ژینوساید زنان ایزدی و مراحل بعد از آن ...۱
سوم آگوست سال ۲۰۱۴ هشتمین سالگرد ٧٤مین نسلکشی علیە جامعەی ایزدی است. ریحام حجو عضو شورای هماهنگی جنبش آزادی زنان میگوید وضعیت زنان این جغرافیا کە بە سرزمین قتلعام مبدل گشتە حکایت سند زندەای بر این رویدادها است.
ستی روژ
در تاریخ ۲۰۱۴.۸.۳ ، ۷۴مین نسلکشی علیه جامعهی ایزدی صورت گرفت. در سوم آگوست وارد هشتمین سالروز این رویداد خواهیم شد. دربارهی این قتلعام و مقاومت بعد از آن با ریحام حجو، عضو شورای هماهنگی جنبش آزادی زنان آزاد گفتوگویی انجام دادیم که به شرح ذیل است؛
در نیم قرن اخیر کوردها و ایزدیان همواره به دلیل هویت ملی و اعتقادی خود با قتلعام و نسلکشیها روبهرو بودهاند. بیگمان هدف این اقدامات جنایتکارانه نابودی هویت، موجودیت، اعتقادات و استحاله در نظام موجود است. در تمامی این هجمهها زنان بیش از همه هزینههای سنگین آن را پرداخت کردند. وضعیت زنان این جغرافیا که به سرزمین قتلعام مبدل گشته، حکایت سند زندهای بر این رویدادهاست.
وی در ادامه سخنان خود میافزاید:
« تاریخ ما سرشار از قتلعامها و آلام بسیار است. ایزدیان دارای حافظهای پر رنج و تراژیک هستند و از این دیدگاه تنها ما خود به عمق این رویدادهای تراژیک آگاهیم و همواره آن را به زبان خواهیم راند.» حوادثی که ما در این خاکها با آن مواجه شدهایم متفاوت از هر رویداد دیگری در جهان است. داستانها و ترانههای ما بازگو کنندهی این قتلعامهای غیرانسانی است. گوش کودکان ما با این ترانههای غمگین مادران آشناست و به گمانم هیچ یک از ما نمیتوانیم عمق این دردها را فراموش نماییم و من هم امروز فرزندم را با این ترانهها بزرگ میکنم.
ما نه تنها شاهد دردها و عواقب این رویدادها بودهایم بلکه مقاومتهای تاریخی را نیز تجربه کردهایم و آثار این مقاومتها در هر جایی مانده است. ایزدیان علیرغم تمامی تهاجمات، هیچ گاه تسلیم نشدهاند. تاریخ ما از بزرگان نسل به نسل به ما منتقل شده است. سخنان آنان حاکی از غارت، سوزاندن روستاها و ربودن زنان و کودکان ایزدی به عنوان غنایم جنگی در طول تاریخ بودە است. به طور خلاصه هر قتلعامی با خود، بسیار از ما ستانده، هر چند در قتلعامهای پیشین شاهدی وجود نداشت و اگر هم وجود داشت، سکوت اختیار میکرد. ماهیت تمامی این نسلکشیها یکی بوده و تنها در شرایط و دوران متفاوتی رخ داده است. نخستین بار است که دنیا شاهد رویدادهای موجود است. ما هرگز دارای تاریخ نوشتاری نبودهایم و اگر هم بوده، متعلق به ما نبوده است.
مطابق برخی از اسناد موجود در بایگانی مخفی عثمانیها مدارک بیش از ۱۵۰ قتلعام وجود دارد. جامعهی ایزدیان تاکنون با ۷۴ قتلعام روبهرو گشته است. به جز عثمانیان، اگر قتلعامهایی که توسط صفویان، میرهای کورد و اعراب صورت گرفته را محسوب نماییم، تعداد آن به ۱۹۶ خواهد رسید. جامعهی ایزدی در مقابل تمامی این اقدامات، مقاومت نموده و با مبارزهی خود تا مناطق موصل، شام و حلب آمدهاند. در راستای حفظ اعتقادات و باوری ایزدی تا سالهای ۶۳۰-۱۹۱۸ مقاومت نمودهاند. نود درصد ایزدیان با اعمال زور از سوی عثمانیان و صفویان، مسلمان شدهاند. قتلعامهای صورت گرفته از مرزهای آذربایجان کنونی تا ارمنستان، شام و حلب آغاز گشته و تا کوردستان ادامه یافته است.
ریحام حجو میگوید: تاریخ قتلعام ایزدیان در عین حال تاریخ زنان ایزدی است و در ادامه میافزاید زنان بیش از هر قشر دیگری متحمل رنجهای بسیاری گشتهاند. زنان ایزدی به عنوان غنایم جنگی فروخته شدند، تحت نام هدیه به پادشاهان اهدا و سایر زنان به عنوان خدمتکار در قصرها به کار گرفته شدند. در آخرین قتلعام صورت گرفته نیز دقیقا این اتفاقات تکرار شد.
زنان ایزدی در مقابل تمامی واپسگرایی همواره موضعی مقاومتگر داشتهاند و رویکرد آنان در آخرین قتلعام اثباتی براین واقعیت است. به عنوان مثال هنگام یورش عثمانیها به شنگال زنی به نام ظریفه اُسه در نزدیکی روستای بکیرا، مردم را در مقابل حملات سازماندهی کرده و آنان را به قیام تشویق میکند و دهها نمونه دیگر از این مقاومتها وجود دارد.
در همهی حملات صورت گرفته در شنگال، نخست ارادهی زنان ایزدی هدف قرار داده شده و تلاش شده موقعیت آنان در جامعه ضعیف گردد. زنان ایزدی تحت نام ناموس و دیدگاههای اعتقاداتی در خانهها محبوس شدهاند. تا پیش از۷۴مین قتلعام زنان فاقد روابط اجتماعی بودند و هرگز حق خروج از خانه را نداشتند و دارای حق سخن نبودند. هنگام آغاز قتلعام نیز راه گریزی نداشتند و این خود بحرانی بر مشکلات پیشین افزود. لذا علیرغم این، راه مقاومت را برگزیدند و از لحاظ روحی و جسمی تسلیم نشدند. به عنوان مثال دختر جوان ایزدی به نام جیلان که اسیر داعشیان گشت، برای اینکه توسط آنان فروخته نشود با بندهایی که به دستش بسته شده بود، به زندگی خود پایان داد. زنان در مقابل این وحشیگریها بدون دفاع مانده بودند و هر یک به روشی سعی در حفاظت و رهایی خود بود.
تَودا (جنبش دموکراسی و آزادی) نخستین سازماندهی ایزدیان است. این سازمان پیش از قتلعام سوم آگوست تاسیس شد. تَودا رهنمودهای رهبر آپو در مورد شنگال را برای ایزدیان بازگو نمود و برای اخذ تدابیر لازم، مردم را به مبارزه دعوت و تشویق نمود. هر چند بسیاری آن را باور نکردند. این سازمان با آگاهی از نیاز مردم به سازماندهی، با رفتن به خانه و روستاها آنان را در مورد این حملات هشیار نمود. در سازماندهی تَودا کمیتهی زنان نیز وجود داشت. به دلیل وجود قالبهای اجتماعی زنان حق ورود به عرصهی سیاسی را نداشتند. به دلیل این نوع رویکردها، کمیتهها با دشواری روبهرو بودند لذا در مقابل آن نیز مبارزه کرد. این فعالیتها تاثیرات فراوانی داشت. در آغاز قتلعام صورت گرفته هزاران نفر از شنگال فرار کردند اما خانوادههایی که تحت سازماندهی تَودا قرار داشتند، به کوهستانهای شنگال جهت امنیت خود رهسپار شدند. پیشاهنگی این فعالیتها از سوی شهید سید و خانوادههایی که او سازماندهی کرده بود، مینمود.
در بیستم آوریل ۲۰۰۴ در نتیجهی کنگرهای که در موصل برگزار شد، تَودا (جنبش دموکراسی و آزادی) تاسیس شد. شهید سید حسن به ریاست آن انتخاب گردید. در سال ۲۰۱۷، دومین کنگرهی خود را برگزار کرد و نام خود را به حزب آزادی دموکراسی ایزدی (پاد) تغییر داد. نظام ریاست مشترک مورد قبول واقع گشت و شهید سید حسن و زهرا اسماعیل به عنوان روسای مشترک برگزیده شدند. در سال ۲۰۱۷ از سوی دولت عراق به طور رسمی شناخته شد.
انتقام تاریخی؛ ی.ژ.ش (یگانهای زنان شنگال)
هنگام گشودن کریدور انسانی، نیروهای ه.پ.گ (نیروهای مدافع خلق) و یژاستار، ی.پ.گ (یگانهای دفاع خلق) و ی.پ.ژ (یگانهای دفاع زنان) برای دفاع مردم به سوی کوهستانهای شنگال رهسپار شدند و بعدها نیز در سازماندهی زنان و مردمان شنگال نقش مهمی ایفا نمودند. هزاران مردم آواره شنگال پس از عبور از کریدورهای انسانی در کمپ نوروز در روژآوای کوردستان اسکان داده شدند. دهها زن جوان خواهان ورود به صفوف ی.پ.ژ و یژاستار بودند و پس از پیوستن به صفوف مبارزه به سوی کوهستانهای شنگال رفتند. این اقدام، نخستین گام زنان ایزدی جهت سازماندهی نیروی دفاعیشان بودند. زنان ایزدی از نیرویی که برای نجات آنان آمده بودند، الهام گرفته و جسارت سازماندهی خود را یافتند و این گونه ی.ژ.ش (یگانهای زنان شنگال) تاسیس شد. ی.ژ.ش برای انتقام از داعش و نابودی آنان، وارد جنگ رقه و طبقا نیز شدند. در این مبارزات و مقاومتها نه تنها زنان جوان بلکه مادران هم در فعالیتهای مربوط به خوددفاعی پیشرفت کردند. امروزه زنان شنگال در برابر هر گونه حملات توانایی دفاع از خود را دارند.
در فوریه ۲۰۱۶ زنان ایزدی در پاسخ به خیانت و توطئه، نخستین کنگرهی خود را برگزار نموده و در پایان آن ی.ژ.ش (یگانهای زنان شنگال) را تاسیس نمودند. بریوان شنگالی نخستین شهید و زن ملحق شده به این یگان است.