اسما فتحی

قاهره - نمی‌توان انکار نمود که وضعیت زنان همچنان در شرایط نامطلوبی به سر می‌برد و بهبود قابل توجهی که انتظار می‌رفت، محقق نشده است. این مسائل ریشه در فرهنگ و آداب و رسوم حاکم بر جامعه دارند که در آگاهی عمومی نهادینه شده‌اند. از جمله این موارد می‌توان به مثلە‌کردن آلت تناسلی (ختنه) دختران و کودک همسری اشاره نمود که همچنان چالش‌برانگیز باقی مانده‌اند.

فعالان حقوق زنان به خبرنگار ما توضیح دادند که دلایل اصلی باقی ماندن مشکلاتی همچون ختنه دختران و ازدواج اجباری آنان در سنین پایین، پیوند این موضوعات با فرهنگی مردسالار است که مالکیت بدن زن را متعلق به خانواده و سپس همسر تلقی می‌کند. طبق این فرهنگ، اعضای خانواده اختیار تام در انجام هرگونه اقدامی از جمله مداخله در تصمیم‌گیری‌ها و انتخاب‌های شخصی زنان و حتی وادار کردن آنان به ازدواج در سنین پایین که هنوز از آنچه در انتظارشان است، آگاهی کافی ندارند را دارا می‌باشند. این امر با هدف مداخله در زندگی و تصمیم‌گیری‌های شخصی زنان صورت می‌گیرد.

 نورالهدی ولی‌الدین، وکیل حقوقدان، اظهار داشت: علی‌رغم افزایش مجازات‌ها و طولانی‌تر شدن مدت زندان، این‌گونه احکام قضایی مانع از اجرای قانون می‌شوند.

نورالهدی ولی‌الدین تصریح کرد: جامعه تمایلی به اجرای این دسته از احکام ندارد، زیرا مرتکب جرم ختنه معمولاً از اعضای خانواده است و زندانی کردن وی به مدت چندین سال کاری دشوار می‌باشد. همچنین به فرد ختنه شده توجه کافی مبذول نمی‌شود، به ویژه اگر مرتکب جرم، سرپرست خانواده فرد باشد.

با بررسی دلایل عدم اجرای مجازات‌ها مشخص می‌شود، افراد معمولاً به خاطر نگرانی در مورد آینده سلامتی یا سرنوشت خانواده متهم، تمایلی به گزارش دادن ندارند. این مسئله مانع از ارائه گزارش نهایی شده و در نتیجه منجر به عدم اجرای مجازات می‌گردد.

نورالهدی ولی‌الدین معتقد است فرهنگ عمومی هنوز خشونت علیه زنان را در اولویت قرار نمی‌دهد و توجه و اقدام لازم برای متوقف کردن آن صورت نمی‌گیرد. بلکه احتمال دارد با مرتکب جرم همدردی شود و زن تحت خشونت را به دلیل پذیرش بخشی از سوءاستفاده‌ها علیه زنان مقصر بداند.

نورالهدی ولی‌الدین تأکید کرد که تغییر فرهنگ جامعه معمولاً به زمان طولانی نیازمند است، زیرا ریشه در باورهای راسخ دارد. همچنین نسبت به سایر موارد به تلاش بیشتری نیاز است. آگاهی‌بخشی یکی از اشکال مهم تغییر و تأثیرگذاری محسوب می‌شود که تعدادی از نهادهای مرتبط با حقوق زنان، به ویژه پس از درک اهمیت و تأثیرگذاری آن، به آن توجه نشان می‌دهند.

وی معتقد است رابطه تنگاتنگی بین تغییر فرهنگی و قانون وجود دارد، به گونه‌ای که هر کدام موجب تغییر و تقویت دیگری می‌شوند. وی همچنین معتقد است گنجاندن تفکراتی در برنامه‌های درسی مدارس که نسلی آگاه و درک‌کننده اهمیت تغییر را پرورش دهد ضروری است، زیرا دانش‌آموزان هسته جامعه بوده و تحت تأثیر افکار قرار دارند و در آینده تأثیر آن را مشاهده خواهند کرد.

نورالهدی ولی‌الدین تأکید کرد که یکی از مهمترین راهکارها، گشودن درها به مطالعات و پژوهش‌های میدانی است، زیرا این امر توانایی حرکت بر اساس داده‌ها و اطلاعات واقعی مرتبط با محیط و افراد تأثیرگذار را افزایش می‌دهد.

 فیروز احمد، یکی از فعالان حقوق زنان، تأکید کرد که جامعه همچنان ختنه دختران و ازدواج زودهنگام آنان را انجام می‌دهد، زیرا به جای زنان، برای آینده آنها تصمیم‌گیری کرده و بر اساس باورها و ایده‌های موروثی خود، درست و نادرست را برای آنها انتخاب می‌نماید.

فیروزاحمد توضیح داد که این مسئله در روستاها و مناطق دورافتاده شدیدتر است، زیرا بخشی از عرف و رسوم طبیعی آن مناطق محسوب می‌شود. با بهانه اینکه بدون انجام این کارها دختر سالم نخواهد بود، در واقع برای ختنه دختران و ازدواج زودهنگام آنان نیرنگ بە کار بردە می‌شود.

فیروز احمد، معتقد است کە نهادهای زنان نقش مؤثری در این زمینه دارند، اما رسیدن به مناطق دورافتاده و روستایی نیازمند تلاش بیشتر است. وی بیان داشت که این مناطق همچنان نیازمند برگزاری کارگاه‌های آموزشی و آگاهی‌رسانی بە تمام اعضای خانواده از کودکان گرفته تا زنان و مردان می‌باشند، زیرا تصمیم‌گیرنده در هر خانواده‌ای متفاوت است.

وی همچنین تأکید کرد که فقر نقش بسزایی در انجام این کارها به ویژه ازدواج زودهنگام دارد، زیرا برخی خانواده‌ها به دنبال رهایی از مسئولیت دختر و هزینه‌های مربوط به او می‌باشند.