می‌کنند در نتیجە این یک فرد نیست یک سیستم است. اگر صلواتی نباشد فردا یکی دیگر است، فرقی نمی‌کند چە منی کە در دهە شصت زندانی بودم بە اصطلاح آخوندی کە آمد بە اسم قاضی برای من حکم تعیین می‌کرد، او نبود یکی دیگر این کار را می‌کرد. چون یک سیستم است قرار سرکوب اعتراضات را در اشکال مختلف بە جلو ببرد مخصوصا علیە زنان. خود وریشە مدتی پیش اعتصاب غذا را بە پایان رساند و خود آن اعتصاب غذا بە نظر من یک اعلام جرمی بود علیە جمهوری اسلامی وعلیە اعدام‌ها.
در مورد واکنش‌های جهانی بە اعتصاب غذای وریشە مردای نیز شیوا محبوبی می‌گوید: بە نظرم این تبعیض بە خاطر اینکە جزو یک محدودە جغرافیایی ایران هستش مثل کوردستان، بلوچستان و این موارد. این تبعیض خودش را دیدگاەها نیز نشان می‌دهد در دیدگاە فلان رسانە فلان دولت خود را نشان می‌دهد.
«تبعیض‌های مختلفی را تجربە میکند»
شیوا محبوبی با اشارە بە اعتصاب غذای وریشە می‌گوید: این را هم در نظر داشتە باشید کە وریشە از قبل وضعیت جسمی بە شدت در خطری داشت و خود آن ٢٠ روز هرچە بیشتر وضعیتش را بە خطر انداخت و این اعتراض وریشە فقط برای خودش نبود برای اعدام‌ها بود برای برچیدن اعدام‌ها بود و این یک واقعیت هستش.
او خطاب بە بینندگان می‌گوید: فقط هشتگ‌هایی را نگاە کنید کە در میدیای اجتماعی وجود دارد و مقایسە کنید با افراد دیگەای کە شاید شناختە شدەاند یا شاید لزوما جزو اتنیک‌ها نباشند چقدر این جلب توجە کردە، بە همین دلیل متاسفانە این واقعا خطرناک است از همان روز اول وریشە مرادی خطر این بود کە حکم اعدام بە او بدهند پخشان عزیزی بە همان شکل، یا یکی مثل زینب جلالیان چقدر در رسانەها منعکس است منظورم از رسانەها رسانەهای بزرگ ایرانی هستش و من این را بارها گفتم کە وریشە جرمش این است کە چپ، کورد و یک زن است و تمام اینا باعث می‌شود کە تبعیض‌های مختلفی را تجربە کند.
شیوا محبوبی با تاکید براینکە باید بە فکر راەحل در مورد سانسور خبری برخی از زندانیان بود می‌گوید: اگر نگاە می‌کنید وضعیت شریفە محمدی بیشتر مطرح شد، بە خاطر این بود کە خانوادەاش برای او کمپین گذاشتن، شریفە محمدی متعلق بە جنبش کارگری بود و در سطح دنیا اتحادیەهای مختلف جلو آمدن و اعتراض کردند ولی در مواردی حتی در مورد پخشان هم ما نمی‌بینیم این را.
در ادامە با اشارە بە سانسور خبری زندانیان بلوچ نیز می‌گوید: ما این خط‌کشی را نباید داشتە باشیم چرا نباید صحبت زیادی بشود چرا نباید برنامە ویژەای داشتە باشند، من نمی‌گویم رسانەهای بزرگ قدرت عظیمی دارند ولی ما می‌دانیم در دنیایی زندگی می‌کنیم کە رسانە می‌تواند این اخبار را بە خانە میلیون‌ها نفر ببرد و وقتی کە خبری برجستە شود فرد شنوندە یا بینندە اهمیت ان خبر را بیشتر می‌بیند در نتیجە بیشتر دفاع میکند.
شیوا با تاکید بر اینکە این یک تبعیض است، می‌گوید: این تبعیض در حق کسانی است کە جانشان را بە خطر انداختەاند برای آزادی. وریشە اصلا مجبور نبود هیچ کدام از این کارها را انجام دهد ولی حتی در این دورە با اعتصاب غذا جانش را بە خطر انداخت برای اینکە علیە اعدام بایستد ولی متاسفانە بە نظر می‌آید کە شاید بە اندازە کافی خبرش محبوب نیست کە همە جا پخش شود.
اهمیت اطلاع‌رسانی فردی و نامەنگاری بە نهادهای بین‌المللی
در ادامە حمایت‌های صورت گرفتە از وریشە مرادی را با شیوا محبوبی مورد بررسی قرار دادیم و او در این مورد می‌گوید: در دنیایی زندگی می‌کنیم کە هرکدام از ما یک رسانە است و می‌توانیم میلیونی حمایت کنیم، همین آهو دریایی زمانی کە دستگیرش کردند بە طور واقعی بیشترین برجستە شدنش از طرف همە ما بود کە توجە را کم کم بە او جلب کردیم. خود ما در کمیتە زندانیان سیاسی منتظر این نیستیم کە کسی یک زندانی را مطرح کند ما از طریق نامە نوشتن بە نهادها و سازمان‌های و دولت‌ها اقدام کردەایم.
او با اشارە بە اهمیت نامەنگاری‌ها و اعتراضات فرد، تاکید میکند: میلیون‌ها نفر در سطح دنیا هستند کە انسان دوست هستند و دیدیم در مورد ژینا چگونە در سطح جهان هشتگ مهسا امینی میلیونی شد، چطور در سطح دنیان زن زندگی آزادی بە شعار همە تبدیل شد. وقتی شما بە مردم مراجعە می‌کنید و از طریق اعضای انسان دوست پارلمانی و از طریق مختلف فشار میارید نتیجە برعکس دارد و ما می‌توانیم تحمیل کنیم بە این رسانەهای بزرگ کە در این رابطە صحبت کنند. همین الان برای وریشە کمپین وجود دارد مهم این است کە این دوستان بتوانند تعداد بیشتری را جذب کنند ما می‌توانیم با مراجعە بە مردم از آنها بخواهیم کە نامە بنویسند. فرض کنید اگر در خارج از ایران هستند بە اعضای پارلمان کشورشان و بە وزرای خارجە کشورشان نامە بنویسند و از آنها بخواهند کە بە جمهوری اسلامی فشار بیاورند. می‌توانند مقابل پارلمان‌ها تجمع کنند. بە نظرم میدیای اجتماعی ابزار بسیار مهمی هست کە بتوانند در سطح آن خبررسانی کنند. کار بسیار زیادی می‌شد کرد و می‌شود کرد ولی مهم این است کە ما این کار را مستمر انجام دهیم ما نمی‌توانیم منتظر بمانیم کە حکم اعدام تعدادی صادر شود و آن موقع اعتراض کنیم.
او در مورد چگونگی صدور حکم اعدام و تاثیر اعتراضات بە این احکام می‌گوید: جمهوری اسلامی وضعیت را می‌سنجد اگر ببیند اعتراضات مستمر و قوی است جرات نمی‌کند کە حکم بیشتری بە زندانیان بدهد وقتی ببیند این اعتراضات فروکش میکند بە ناگاە حکم اعدام چند نفر را صادر میکند تنها دلیلی کە حکم فردی مثل توماج لغو شد بە خاطر فشار بین‌المللی بود.
در مورد واکنش‌های بین‌المللی و تداوم تبعیض علیە برخی از زندانیان سیاسی حتی توسط نهادهای حقوق بشری بین‌المللی نیز شیوا محبوبی می‌گوید: ما در جامعە سرمایەداری و پر از تبعیض زندگی می‌کنیم نە فقط در ایران بلکە در بسیاری از کشورها و وقتی تبعیض در یک جامعە وجود دارد این تبعیض در لایەهای مختلف و بە اشکال مختلف خودش را نشان می‌دهد، تبعیض وجود دارد ولی سوال این است کە ما در مقابلش چکار می‌کنیم. این واقعیت تلخی هستش کە این تبعیض در سطوح مختلف وجود دارد ولی ما چکار می‌کنیم آیا قبول کردەایم کە این تبعیض وجود دارد و فقط در موردش حرف می‌زنیم یا اینکە بسیار طلبکارانە جلو می‌رویم و از آنها می‌خواهیم و آنها را مورد سوال قرار می‌دهیم.
او تاکید میکند: ما باید جواب بخوایم حتی از آن تشکل بین‌المللی کە چرا و چە فرقی هست بین این دوتا زندانی چرا یکی بیشتر مطرح می‌شود و آن یکی کمتر؟
«با فشار بر خانوادە از دو جنبە زندانی را شکنجە میکند»
وی در مورد تجربیات خود در این مورد می‌گوید: چیزی را کە من تجربە کردەام این است هربار کە خانوادە زندانی سیاسی جلو بیایند این زندانی بیشتر مطرح می‌شود چون وقتی ما با این نهادهای جهانی رابطە برقرار می‌کنیم ابتدا از ما سوال می‌کنند کە آیا خانوادە آنها اجازە دارند کە در مورد آنها حرف زدە شود و در بیشتر موارد خانوادەها بە دلیل تهدید و فشاری کە وجود دارد نمی‌خواهند در این مورد حرف بزنند.
او این سیاست جمهوری اسلامی علیە زندانیان را اینگونە توضیح می‌دهد: روشی را کە جمهوری اسلامی استفادە میکند وقتی زندانی را دستگیر میکند بە اخانوادە فشار می‌آورد، یعنی از دو جنبە زندانی را شکنجە میکند یکی شکنجەای است کە در داخل زندان و همین طور از طریق فشار برخانوادە از یک جنبە بە خود زندانی فشار روانی وارد میکند و از ترفی نمی‌خواهد در مورد زندانی اطلاع‌رسانی شود و این سناریوی همیشگی است کە بە خانوادە فشار می‌اورند و تهدید می‌کنند و در نتیجە خانوادە سکوت می‌کنند ولی ثابت شدە وقتی خانوادە سکوت میکند جان عزیزش بیشتر در خطر میفتد.
حمایت از وریشە مرادی وظیفە تک تک ما
شیوا محبوبی با اشارە بە اینکە کمتر خانوادەای بودە کە در مورد فرزندش اطلاع‌رسانی کردە و فرزند آنها جانش بە خطر افتادە مواردی کە این اتفاق افتادە است را بە مسائل دیگر ربط دادە و ادامە می‌دهد: من توصیەم این است کە خبررسانی نکردن در مورد فرزندتان جان او را بە خطر میندازد و حتی پروسە دادخواهی را طولانی‌تر میکند. خبررسانی در مورد زندانی اولین موردی است کە جان او را نجات می‌دهد اگر در مورد آهو دریای خبررسانی نمی‌شد جمهوری اسلامی خود را مجبور نمی‌دید توضیح دهد کە او را بە بیمارستان روانی منتقل کردەاند.
او در پایان بار دیگر با تاکید بر اینکە میزان زندانیانی کە زیر شکنجە جانشان را از دست می‌دهند کم نیست اما با خبررسانی در مورد آن می‌تواند فشار بر جمهوری اسلامی وارد کند و با این کار حتی فشار بر روی زندانی در زندان نیز کمتر می‌شود، می‌گوید: در آخر می‌خواهم بگویم حمایت از وریشە مرادی فقط وظیفە دوستان و خانوادە او نیست و تک تک ما باید فشار بیاوریم تا آزادی وریشە و همە زندانیان سیاسی محقق شود.