هلبجە و قتل‌عام مارس
هلبجە باعث ایجاد احساس قیام (ڕاپەڕین) در کوردستان شد، ١٢ مارس هم امید انقلاب خلق‌ها را ایجاد کرد و با این امید انقلاب ١٩ جولای بە اوج رسید.
روناهی نودا
مرکز خبر- خلق کورد با شورش و قیام شناختە می‌شوند. اشغالگران کوردستان همیشه خواهان کشتار مردم کورد بودەاند با وجود نسل‌کشی فرهنگی، امحا وانکار هویت کورد، بی هویتی خلق کورد نسل‌کشی فیزیکی نیز بە عنوان گزینەی اصلی علیە خلق کورد بە کار گرفتە شدە است. اما خلق کورد همواره در برابر حملاتی که هدف آن نسل‌کشی فرهنگی و فیزیکی بوده است، مبارزه و مقاومت کوردها ند. قیام‌ها و شورش‌هایی کە در طول تاریخ روی دادەاند باعث بقای خلق کورد بە عنوان ملت شدە است. همچنین این قیام‌ها نشان دادن که خلق کورد نسل‌کشی و اشغال را به عنوان یک سرنوشت نمی‌پذیرند. این روحیه‌ی مقاوم کوردها، اشغالگران کوردستان را ناچار کرد بە روش‌های غیرانسانی و جنایات جنگی متوسل شوند. اشغالگران کوردستان سال‌هاست که انواع حملات را علیه خلق کورد انجام داده‌اند، اما چون به اهداف خود نرسیدند، دست به کشتار دستە‌جمعی و نسل‌کشی زدند و از گازهای شیمیایی سمی علیه کوردها استفاده کردەاند.
یکی از حملات شیمیایی علیه شیخ محمود برزنجی و همراهانش در دهه‌ی ١٩٢٠ بود. همچنین در قرن بیستم بە طور مرتب از گاز شیمیایی علیه قیام کنندگان باکور (شمال) کوردستان استفاده شده است. جنایات بسیاری علیە خلق کورد انجام می‌دهند، بدون اینکە حتی از جهانیان پنهان کنند آن را با افتخار بە عنوان تیتر روزنامەهای خود منتشر می‌کنند. عناوین روزنامه‌هایی که می‌گویند «همانند موش مسموم شدند» شواهد جنایات جنگی است. همین ذهنیت وحشیانه‌ترین چهره‌ی خود را این بار با کشتار هلبجە نشان داد. در ١۶ مارس ١٩٨٨ رژیم صدام علیه معترضان در شهر هلبجە از گاز سمی استفاده کرد و ۵ هزار نفر جان باختند. هزاران نفر دیگر مجروح شدند. در تاریخی متفاوت اما همین طرز فکر این بار چهره‌ی نسل‌کشی خود را در قامشلو نشان داد. در ١٢ مارس، رژیم بعث بە منفور ایجاد فتنە بین خلق کورد و عرب به کوردها حمله کرد و کشتار انجام داد. خلق برای انتقام خون فرزندان خود با روحیەی انقلابی راهپیمایی آزادی خود را بە انقلاب خلق‌ها تبدیل کردند.
استفاده از گاز سمی علیه کوردها در دهه‌ی ١٩٢٠
در دهه‌ی ١٩٢٠ علیه مقاومت شیخ محمود برزنجی در سلیمانی - باشور (جنوب)کوردستان، انگلیسی‌ها با استفادە از هواپیماهای جنگی بمباران شیمیایی انجام دادند و بین ۵ هزار تا ١٠ هزار کورد را قتل‌عام کردند. در جریان نسل‌کشی درسیم در سال‌های ١٩٣٧-١٩٣٨، دولت ترکیه از گاز سمی استفاده کرد و در نتیجه ٧٠ هزار نفر کشته شدند. رژیم صدام در ١۶ مارس١٩٨٨ شهر هلبجە در باشور (جنوب) کوردستان در نزدیکی مرز ایران را مورد حملەی شیمیایی قرار داد. در هلبجە ۵ هزار نفر کە بیشتر آنها زن و کودک بودند جانباختند. این حمله مانند «قتل‌عام هلبجە» جای خود را در تاریخ کوردها باز کرد. در هلبجە بیشتر آنها یعنی ۵ هزار زن و کودک کشته شدند. این حمله مانند «قتل‌عام هلبجە» جای خود را در تاریخ کوردها باز کرد. یکی از این نمونه‌ها استفاده‌ی غیرنظامیان از گاز سمی علیه دولت ترکیه در سال ٢٠١۶ در جریان مقاومت YPS (یگان‌های مدافع مردمی) در باکور کوردستان است. رژیم اشغالگر ترکیه بارها در حملات خود به شهرهای عفرین و سرکانی در شمال و شرق سوریه از گاز سمی استفاده کرده است. دولت ترکیه در سال ٢٠٢٠ حمله‌ای را برای اشغال جنوب کوردستان علیه چریک‌های مدافع اشغال انجام خواهد داد. از متین تا زاپ و زاگرس بی‌رویه از گاز سمی علیه آزادیخواه استفاده شد.
قتل‌عام‌های صورت گرفتە علیە ملت کورد در دوران صدام حسین
در دوران حکومت رژیم بعث و صدام حسین حملات شدید علیە خلق کورد انجام شد. رژیم بعث عراق «پروسه‌ی انفال» را در سال‌های ١٩٨۶-١٩٨٩ راه‌اندازی کرد. حملات به کوردها مانند بمباران شیمیایی، کشتار، آتش زدن، آوارگی و حملات مختلف باید متوقف شود و مهاجرت اجباری علیە ملت کورد انجام شد. در این حملات حدود ٢٠٠ هزار نفر کشته و حدود ۴۵٠٠ روستا بدون توجە به زنان، کودکان و سالمندان ویران شدند. یک میلیون نفر نیز مجبور بە کوچ اجباری شدند. مدارس، مساجد و بیمارستان‌ها سوخته و آسیب دیدند.
انفال
انفال نام کشتاری است که در باشور (جنوب) کوردستان توسط رژیم بعث عراق انجام شد. آخرین موج انفال در ٢٣ فوریه ١٩٨٨ علیه نیروهای اتحادیه‌ی میهنی در شهر سلیمانی آغاز شد. کشتار از دره‌ی جاف آغاز شد و در ۶ سپتامبر ١٩٨٨ در زاخو پایان یافت. از زاخو تا کوه هَمرین خانەهای کورد ویران شدند. قلادزی، شیروان، آغجلر و بسیاری مناطق دیگر را ویران کردند. بر اساس گزارش سازمان‌های بین‌المللی، حدود ١٨٢ هزار کورد ناپدید شدند کە اجساد بسیاری از آنها در گورهای دسته‌جمعی پیدا شد.
ژینوساید هلبجە
انفال نسل‌کشی کوردها را به هر طریق ممکن هدف قرار می‌داد، در سال های ١٩٨٨-١٩٨٩ به اوج خود رسید و در ١۶ مارس ١٩٨٨ شهر هلبجە مورد بمباران شیمیایی قرار گرفت. این شهر جمعیت بسیاری داشت بنابراین ١۶ مارس سنگین‌ترین روز کشتار در صفحات تاریخ کوردستان است. بر اساس اطلاعات، سم استفاده شده از بوی سیب و گازی است که بر مغز انسان تاثیر می‌گذارد. در این کشتار حدود ٣-۵ هزار نفر جان خود را از دست دادند و ٧-١٠ هزار نفر نیز مجروح شدند.
استفاده از سلاح شیمیایی، بیماری‌های مختلفی از جملە زایمان ناسالم را ایجاد. این کشتار توسط علی حسن مجید کە بە عنوان علی شیمیایی نیز شناختە می‌شود، انجام شد. این حمله، حمله به موجودیت کوردها محسوب می‌شود. دادگاه عالی عراق این کشتار را در ١ مارس ٢٠١٠ بە عنوان نسل‌کشی تایید کرد. صدام حسین نیز در ۵ نوامبر ٢٠٠۶ به جرم جنایت علیه بشریت اعدام شد.
آنچە کە قابل توجە است حتی با کشتار هلبجە هم نتوانستند روحیەی مقاومت کوردها را بشکنند. برعکس این کشتارها، باعث افزایش روحیەی خلق کورد حس میهن‌دوستی آنها شد. به همین دلیل است که حتی با کشتار هلبجە نتوانستند کوردها را از بین ببرند یا حس مقاومت آنها را کاهش دهند. این روحیه ماندگار مقاومت کوردها در سراسر کوردستان تاثیر گذاشتە است.
قیام مردم کورد از ١٢ مارس آغاز شد
در سال ١٩۵٨، در زمان ریاست جمهوری جمال عبدالنصیر، سیاست‌های شوونیستی عرب‌سازی علیه کوردهای سوریه آغاز شد. صدها هزار کورد به دلیل سیاست‌های عرب‌سازی علیه کوردها از هویت سوری خود محروم شدند. با این سیاست‌ها کوردها در سرزمین خود مهاجر و بیگانه شدند. هنگامی کە ١۴ سال سن داشتند بە آنها شناسنامە دادە می‌شد. این سیاست تا زمان روی کار آمدن رژیم بعث ادامه داشت. طرح کمربند عربی در مناطق کوردنشین از سال ١٩۶۵ آغاز شد. در سال ١٩٧٣ رژیم بعث عملاً سیاست خود را در مورد پروژه‌ی کمربند عربی در مناطق کوردنشین اجرا کرد. هدف از این سیاست تغییر وضعیت جمعیتی مناطق کوردنشین بود. همچنین طبق قانون اصلاحات کشاورزی تعداد درخت کاشته شدە در کوردستان محدود شد. حتی قبل از انقلاب هم کاشتن درخت جلوی خانه یا روی زمین برای افراد ممنوع بود. رژیم بعث پس از امضای قرارداد آدانا با دولت ترکیه، از طریق سیاست‌های گرسنگی و مهاجرت از سرزمین‌های کوردنشین به دمشق و شهرهای بزرگ سوریه و سرکوب جنبش‌های سیاسی به دنبال حذف موجودیت کوردها بود.
٢٠٠٣ حزب اتحاد دموکراتیک
در مقابل این حملات، خلق کورد هرگز از پافشاری بر آزادی دست برنداشتند و نیروی اصلی خود مردم بودند. حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) در سپتامبر ٢٠٠٣ تشکیل شد و قدرت اصلی خود را از مردم گرفت. حزب PYD خواستار حقوق سیاسی خلق کورد شد و صدای کوردها در روژآوا کوردستان شد.
قیام ١٢ مارس به یک انقلاب مردمی تبدیل شد
در ١٢ مارس ٢٠٠۴، ساکنان قامشلو در استادیوم فوتبال بلدی یک مسابقه‌ی فوتبال برگزار کردند و منتظر مسابقه‌ی فوتبال بین تیم جهاد و تیم فتوا از دیرالزور بودند. قبل از شروع مسابقه، تیم فتوا از دیرالزور شعارهای سیاسی رژیم صدام حسین، کوردها را برجستەکردند. نیروهای دولتی سوریه حامیان هر دو طرف را در همان منطقه مستقر کردند. هدف این بود که دوباره کوردها را نابود کنند. در مقطعی هواداران تیم فتوا (دیرالزور) با سنگ و سلاح به هواداران تیم جهاد حمله کردند و همزمان نیروهای امنیتی سوریه در همه جا محاصره کردند. پس از مجروح شدن تعداد زیادی از اعضای تیم جهاد و شلیک عمدی گلوله به سوی غیرنظامیان، درگیری در دو طرف میدان آغاز شد. در نتیجه‌ی این حمله ٣ جوان کورد جان خود را از دست دادند و ده‌ها تن مجروح شدند. پس از این حادثه، خلق کورد با اعتراض به این وضعیت، مغازه‌های خود را بستند و به خیابان‌ها ریختند. یک روز پس از شرکت ده‌ها هزار نفر در مراسم تشییع هر سه شهید، نیروهای امنیتی رژیم مراسم را مورد حمله قرار دادند و در نتیجه بار دیگر غیرنظامیان مورد اصابت گلوله قرار گرفتند و ده‌ها غیرنظامی از جمله زنان و کودکان کشته و زخمی شدند.
قیام قامشلو سراسر روژآوای کوردستان را فرا گرفت
قیام کوردها از قامشلو به دیرک و عاموده، حسکه، کوبانی، عفرین و محله‌های کردنشین در رقه و حلب گسترش یافت. این قیام به پایتخت سوریه، دمشق نیز رسید. هدف از این تظاهرات این بود که خلق کورد به حقوق خود دست یابند، از کشتار کوردها جلوگیری کنند و اسیران خود را نجات دهند. اما رژیم بعث از قدرت و سلاح خود برای شکست قیام مردمی استفاده کرد. در همین حال، دو مجسمه رژیم سوریه در جریان تظاهراتی در محله‌های دربسیه و عاموده که متعلق به کانتون‌های قامشلو-شمال و شرق سوریه هستند، تخریب شد. رژیم همچنین به دلیل شکست از خیزش مردمی در شهر کوبانی به سوی غیرنظامیان شلیک کرد. هیچ نیرو و سلاحی جلوی قیام مردم را نگرفت تا خلق کورد انتقام خود را از رژیم بگیرند و همیشه راه مبارزه را انتخاب کنند. امروز آن روحیه و شور با انقلاب خلق‌ها به اوج خود رسید.
رژیم شروع به دستگیری کرد
پس از قیام ١٢ مارس، رژیم بعث برای سرکوب اراده و شورش مردم کوردستان در تمامی مناطق کوردنشین نیرو مستقر کرد. همچنین عملیات سرکوب تمام مناطق کوردنشین را آغاز کرد. در این اقدام حدود ۵ هزار کورد دستگیر و بازداشت شدند. دستگیرشدگان به ٢٠ تا ٣٠ سال حبس و همچنین جریمه نقدی محکوم شدند. بازداشت‌شدگانی نیز بودند که بر اثر شکنجه‌های رژیم بعث جان خود را از دست دادند. پس از این حادثه، خلق کورد به یاد فرزندان خود بر سر مزار فرزندان خود رفتند، اما رژیم بار دیگر با گلوله‌های خود به مردم حمله کرد، اما مردم دوباره با اصرار و مبارزه‌ی خود به یاد فرزندان خود مراسم یادبود برگزار کردند.
قیام ١٢ مارس با انقلاب روژآوای کوردستان معنای واقعی خود را یافت
خلق کورد به شجاعت، مقاومت و مبارزه شناختە می‌شوند. قیام ١٢ مارس زمینه‌ساز انقلاب روژآوا بود تا حقوق سلب شده‌ی خود را بە دست آورند. در آن سال‌ها فعالیت‌های مخفیانه انجام می‌شد، در مقابل رژیم بعث، مردم هرگز تسلیم نشدند. هر زمان که این ممنوعیت برای آنها برداشته می‌شد، مردم نیز مخفیانه به حملات پاسخ می‌دادند. شش سال پس از قیام قامشلو، مردم منطقه علیه حکومت قیام کردند و بهار عربی تبدیل به بهار مردمی شد. این خیزش مردمی از تونس، مصر، لیبی و یمن شروع شد و نظام دیکتاتوری که خود را حاکم مردم تصور می‌کرد، سرنگون کرد. در ١۵ مارس ٢٠١١، مردم سوریه در اعتراض به اعتراضات سال ٢٠٠۴ در قامشلو به خیابان‌ها آمدند. قیام ٢٠٠۴ پایه‌ی محکمی برای انقلاب ١٩ جولای در روژآوا ایجاد کرد. قیام ١٩ جولای که در کوبانی آغاز شد، روحیەی قیام ١٢ مارس را تکمیل کرد. پس از انقلاب در روژآوا کوردستان که ورزشگاه محل جنگ به دست مردم کوردستان افتاد، نام ورزشگاه به ١٢ مارس تغییر یافت. پس از انقلاب در روژآوای کوردستان، تیم فوتبال دیرالزور و تیم جهاد قامشلو هر ساله برای گرامیداشت یاد و خاطره شهدای ١٢ مارس با هم بازی دوستانە انجام می‌دهند و سرود می‌خوانند.
برابری خلق‌ها دفاع از انقلاب بود
هجده سال پس از قیام قامشلو، مردم توسط یک نظام ملت-دولت دموکراتیک اداره می‌شوند و در این نظام تمامی اتنیک‌های منطقه مانند کورد، عرب، ترکمن، آشوری، کلدان، چرکس و ارمنی جای می‌گیرند. اتنیک‌ها با فرهنگ و تاریخ خود فعالیت و سازماندهی می‌کنند. همه‌ی اتنیک‌های منطقه با رهبری خلق کورد توانستند از قیام ٢٠٠۴ حمایت کنند و از آن جانبداری کنند. با پیشرفت انقلاب در روژآوای کوردستان، اداره‌ی خودمدیریتی دموکراتیک تأسیس شد و همه‌ی اتنیک‌ها در آن جای گرفتند. مردم شمال و شرق سوریه توانستند با مقاومت نیروهای نظامی خود از سرزمین‌های خود در برابر دفاع کنند و گام‌های بزرگ سیاسی و دیپلماتیک بردارند.
هلبجە و قتل‌عام مارس
هلبجە باعث ایجاد احساس قیام (ڕاپەڕین) در کوردستان شد، ١٢ مارس هم امید انقلاب خلق‌ها را ایجاد کرد و با این امید انقلاب ١٩ جولای بە اوج رسید.