«احکام ترکیه؛ پرده برداری از چهره واقعی جامعه بین‌المللی»
اخیراً تعدادی از زنان کورد در شهر عفرین تحت اشغال ترکیە در منطقە شمال و شرق سوریە با احکام سنگین اعدام و حبس روبرو شدەاند. این اقدامات قضایی نشان می‌دهد که اصول بنیادین حقوق بشر و به ویژه حقوق زنان، از سوی ترکیه نقض می‌شود.
اسماء فتحی
قاهره - در جنگ‌های داخلی در برخی کشورهای خاورمیانه، زنان هزینه‌های سنگین انسانی متحمل شده‌اند. علی‌رغم ادعاهای فراوان در خصوص رعایت حقوق زنان، هیچ اقدام مؤثر بین‌المللی برای حمایت از آنان صورت نگرفته است.
طی دوره اخیر، به ویژه پس از جنگ غزه، حقیقت جامعه بین‌المللی و آنچه در مورد اصول حقوق زنان تبلیغ می‌شد، آشکار گردید. در این جنگ، زنان هزینه‌های سنگین انسانی پرداخت کردند. آنان مورد آزار و اذیت گسترده قرار گرفتند که به جرایم جنگی تبدیل شد، بی‌آنکه مداخله مؤثری از سوی جامعه جهانی صورت پذیرد. این جنگ بیش از ١٠٠ روز به طول انجامید، در حالی‌که سازمان‌ها ونهادهای مدافع حقوق بشر و آزادی‌ها حرکت مؤثری برای دفاع از حقوق قربانیان انجام ندادند و حتی برخی موضعی متفاوت از اشغالگران نگرفتند.
گزارش‌ها حاکی از آن است که در سایر کشورهای درگیر درگیری‌ها و جنگ‌ها نیز زنان بیشترین هزینه را متحمل شده‌اند. نمی‌توان از جرایم و خشونت‌های جنسی علیه زنان در کشورهایی همچون سودان که منجر به تجاوز و قتل در خیابان شده است، چشم‌پوشی کرد. در حالی‌که جامعه اروپایی در قبال این جنایات سکوت شرم‌آوری اتخاذ نموده است. تاریخاً زنان کورد نیز همواره مورد حمله، آسیب، ربودن، کشتار، شکنجه و سایر جنایات قرار گرفته‌اند، اما با وجود این، آنان با استقامت و شجاعت برای دفاع از سرزمین، ایده‌ها و حفظ هویت خود مبارزه کرده‌اند.
پیرو آخرین موج نقض گسترده حقوق بشر و حقوق زنان در منطقه اشغالی عفرین واقع در شمال و شرق سوریه که هیچ تفاوتی با گذشته ندارد، خبرگزاری ما به منظور تمرکز بر این رویدادها و یافتن راهکارهایی برای پایان دادن به آنها، با برخی مقامات و مسئولان امور زنان در مصر، مصاحبه به عمل آورده است.
سده بیست و یکم؛ شاهد بازگشت به دوران برده‌داری
دالیا زخاری، وکیل دادگستری و فعال حقوق زنان، وضعیت حقوق زنان در منطقه اشغالی عفرین را بسیار نگران‌کننده توصیف کرده و می‌گوید: صحنه در آن منطقه بسیار نابسامان است. پدیده زن ربایی و بازداشت زنان کورد، ایزدی و سوری امری تکراری است و به طور مداوم رخ می‌دهد. به گونه‌ای که گویی زمان به عقب برگشته و به دوران بردگی رسیده است. این واقعاً ترسناک است، زیرا زنان به طعمه تبدیل شده‌اند و اشغالگران به طور انتقام‌جویانه‌ای حقوق آنها را نقض می‌کنند که ناقض تمام اصول حقوق بشر است.
دالیا زخاری تأکید کرد که پیگیری این وضعیت نابسامان، شبیه به مطالعه دوره‌ای بیش از ۱۰۰۰ سال قبل است و استفاده ابزاری از زنان به این شکل، رفتاری به شدت وحشیانه و غیرقابل فهم محسوب می‌شود. وی سکوت جامعه بین‌المللی در برابر این جنایات را کاملاً شرم‌آور خواند و خواستار اقدام فوری سازمان‌های مدافع حقوق بشر برای جلوگیری از ادامه روند نقض حقوق انسانی زنان در منطقه شد.
وی معتقد است واکنش به مسئله افزودن لوازم شخصی زنان به کمک‌های ارسالی به غزه و همچنین بی‌تفاوتی‌ها و بحث‌های صورت گرفته، بیانگر دیدگاه عمومی نسبت به جایگاه زن و نیازهای او، چه در سطح ملی و چه در سطح بین‌المللی است.
دالیا زخاری با تأکید بر اینکه پدیده ربوده شدن زنان کورد به عنوان «برده» و فروخته شدن برخی از آنان به تجار، انگار صحنه‌ای از قرون وسطی است، اظهار داشت: زمانی‌که این موضوع در پارلمان ترکیه مطرح شد، تنها واکنش مقامات ابراز «احساس شرم» بوده است.
وی با طرح این پرسش که پس چه زمانی استعفاء داده می‌شود اگر اتخاذ موضع در برابر این جنایت لازمه‌اش را ندارد، تأکید کرد: آنچه رخ داده است، چهره واقعی و موضع حقیقی ترکیه در قبال حقوق بشر را آشکار ساخته است.
دالیا زخاری تصریح کرد که زنان آسیب دیدە در جنگ و آزار و اذیت‌های جنسی، سال‌ها طول می‌کشد تا از آسیب‌های روحی و روانی وارده بهبود یابند و بتوانند به زندگی عادی برگردند. وی ابراز امیدواری کرد که دولت‌های متخاصم به خاطر جنایاتی که مرتکب شده‌اند، محاکمه شوند. همچنین لازم است تلاش‌هایی برای تغییر نگرش‌های سنتی و منفی نسبت به زنان آسیب‌دیده در جنگ صورت گیرد، زیرا احتمال دارد آنها در جامعه طرد شوند. وی تأکید کرد که جامعه و مسئولان باید این زنان را تکریم نموده و از آنها محافظت کنند تا بتوانند بقیه عمر را بدون خشونت و آسیب ادامه دهند.
ضرورت برپایی دادرسی‌های منصفانه برای همگان
هبه عادل، وکیل دادگستری و رئیس هیئت امنای بنیاد وکلای زن مصری برای حقوق زنان، تاکید کرد پدیده ربوده شدن زنان و صدور احکام سختگیرانه از جمله احکام اعدام، همان‌طور که در گزارش‌های منتشرشده در مورد آنچه برای زنان کورد رخ داده است، بدون امکان دفاع قانونی برای آنان، در تضاد آشکار با قوانین بین‌المللی حقوق بشر و بشردوستانه است.
هبە عادل تأکید کرد که زنان آسیب‌پذیرترین گروه در شرایط سیاسی سخت و تحت اشغال هستند. وی رویدادهای اخیر جهانی را بیانگر نیاز به سازوکارهای کارآمدتری در عرصه بین‌المللی دانست تا دادگاه‌هایی همچون دیوان کیفری بین‌المللی و دیوان بین‌المللی دادگستری بتوانند به میزان لازم بازدارنده باشند.
وی با اشاره به جنایات ناشی از اشغال و ربودن اجباری علیه غیرنظامیان و نیز مجازات‌های سخت و غیرمنصفانه‌ای که زنان بدون محاکمه‌ی عادلانه متحمل می‌شوند، خواستار یافتن راه‌حل‌هایی شد که امکان برگزاری محاکمات عادلانه و بازدارنده فراهم گردد.
هبە عادل تصریح کرد که بحران‌های حقوق بشری در عرصه بین‌المللی ریشه در روابط و مناسبات قدرت میان کشورها دارد و صرفاً به قوانین مرتبط نیست، بلکه اغلب وابسته به توازن قوا می‌باشد. امکان وتو کردن تصمیمات همچنان در جهان حاکم است. به باور وی، برخورد با نقض حقوق بشر امری نسبی بوده و در مناطق مختلف تفاوت‌هایی دارد، همان‌طور که وضعیت زنان نیز در سراسر جهان یکسان نیست.
هبە عادل تأکید می‌کند باید استانداردهای عادلانه‌ای وضع شود که بدون تبعیض نسبت به همگان اعمال گردد. قانون باید ابزاری بی‌طرفانه باشد که حقوق همه انسان‌ها را بدون در نظر گرفتن ملیت، وضعیت و نژادشان تضمین نماید.
ترکیه و رفتار متناقض و دوگانە با اقلیت‌ها
شیماء شواربی، خبرنگار و کارشناس مسائل زنان، در خصوص آخرین وضعیت زنان در مناطق درگیر جنگ، اظهار داشت: به طور کلی وضعیت فاجعه‌بار است. تعدادی از زنان به طور اجباری ربوده یا ناپدید شده‌اند. همچنین زنانی که محاکمه و محکوم شده‌اند، باقی عمر را در زندان سپری خواهند کرد. وی تصریح کرد که این امر نیازمند مداخله فوری است، زیرا احکام بسیار سخت و متفاوتی علیه زنان صادر شده است. برخی به حبس ابد و برخی به ۵ تا ۹ سال زندان محکوم شده‌اند.
شیما شواربی معتقد است آنچه در حق این زنان رخ می‌دهد، ستم محض است، زیرا آنان فرصت دفاع از خود را نداشته‌اند. ناپدید شدن اجباری برای چندین سال، کاملاً خلاف چهارچوب‌های حقوق بین‌الملل است. گویی آنچه این زنان مجبور به تحمل آن تحت فشار نیروهای اشغالگر هستند، دیده نمی‌شود و کسی به آن توجه نمی‌کند.
وی تصریح می‌کند که اقدامات ترکیه دوگانگی آشکاری دارد، زیرا در برخورد با اقلیت‌ها، تمامی حقوق و آزادی‌ها از جمله بازداشت‌های خودسرانه، آزار و اذیت و تجاوز را نقض می‌کند.
شیما شواربی توضیح داد که شعارهای انسان‌دوستانه‌ای که در تعاملات دوجانبه، به ویژه در شرایط جنگی مطرح می‌شد، در عمل نقض شده است. به نظر می‌رسد استانداردهای حقوق بشر بر اساس منافع دولت‌ها تفسیر و تجزیه می‌شود و در مجموع وضعیت از هدف اصلی خود دور شده است.
وی معتقد است که تنها راه حل، ادامه مقاومت و پیگیری حقوق زنان از سوی خودشان است. زنان باید برای به دست آوردن آزادی‌ها و حقوق از دست رفته خود، همچنان به مبارزه ادامه دهند.
در پایان، شیما شواربی به کتاب خاطرات فعال حقوق زنان، سکینه جانسز با عنوان «تمام زندگی من مبارزه بود» اشاره کرد و گفت: چند روز پیش در مورد خاطرات سکینه جانسز صحبت شد. او در کتابش درباره مدارس اشغالگران و تلاش پافشارانه آنها برای پاک کردن هویت خلق کورد نوشته است. سکینه جانسز سال‌ها برای مبارزه و احیای هویت ملی کوردها تلاش کرد، اما همان‌طور که خودش گفته، انکار جهانی خلق کورد وجود دارد. وی چندین بار زندانی و تحت شکنجه قرار گرفت و از ترور نجات پیدا کرد تا اینکه سرانجام در ژانویه ۲۰۱۳ ترور شد.
شیما شواربی او را الگویی قوی برای زنانی دانست که برای هویت، آزادی و استقلال خود مبارزه می‌کنند.
