اخلاص حمرونی

تونس- در مناطق دورافتاده استان القصرین تونس، مجموعه‎ای از عوامل اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی باعث می‌شود که بسیاری از دختران نتوانند به تحصیل ادامه دهند. سنت‌ها و باورهای قدیمی همچنان بر زندگی دختران سایه انداخته و همراه با فقر و ضعف زیرساخت‌های آموزشی، باعث ترک تحصیل زودهنگام آنها می‌شود.

شذی الدخیلی، یکی از معلمان این مناطق، با تأکید بر اینکه دختران روستایی با موانع متعددی روبه‌رو هستند که بر ادامه تحصیل آنها تأثیر می‌گذارد و حتی منجر به ترک تحصیل‌شان می‌شود، گفت: این موانع شامل عوامل اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی می‌شوند.

وی توضیح می‌دهد: «برخی خانواده‌ها معتقدند که آموزش دختران باید تنها به یادگیری اصول ابتدایی خواندن و نوشتن محدود شود. پس از آن، دختران باید برای نگهداری از گوسفندان یا ازدواج در سنین پایین – حدود ۱۵ یا ۱۶ سالگی آماده شوند.» وی همچنین گفت که برخی از دانش‌آموزانش درباره همکلاسی‌هایی صحبت می‌کنند که در ۱۳ یا ۱۴ سالگی ازدواج کرده‌اند، امری که در این جوامع رایج است و بسیاری از خانواده‌ها آن را سرنوشت طبیعی دختران می‌دانند.

 

شرایط اقتصادی و چالش‌های محیطی

این معلم با اشاره به اینکه مشکلات اقتصادی نیز این وضعیت را وخیمتر کرده است، گفت: بسیاری از دانش‌آموزان در مدارس روستایی با شرایط معیشتی دشواری دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در فصل زمستان، برخی از آنها با کفش‌های نامناسب به مدرسه می‌آیند و لباس کافی برای مقابله با سرما ندارند. علاوه بر این، بسیاری از والدین مجبور به اتخاذ تصمیمات سختی می‌شوند و اغلب تأمین نیازهای اساسی خانواده را به خرید لوازم تحصیلی برای فرزندانشان ترجیح می‌دهند. در نتیجه، برخی از آنها تصمیم می‌گیرند که دختران را در خانه نگه دارند و از فرستادن آنها به مدرسه خودداری کنند.

برخی دختران نیز به دلیل نیاز خانواده به کمک مالی، مجبور می‌شوند که تحصیل را رها کنند و به کارهایی مانند چیدن گوجه‌فرنگی یا جمع‌آوری زیتون بپردازند. در عین حال، فاصله زیاد مدارس از روستاها نیز چالشی جدی محسوب می‌شود. بسیاری از دختران باید روزانه ۸ تا ۱۰ کیلومتر پیاده‌روی کنند تا به مدرسه برسند، که این موضوع نگرانی خانواده‌ها را در مورد امنیت آنها افزایش داده و باعث می‌شود که آنها مانع از ادامه تحصیل دخترانشان شوند.

 

مشکلات حمل و نقل و نبود آگاهی

 

 

مشکل دیگری که دانش‌آموزان این مناطق با آن روبه‌رو هستند، کمبود وسایل حمل و نقل مناسب است. فضیله الجامعی، یکی دیگر از معلمان، توضیح می‌دهد که اتوبوس‌های مدرسه بیش از ظرفیت‌شان پر می‌شوند و مسیرهای روستایی نامناسب، به‌ویژه در زمستان، تردد را دشوار و ناایمن می‌کند.

وی همچنین نبود آگاهی نسبت به اهمیت تحصیل دختران را یکی از موانع اصلی می‌داند. برخی از والدین، به دلیل باورهای غلط، تصور می‌کنند که اگر دخترشان تحصیلات خود را ادامه دهد و به شهر برود، در معرض خطر قرار خواهد گرفت. این ذهنیت سنتی باعث شده که بسیاری از دختران از ادامه تحصیل محروم شوند، چرا که خانواده‌ها جایگاه آنها را در خانه‌داری، دامداری و کارهای کشاورزی می‌بینند، نه در مدرسه.

 

ازدواج زودهنگام و نابرابری آموزشی

ازدواج زودهنگام یکی از مهمترین موانع تحصیل دختران است. بسیاری از آنها در سن ۱۷ یا ۱۸ سالگی ازدواج می‌کنند و این امر به معنای پایان مسیر تحصیلی آنهاست. شرایط اقتصادی ضعیف خانواده‌ها نیز به این مشکل دامن می‌زند. در بسیاری از خانواده‌های روستایی که به کشاورزی وابسته‌اند و درآمدشان برای تأمین نیازهای روزمره کافی نیست، تحصیل دختران نادیده گرفته می‌شود و تمرکز روی آموزش پسران قرار می‌گیرد. این امر باعث نابرابری آموزشی بین دختران و پسران شده و دختران را از حق مشروع خود برای یادگیری و پیشرفت محروم می‌کند.

 

چالش‌های آموزش دختران در مناطق روستایی القصرین

 

 

منیره الرحمونی، معلم با ۳۵ سال تجربه، از جمله ۹ سال فعالیت در مناطق روستایی، با تأکید بر اینکه در طول سال‌های تدریس خود، زنان بسیاری را دیده که باوجود شرایط سخت، تلاش می‌کنند از حق تحصیل دخترانشان دفاع کنند، گفت: با این حال، نرخ ترک تحصیل دختران در این مناطق همچنان بالاست.

وی تجربه‌ای از یک خانواده در یکی از روستاها را بیان می‌کند که در آن، مادربزرگ مسئولیت تربیت نوه‌هایش را بر عهده داشت. در میان این خانواده، دختری ۱۰ ساله که شاگرد او در پایه چهارم ابتدایی بود، مجبور به ترک تحصیل شد، زیرا خانواده‌اش تصمیم گرفت او را در سن ۱۲ سالگی به ازدواج درآورد.

وی در ادامه صحبت‌های خود گفت: «سعی کردم برای کمک به این دختر مداخله کنم، اما در منطقه حاسی الفرید از استان القصرین، ازدواج زودهنگام دختران امری رایج است و بسیاری از آنها در سن ۱۳ تا ۱۵ سالگی ازدواج می‌کنند.»

یکی دیگر از دانش‌آموزان او نیز به دلیل شرایط خانوادگی سخت، مجبور به ترک تحصیل شد. مادر این دختر که از همسرش جدا شده بود، مسئولیت نگهداری از فرزندان کوچکش را به دوش می‌کشید. این دختر برای کمک به خانواده، مجبور شد مدرسه را ترک کند. مدتی بعد، برادرش خبر داد که او به دلیل شرایط سخت زندگی، به صورت غیرقانونی به ایتالیا مهاجرت کرده است.

 

موانع آموزشی و چالش‌های محیطی

منیره الرحمونی همچنین با اشاره به اینکه چالش‌های متعددی بر سر راه تحصیل دختران در مناطق روستایی وجود دارد، گفت: جاده‌های نامناسب و نبود امکانات حمل و نقل از جمله این چالش‌ها می‌باشد. دانش‌آموزان برای رسیدن به مدرسه مجبور هستند روزانه ۷ کیلومتر سفر کنند، که این مسئله بر کیفیت آموزش تأثیر منفی دارد.

 

 

وضعیت نامناسب مدارس روستایی

همه معلمان بر این نکته توافق دارند که وضعیت مدارس در مناطق روستایی، شرایط مناسبی برای تحصیل فراهم نمی‌کند. آنها تأکید می‌کنند که زیرساخت‌های مدارس فاقد امکانات ضروری هستند، که این امر مانع از ارائه آموزش باکیفیت می‌شود.

مدارس روستایی از ابتدایی‌ترین امکانات مانند پل‌ها، سرویس‌های بهداشتی، و آب آشامیدنی سالم بی‌بهره‌ا‌ند. برخی دانش‌آموزان مجبورند روزانه تا ۲۶ کیلومتر پیاده‌روی کنند تا به مدرسه برسند، که در فصل زمستان، به دلیل بارش‌های شدید، مسیرها به رودخانه‌های گل‌آلود تبدیل شده و عبور از آنها خطرناک می‌شود. مواردی از غرق شدن کودکان در سیلاب هنگام رفتن به مدرسه گزارش شده که منجر به مرگ یا آسیب‌دیدگی آنها شده است.

معلمان همچنین از نبود امنیت در مدارس سخن می‌گویند. بسیاری از مدارس حتی دیوار یا حصاری ندارند، که باعث می‌شود حیوانات وارد محیط مدرسه شوند و برای دانش‌آموزان خطر ایجاد کنند.

نبود امکانات آموزشی مدرن نیز یکی از مشکلات جدی است. برخی مدارس فاقد برق و شبکه‌های ارتباطی هستند، که آنها را از پیشرفت‌های تکنولوژیکی آموزشی محروم می‌کند. در چنین شرایطی، حتی صحبت از استفاده از تبلت و آموزش دیجیتال بی‌معناست.

 

نیاز به آگاهی‌بخشی و حمایت از آموزش دختران

معلمان تأکید دارند که حمایت از تحصیل دختران روستایی نیازمند یک محیط آموزشی مناسب و امکانات کافی است، تا خانواده‌ها مجبور نشوند به دلیل شرایط سخت، دخترانشان را از تحصیل بازدارند و به جای آن، آنها را به کارهای خانه یا کشاورزی وادار کنند.

آنها بر این باورند که آگاهی‌بخشی به خانواده‌ها درباره اهمیت تحصیل دختران، از طریق راهکارهایی مانند جلسات مشاوره و فعالیت‌های آموزشی توسط انجمن‌های محلی، ضروری است. تحصیل دختران نه‌تنها باعث استقلال اقتصادی و اجتماعی آنها می‌شود، بلکه به پیشرفت جامعه نیز کمک می‌کند.

به گفته معلمان، دولت و جامعه مدنی باید مسئولیت خود را در بهبود شرایط آموزشی بر عهده بگیرند. تأمین نیازهای اساسی مدارس و بهبود کیفیت آموزش، نه‌تنها مشکل ترک تحصیل دختران را کاهش می‌دهد، بلکه تأثیر مثبتی بر کل کشور خواهد داشت. آموزش باعث کاهش نرخ بیکاری، افزایش بهره‌وری، و توسعه اجتماعی می‌شود.

دختر روستایی امروز، مادر، پزشک، معلم یا مهندس آینده است. آموزش او، یعنی ساختن آینده‌ای روشنتر برای همه.