رانيا عبدالله

یمن- تحصیل از مهم‌ترین حقوق کودکان محسوب می‌شود، آنها حق دارند دانش و اطلاعات را از منبع صحیح خود دریافت کند. رفع نیازهای فرهنگی، عملی و شناختی او وظیفه‌ای است که بر عهده مسئولان ذیربط و خانواده است.

کودکان در حین جابجایی، نه تنها ایمنی خود را از دست دادند، بلکه در معرض فشارها و حوادث خطرناک بسیاری نیز قرار دارند که همه اینها عواقب جدی برای سلامت، آموزش و امنیت آنها در پی دارد. در حالی که جنگ سحر عبدالله را در سال ٢٠١۶ مجبور کرد از شهر خود، تعز در جنوب غربی یمن به شهر اب واقع در جنوب پایتخت فرار کند. رویاهایی را پشت سر گذاشت که او در حال بافتن آنها بود تا با آینده‌ای نامعلوم که در انتظار فرزندانش است، روبرو شود.

او می‌گوید: هر چیزی که اطراف فرزندان من و دیگران است، ذهن و روان آنها را نیز نابود می‌کند. من سعی می‌کنم تا حد امکان از سه فرزندم در برابر افکار سمی که در مراکز تابستانی در مناطق تحت کنترل گروه انصارالله به آنها آموزش داده می‌شود، محافظت کنم. حتی آن‌هایی که رسانه‌ها منتشر می‌کنند، اما تلاش من با توجه به میزان بسیجی که از این دو طریق صورت می‌گیرد، یک قطره در دریاست.

به گفته‌ی وی، حوثی‌ها در تلاش هستند تا ایده‌های فرقه‌ای خود را از طریق مراکز تابستانی، برنامه‌های درسی و پیام‌هایی که در ذهن کودکان قرار می‌گیرد، همچنین از طریق رسانه‌هایی که توسط سریال‌ها و پاراگراف‌هایی که به کودکان نمایش داده می‌شوند، گسترش دهند و از آنها خواسته می‌شود تحت عنوان «جهاد» به جبهه‌های جنگ بپیوندند.

«در مناطق حکومت مشروع، کودکان وضعیت بهتری ندارند اما از خطرات افکاری که توسط گروه انصارالله ترویج می‌شود، کمتر آسیب می‌بینند»؛ این چیزی است که معلم فاطمه علی در یکی از مدارس شهر تعز که تحت کنترل دولت بە رسمیت شناخته شده بین‌المللی است، مشاهده می‌کند.

او گفت: درست است که کودکان در مناطق تحت کنترل دولت آسیب کمتری نسبت به ایده‌های سمی دارند که ذهن کودکان را در مناطق تحت کنترل حوثی‌ها هدف قرار می‌دهد، اما از حق خود برای دریافت اطلاعات، چه فرهنگی و چه عمومی، محروم هستند. به دلیل نبود مکان‌های علاقه‌مند به جوانان برای انجام سرگرمی‌ها، تحصیلات و نوآوری‌های مختلف، استعدادهای زیادی را در بچه‌ها می‌بینیم اما خفه می‌شوند و این متاسفانه به دلیل نبود مکان‌های خاصی است که از آنها مراقبت کنند. همچنین هیچ برنامه و سریالی برای کودکان چه در شبکه‌ها و چه در رادیو و چه حضور تئاتر خودشان که بتواند به افزایش دانش یا دریافت اطلاعات از منابع موثق کمک کند، وجود ندارد.

ماده ٩٢ قانون حقوق کودک در یمن تصریح می‌کند که دولت تضمین می‌کند، نیازهای فرهنگی کودکان در زمینه‌های مختلف ادبیات، هنر، دانش و اطلاعات به گونه‌ای برآورده شود که شروع آنها از الهام از میراث عربی و یمن تسهیل شود. همچنین بهره‌مندی از پیشرفت‌های علمی و فرهنگی روز در چارچوب احترام به ارزش‌های دینی جامعه همانطور که ماده ٩٣ همین قانون مقرر می‌دارد، کودک حق دارد استراحت کند، بازی کند و اوقات فراغت خود را به فعالیت‌های اجتماعی و شرکت در زندگی ورزشی، فرهنگی و هنری متناسب با سن خود بگذراند. دولت، جامعه و خانواده نیز باید این حق را تضمین کنند و مردم را به استفاده از آن تشویق کنند.

سماح علی، مادر سه فرزند نیز به نوبه خود گفت که مجبور است برای گذران اوقات فراغت فرزندانش، از تلفن هوشمند استفاده کند، تا به دلیل شرایط امنیتی از آنها در برابر بازی در خیابان و خطرات ناشی از آن محافظت کند. او گفت: می‌دانم که گذراندن زمان طولانی کودکان با گوشی‌های هوشمند به شدت بر سلامت و تمرکز آنها تأثیر می‌گذارد، اما گزینه بهتری ندارم، زیرا نبود مکان‌های مشخص برای کودکان باعث می‌شود ما به‌عنوان والدین برای محافظت از فرزندانمان و برای جلوگیری از گم شدن آنها، به روش‌های ناسالم متوسل شویم.

آنچه فرزندان سماح علی و سایر کودکان تماشا می‌کنند، به دلیل عدم نظارت بر آنچه در اینترنت نمایش داده می‌شود، در رفتار آنها از جمله صحنه‌های خشونت منعکس می‌شود و هیچ برنامه یا سریال مفیدی وجود ندارد که به درستی شخصیت کودک را بسازد.

اگرچه قانون حقوق کودک یمن در ماده ١٠٢ تصریح می‌کند که وزارت اطلاعات باید آنچه را که شورای عالی مادران و کودکان تهیه می‌کند به عنوان برنامه‌های هدفمند قابل قبول در همه رسانه‌های موجود پخش و منتشر کند و آنها را در برنامه‌های بخشی نهادهای مختلف خود ادغام کند،اما هیچ برنامه‌ای به طور خاص برای کودکان در رسانه‌های مختلف وجود ندارد و این قانون همچنان یک حرف مرده است.

آیه خالد، خبرنگار حوزە کودک، به نوبه خود بر اهمیت موضوع تاکید کرد: در نتیجه‌ی فعالیت‌های تفریحی برای کودکان و ایجاد پارک‌ها در طول تعطیلات تابستانی، کودکان در خیابان‌ها می‌مانند و در معرض خطر بمباران‌های بی رویه قرار می‌گیرند. برخی از آنها ممکن است با دوستانی همراه شوند که اخلاق آنها را فاسد کنند یا ممکن است به جبهه‌های جنگ بپیوندند.

او افزود: داشتن مراکز تابستانی با توجه به شرایطی که به نفع کودک باشد و آموزشی باشد و شخصیت او را به خوبی بسازد، ضروری است. هزینه آنها پایین و ثبت نام ساده است این مراکز کودک را در فضای متفاوتی قرار می‌دهند و به او اعتماد به نفس و مهارت می‌دهند. در برخی از شهرهای یمن، مراکز تابستانی وجود دارد که مهارت‌های سخنرانی، ارائه و سایر موضوعات را برای کودکان فراهم می‌کند. سمینارهای مذهبی، بسیج سیاسی و فرقه‌ای، همه با هدف استثمار کودکان و از دست دادن آینده آنها، انجام می‌شود.

آیه خالد بر اهمیت وجود موسسات رسانه‌ای که برنامه‌های تخصصی برای کودکان را اتخاذ می‌کنند تا قربانی محتوای دیگری نباشند که به نوعی به آنها آسیب می‌زند و در آینده بر آنها تأثیر می‌گذارد، تاکید کرد و گفت: کودکان دارای مرحله دوم، سوم و چهارم هستند که به آن مرحله آگاهی رسمی یا برنامه ریزی منظم می‌گویند. در این مراحل گیرنده دانش خود اعم از دیداری، شنیداری، اشیاء ترسیمی و گفتاری را از اطرافیان خود به دست می‌آورد. یعنی در مرحله ذخیره و جمع آوری اطلاعات هستند و آنچه در حال حاضر در رسانه‌ها یا شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود مناسب سن آنها نیست.

وی افزود: متأسفانه مطالبی در برنامه‌های کودک وجود دارد که در قالب نادرست و با محتوای ایدئولوژیک ارائه می‌شود و در تحلیل محتوا متوجه می‌شویم که پیام‌های سیاسی پنهانی وجود دارد که به طرز غیر قابل تحملی آشکار است و عدم نظارت و ارزیابی توسط والدین در محتوایی که به کودک نشان داده می‌شود، باعث می‌شود او به بازی‌های الکترونیکی روی بیاورد که اساساً رفتارهای خشونت آمیز از جمله لجبازی به او می‌دهد و برخی از کودکانی که مکررا صحنه‌های خشونت را می‌بینند، بیش فعال می‌شوند.