ژیان علی

سلیمانی- نظام جهانی در حال حاضر با یک بحران عمیق همه جانبه مواجه است، باشور کوردستان و عراق نیز از این بحران مستثنی نبوده و تاثیر این بحران‌ها به طور کلی بر جامعه و به ویژە زنان روز به روز عمیق‌تر می‌شود، اما زنان تلاش کرده‌اند تا این بحران‌ها در دستیابی بە آزادی و حقوق مانعی برای آنها ایجاد نکند.

در این پانوراما تلاش می‌کنیم تا کار و فعالیت زنان، تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در باشور کوردستان را ارائه دهیم.

 

در آغاز سال ٢٠٢٢، زنان سالگردهای خاصی را جشن گرفتند

نهم دسامبر، نهمین سالگرد ترور سکینه جانسز، فیدان دوغان و لیلا شایلمز معروف به کشتار پاریس در باشور کوردستان برگزار شد. در شهر سلیمانی، سازمان زنان آزاد کوردستان جایزه‌ی سالانه‌ی سکینه جانسز به آیسل توغلوک نماینده‌ی پارلمان باکور کوردستان و جمعیت زنان مبارز افغانستان (راوا) و همچنین گرامیداشت یاد و خاطره‌ی احلام منصور، نویسنده‌ی اهل خانقین برگزار شد و در شهرهای کلار و رانیه سمینارهایی ویژه‌ای درباره‌ی کشتار پاریس برگزار شد.

زنان باشور کوردستان با فعالیت‌های مختلف از جمله راهپیمایی، سمینار، همایش، جشنواره‌های فرهنگی، درختکاری، نمایشگاه‌های صنایع دستی و هنری به استقبال ٨ مارس روز جهانی زن رفتند. جشنی در منطقه‌ی برده قارمانی استان سلیمانی با حضور زنان و هنرمندان سایر نقاط کوردستان برگزار شد. همچنین روز جهانی زن در اردوگاه پناهندگان شهید رستم جودی در مخمور تجلیل شد و در شهر کرکوک نیز برای افزایش آگاهی زنان کتابخانه‌ای با نام «کتابخانه‌ی فرهنگی زنان» افتتاح شد.

در چارچوب فعالیت‌های ٨ مارس، زنان در بغداد خواستار تغییر و اصلاح مفاد قانون کشتار و قتل علیه زنان شدند و با شعار «قتل‌عام زنان افتخار نیست» مقابل شورای عالی قضایی و دادگاه فدرال در بغداد تجمع کردند. تعدادی از فعالان زن و هماهنگ کننده‌ی سازمان‌های حقوق زنان با برگزاری تجمع اعتراضی در مقابل قلای هولیر(قلعه) خواستار پایان دادن به کشتار زنان شدند.

در روز ٨ مارس با وجود حضور نیروهای امنیتی، زنان در شهر سلیمانی با شعار «نه به کشتن زنان، نه به پناه دادن به قاتل زنان، زن زندگی آزادی» در مقابل پزشکی قانونی سلیمانی تجمعات اعتراضی برگزار کردند. در همین روز پنجمین سالگرد تأسیس کانال تلویزیونی ژن تی‌وی توسط کارکنان و تعدادی از زنان با خواندن بیانیه و آهنگ و رقص و پایکوبی برگزار شد.

با شعله‌های آتش ٨ مارس، زنان جشن ملی کورد- نوروز را با لباس‌های سنتی خود جشن گرفتند. در کرکوک مجوز برگزاری جشن نوروز به چند ساعت محدود شد، در سایر مناطق کوردستان موانعی برای برگزاری جشن ملی کوردها ایجاد شد اما ملت کورد با وجود موانع و مشکلات حشن نوروز را با مشارکت بی‌سابقه‌ی هزاران نفری در تمامی شهرهای کوردستان جشن گرفتند و جشن بزرگ نوروز در کوهستان‌های قندیل با حضور هنرمندان و شهروندان چهار بخش کوردستان برگزار شد.

 

ماه مارس ماه قیام ملت کورد در باشور کوردستان است

ماه مارس ماه قیام باشور کوردستان است، در ۵ مارس سال ١٩٩١ ملت کورد با شعار «عروسی برگزار کنید» قیام کردند و رژیم بعث را از باشور کوردستان بیرون کردند. هر ساله فعالیت‌های مختلفی به همین مناسبت برگزار می‌شود و امسال نیز جشنواره‌های ادبی و هنری متعددی در شهرهای مختلف اقلیم کوردستان برگزار شد. همزمان نیز برخی از احزاب سیاسی از حکومت اقلیم کوردستان انتقاد کرده و معتقدند با گذشت ٣١ سال از حاکمیت، دستاوردها و اهداف قیام ملت کورد تاکنون محقق نشده است و مقامات حکومت اقلیم کوردستان تمامی رؤیاها و اهداف ملت کورد را ناکام گذاشته‌اند.

مراسم بزرگداشت سی و چهارمین سالگرد قربانیان حمله‌ی شیمیایی هلبجه در شهرهای اقلیم کوردستان برگزار شد و به همین مناسبت تظاهراتی از سوی شهروندان هلبجه برگزار شد که شرکت کنندگان در مورد کمبود امکانات و خدمات در این شهر صحبت کردند.

انفال زخم فراموش نشدنی بر تن ملت کورد؛ در سی‌و‌چهارمین سالگرد فاجعەی انفال ٣۴ مشعل در شهر چمچمال به یاد قربانیان روشن شد. همزمان نیروهای امنیتی در سلیمانی از برگزاری مراسمی که برای محاکمه‌ی عاملان انفال ترتیب داده شده بود جلوگیری کردند، برخی از نزدیکان و خانواده‌های قربانیان انفال به دلیل سهل‌انگاری و بی‌توجهی حکومت اقلیم کوردستان مراسم بزرگداشت انفال را تحریم کردند.

۴ آوریل سالروز تولد رهبر خلق‌ها، عبدالله اوجالان است. هر ساله در چهار بخش کوردستان در گرامی‌داشت این روز کمپین‌های درختکاری راه‌اندازی می‌شود. امسال نیز در قندیل، سلیمانی و سایر شهرهای باشور کوردستان درخت کاشته شد و چهاردهمین جشنواره‌ی ۴ آوریل با برگزاری مسابقات ورزشی ویژه‌ی مدارس ابتدایی در اردوگاه رستم جودی مخمور برگزار شد. در شهر کلار منطقه‌ی گرمیان رژاک و سازمان زنان جوان فعال مراسمی را با شعار «زمان زمان آزادی است» برگزار کردند.

 

دولت ترکیه از ماه آوریل حملات خود را آغاز کرد

دولت ترکیه به حملات اشغالگرانه‌ی خود ادامه می دهد و در ١۴ آوریل ٢٠٢٢، دولت ترکیه عملیات «چنگ- قفل» را در خاک اقلیم کوردستان به ویژه مناطق زاپ، آواشین و متینا آغاز کرد که تاکنون نیز ادامه دارد. ملت کورد در باشور کوردستان بر علیه اشغالگری ترکیه تجمعاتی اعتراضب برگزار کردند و مبارزان راه آزادی کوردستان نیز در کوهستان‌ حملات  دولت ترکیه را با مقاومتی بی‌نطیر شکست دادند. اما حکومت اقلیم کوردستان و عراق در مقابل این اشغالگری سکوت را برگزیدند.

دولت اشغالگر ترکیه برای پنهان کردن شکست‌های خود در این عملیات از سلاح‌های شیمیایی بر علیه مبارزان راه آزادی خلق کورد استفاده کرد که در نتیجه‌ی آن ۴۴ مبارز راه آزادی جان خود را از دست دادند. در بیانیه‌ای که مرکز رسانه‌ها و مطبوعات نیروهای مدافع خلق(HPG) منتشر کرده است، آمده است که ارتش رژیم اشغالگر ترکیه از ١۴ آوریل ١۴ فوریه ‌ی سال جاری ٣ هزارو ١۵٢ بار از سلاح‌های ممنوعه علیه مبارزان راه آزادی مانند بمب‌های فسفری، بمب‌های حرارتی، بمب‌های هسته‌ای تاکتیکی و سلاح‌های شیمیایی استفاده کرده است و ۵ هزارو ۴٣٣ بار با هلیکوپتر به مناطق تحت کنترل مبارزان راه آزادی حمله کرده است.

در ٢٠ ژوئیه، دولت ترکیه منطقه‌ی توریستی پرخی در زاخو را بمباران کرد که در نتیجه‌ی آن ٩ نفر کشته و ٢٣ نفر دیگر که همگی گردشگران عرب بودند، زخمی شدند. این در حالی است که براساس مؤسسه‌ی کوردی – واشنگتن در حملات جنگنده‌های ترکیه در دهوک، هولیر، نینوا، سلیمانی، شنگال و کرکوک، ١١٠ غیرنظامی کشته و ١٨۶ تن دیگر زخمی شده‌اند. علاوه بر این، بمباران‌های پی در پی جنگنده‌های حکومت اشغالگر ترکیه و استفاده‌ی این رژیم از سلاح‌های شیمیایی ممنوعه محیط زیست و زندگی در اقلیم کوردستان را در معرض خطر قرار داده و منجر بە از بین رفتن هزاران هکتار زمین کشاورزی شده است.

دولت ترکیه چندین فعال و مبارز در باشور کوردستان از جمله شهید ناگهان آکارسل در سلیمانی و ماموستا شمال در کفری را هدف قرار داد کە  هدف آنان نابودی انقلاب«زن، زندگی، آزادی» در روژهلات کوردستان و تاریخ کورد بود.

پس از قیام ١٨ سپتامبر در روژهلات کوردستان و ایران که با کشته شدن ژینا امینی آغاز شد، رژیم ایران احزاب روژهلات کوردستان را در مناطق کویه، پردهیو زرگویز اقلیم کوردستان بمباران کرد که در نتیجه‌ی آن ١٧ نفر جانباختە و ۶۵ نفر زخمی شدند.

 

وضعیت اقتصادی به طور فزاینده‌ای بحرانی می‌شود

دانشجویان و معلمان دانشگاه‌های در استان‌های دهوک، هولیر و سلیمانی از ابتدای سال جاری به دلیل عدم پرداخت کمک هزینه، بیکاری و عدم پرداخت حقوق از سوی حکومت اقلیم کوردستان دست به تظاهرات زدند، در فصل زمستان نبود خدمات و سیستم‌های زهکشی لازم در شهرهای اقلیم کوردستان باعث جاری شدن سیلاب‌های ویرانگر در اربیل و خسارات جانی و مالی به شهروندان شد.

وضعیت اقتصادی و سیاسی اقلیم کوردستان باعث افزایش مهاجرت به کشورهای اروپایی شده است. طبق اعلام فدراسیون عالی پناهندگان در عراق و اقلیم کوردستان از ابتدای سال جاری تا اول اکتبر حدود ٧۵ هزار شهروند عراقی به کشورهای خارجی مهاجرت کرده‌اند و نزدیک به ٣٨ هزار از این شهروندان، ساکن و شهروند اقلیم کوردستان هستند.

اگر چه کوردستان سرزمینی غنی از نفت و گاز طبیعی است، اما ساکنان آن از این منابع محروم هستند، در شش ماهه‌ی اول سال جاری حکومت اقلیم کوردستان نتوانسته است نفت ساکنان را تأمین کند، به همین دلیل شهروندان مجبور به قطع درختان و جنگل‌ها برای گرم نگه داشتن خانه‌هایشان و همچنین استفاده برای پخت‌وپز شدند. همچنین بر اثر بی‌کیفیت و غیر استاندارد بودن کپسول‌های گاز خانگی اتفاقات ناگواری در اقلیم کوردستان رخ می‌دهد. در سال جاری بر اثر انفجار گاز LPG در محله‌ی کازیوه‌ی شهر سلیمانی در شب ١٧ نوامبر ساختمان سه طبقه فرو ریخت و ١۵ نفر از اعضای یک خانواده کشته و ١٣ نفر نیز زخمی شدند، همچنین در اتفاقی مشابه در نانوایی در محله‌ی گری باسی شهر دهوک ۵ تن کشته و ٣٣ نفر مجروح شدند.

در ۵ مه موج گرد و غبار عراق و اقلیم کردستان را فرا گرفت، کارشناسان محیط زیست برخی از دلایل این آلودگی هوا را تخریب جنگل‌ها و قطع درختان توسط دولت اشغالگر ترکیه، عدم وجود برنامه‌ای جامع از سوی دولت عراق و ایجاد سد بر روی رودهای دجله و فرات و بستن آب رودخانه‌ها بر روی عراق از سوی دولت‌های ترکیه و ایران دانستند که ذخایر آب عراق را ۵٠ درصد کاهش داده و منجر بە بیابان‌زایی در این کشور شدە است.

 

خشونت علیه زنان در همه‌ی عرصه‌ها صورت می‌گیرد

به دلیل اشغالگری، بحران اقتصادی و سیاسی و سیطره‌ی فرهنگ بیگانه از طریق رسانه‌ها، خشونت در جامعه به ویژه علیه زنان افزایش یافته است. فعالان حقوق زنان علت این را پناه دادن به قاتلان توسط مقامات، عدم حاکمیت قانون، عدم نتیجه‌گیری در پرونده‌های زنان و تخریب و تغییر فرهنگ جامعه توسط سریال‌های خارجی عنوان کردند.

براساس آمار جمع‌آوری شده توسط خبرگزاری زن، تنها در سال ٢٠٢٢، ٧۵ زن کشته یا مجبور به خودکشی شده‌اند. وزارت فرهنگ اقلیم کوردستان به جای ممانعت از پخش سریال‌ها و برنامه‌هایی که شیرازه‌ی جامعه را مختل می‌کند، تصمیم به عدم انتشار آمار خشونت و قتل زنان گرفته است.

خشونت علیه خبرنگاران به ویژه زنان در محیط کار رو به افزایش است و براساس بررسی‌های انجام شده ٨۵ درصد از زنان خبرنگار مورد آزار و اذیت قرار گرفتەاند.

ختنه‌ی زنان یکی دیگر از انواع خشونت علیه زنان است. طبق آمار سازمان وادی آلمان، از مجموع هزارو ٢۶٠  زن که با آنان مصاحبه شده در منطقه‌ی رانیه به جز قلادزی و هولیر،  ١١٠ ( ٨.٧ درصد) زن که سن آنان از صفر تا ٢٠ سال عنوان شده است ختنه شده‌اند.

ازدواج کودکان در سال جاری در عراق و اقلیم کوردستان افزایش یافت. براساس آمار، در ١٠ سال گذشته بیش از ١٠ درصد از کودکان در عراق قبل از ١۵ سالگی ازدواج کرده‌اند. همچنین اشغالگری و جنگ در عراق و اقلیم کوردستان ٣.۵ میلیون کودک عراقی را از مدرسه محروم کرده است.

 

زنان در برابر هر حمله و اشغالی ایستاده و مقاومت کرده‌اند

با وجود همه‌ی موانع و خشونت‌ها، زنان در حال مقاومت هستند. به مناسبت ٢۵ نوامبر، روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان، تشکل‌های زنان در شهرها و روستاها فعالیت‌های مختلفی از قبیل نمایشگاه‌های هنری، سمینارها، نمایشنامه‌ها، انتشار بروشورها و گردهمایی‌های عمومی برگزار کردند. همزمان سازمان زنان جوان در پارک عمومی رانیه، کتابخانه‌ی سیار را به شهر برده و با انتشار کتاب در فعالیت‌های روز مبارزه با خشونت علیه زنان شرکت کرد. رژاک و کژار نیز به مناسبت ٢۵ نوامبر با انتشار بیانیه‌ و برگزاری نمایشگاه‌های هنری این روز را گرامی داشتند.

در کمپین ١۶ روزه‌ی مبارزه با خشونت علیه زنان، ائتلاف زنان کوردستان که متشکل از تمامی تشکل‌ها و فعالان حقوق زنان بودند، در مقابل قلای هولیر(قلعه) تجمعی برگزار کرده و خواستار پایان دادن به خشونت علیه زنان شدند. بە گفتەی این سازمان‌ها در ١٢ سال گذشته  بیش از ٢ هزارو ٧٠٠ زن به دلایل مختلف کشته شده‌اند، این بدان معناست که سالانه ٢٢٠ زن کشته یا مجبور به خودکشی و خودسوزی می‌شوند.

در آخرین روزهای کمپین ١۶ روزه‌ی مبارزه با خشونت علیه زنان، در یک پانل آمار خشونت علیه زنان ارائه شد که تنها در ١٠ ماهه‌ی اول سال ٢٠٢٢، ٣ هزارو ٢٩١مورد خشونت وجود داشت.

نمایش «سیاه و سفید» به کارگردانی روژه حسن در چارچوب کمپین ١۶ روزه‌ی مبارزه با خشونت علیه زنان در سلیمانی و هلبجه به نمایش درآمد.

 

زنان در مورد مسائل خود کنگره‌ی ویژە برگزار کردند

در ١٢ مارس اتحادیه‌ی زنان کوردستان و کمیسیون زنان کنگره‌ی ملی کوردستان در هتل توار در شهر سلیمانی با شعار «زن‌کشی را متوقف کنید» نشستی را برای بررسی وضعیت زنان در کوردستان با حضور زنان هر چهار بخش کوردستان برگزار کردند.

در ٣٠ ژوئیه، کنفرانس بین‌المللی زنان عراقی در مورد نسل‌کشی علیه زنان در سالن اجتماعات هتل بغداد در پایتخت عراق، بغداد به رهبری انجمن زنان عراق، جنبش آزادی زنان ایزدی -تاژی و اجتماع مدنی زنان عراق: زنان ایزدی به عنوان نمونه با شعار «با اراده‌ی زنان آزاد با نسل‌کشی شنگال مبارزه خواهیم کرد» برگزار شد.

سومین کنفرانس بین‌المللی زنان با حضور زنان حدود ٣٠ کشور از جمله زنان کورد در ۴ سپتامبر در تونس آغاز شد و در ١٠ سپتامبر به پایان رسید. در این کنفرانس کارگاه‌هایی با موضوع علم زنان- ژنئولوژی و نقش زنان کورد در آزادی و وضعیت زنان در جبهه‌های جنگ برگزار شد و در ٣ آگوست به عنوان روز جهانی مبارزه با زن‌کشی اعلام شد.

در تاریخ ۵ تا ۶ نوامبر دومین کنفرانس بین‌المللی زنان توسط شبکه‌ی آینده زنان با شعار «انقلاب ما برای آزاد کردن زندگی است» در برلین آلمان با حضور ٨٠٠ زن از ۴١ کشور جهان برگزار شد. در این کنفرانس زنان کورد از هر چهار بخش کوردستان نیز شرکت داشتند و وضعیت کنونی مبارزات زنان در جهان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و شعار زن، زندگی و آزادی شعار اصلی زنان بود.

در ٢ دسامبر بیست‌ویکمین مجمع عمومی کنگره‌ی ملی کوردستان (KNK) با شعار «اتحاد راه پیروزی در مبارزه برای رهایی و آزادی کوردستان است» در کشور هلند با حضور ٣٠٠ عضوکنگره‌ی ملی کوردستان و بیش از ١٠٠ مهمان کورد و خارجی برگزار شد، تعداد قابل تجهی از نان از باشور کوردستان و نقاط مختلف جهان در آن حضور داشتند.

 

امسال زنان به دستاوردهای مهمی دست یافتند

بحران‌ها و درگیری‌های سیاسی مانع حضور زنان نشد، امسال جایگاه‌ و دستاوردهای زنان در عرصه‌های سیاسی و مدیریتی بیشتر به چشم آمد و در همین راستا تارا حسین و سلام عبدالله در سومین کنگره‌ی جنبش آزادی جامعه‌ی کوردستان به عنوان رؤسای مشترک جدید این جنبش انتخاب شدند.

با تصمیم دبیرخانه‌ی شورای وزیران عراق، آلا طالبانی، نماینده‌ی دوره‌ی پیشین پارلمان عراق به عنوان مشاور محمد شیاعی منصوب شد.

لیلا عمر به عنوان اولین شهردار زن سلیمانی منصوب شد، این در حالی بود که سال گذشته نیز لیلا عمر اولین زنی بود که به عنوان معاون استاندار سلیمانی دست یافت.

جایگاه وزیر دارایی عراق برای اولین‌بار در تاریخ این کشور به زنی به نام تیف سامی رسید. همچمین قرار است که یکی از نامزدهای معاونت رئیس جمهور، عالیه عیماره که یکی از نمایندگان چهارمین دوره‌ی پارلمان عراق در شهر بغداد است، سپرده شود.

نقش زنان در عرصه‌ی هنر و فرهنگ فعال بود، چندین کتاب ادبی و آموزشی از جمله «زندگی پنهان درختان» و «بازگشت به کرکوک» اثر نرمین عثمان، «نگاه زن به زندگی» اثر ریزان حسن، «شبنم برگ یک روح» اثر تارا امین سپان و «بروشور زن، زندگی، آزادی» از انتشارات آکادمی ژنئولوژی و «دنیایی پر از استخوان و خاکستر» و «انسان‌گرایی و جنسیت» نوشته‌ی شیرین طاهر، همچنین «کوردستان بین چهار دیوار آتشین»، «من فقط کوردستان را در دل دارم»، «زندگی من در سایه‌ی مرگ بود» اثر سوزان محمدتاته، لاب داب هوین کمال و فرهنگ لغات دلوان جلال، «یادداشت زندگی بر صدایی خاموس» اثر سوما برزنجی، «زن و جنبش‌های تاریخی» نوشته‌ی راز اسعد و دو فیلم کوتاه ١٩-١٨ و یوسف روژه حسن و بسیاری آثار دیگر زنان منتشر شد.

در زمینه‌ی اقتصادی، زنان چندین پروژه‌ی مشترک از جمله کارواش، آموزشگاه رانندگی زنان، کافه، کلاش‌دوزی(کفش سنتی کوردستان)، مغازه‌های لوازم زنانه، کارگاه‌های نان، شیرینی‌فروشی و افتتاح دوره‌های خیاطی و بسیاری پروژه‌های دیگر را در شهرهای هلبجه، رانیه، کرکوک، چومان، ماوت، هورامان و سلیمانی ایجاد کردند. علاوه بر این زنان سالانه در جشنواره‌های بین‌المللی و محلی با صنایع دستی کوردی شرکت می‌کنند.

برای اولین‌بار در شهر سلیمانی یک تیم مین‌زدایی زنان برای مین‌زدایی در مناطق مین‌گذاری شده‌ی اطراف پنجوین توسط انجمن مشاوران مین تشکیل شد و در حال حاضر ١٠ زن در این تیم مشغول به کار هستند.

افراد دارای معلولیت بخشی از جامعه هستند، اما سطح آگاهی فردی به حدی نرسیده است که با آن‌ها آگاهانه رفتار شود. بر اساس آخرین بررسی‌های وزارت برنامه‌ریزی، حدود یک میلیون و ٢٠٠ هزار خانواده حداقل یک عضو معلول دارند که از این تعداد ۵٨٠ هزار و ٣۴٢ نفر زن هستند کە با وجود موانعی که با آن مواجه هستند، هر ساله چندین نمایشگاه از صنایع دستی و آثار هنری خود افتتاح می‌کنند.