لارا گوهری

مهاباد- با احداث گشت ارشاد در ایران، این نهاد امنیتی در شهرهای کوردستان ایجاد نشد چرا کە دولت می‌دانست این اقدام برای او هزینه‌بردار خواهد بود. با این حال بسیاری از زنان کورد در شهرهای دیگر ایران توسط گشت ارشاد بازداشت و مورد توهین و فحاشی قرارگرفته‌اند. ژینا امینی نیز از جملە زنانی بود کە در تهران مورد خشونت گشت ارشاد قرار گرفت و جانباخت اما جانباختن او مقدمەی انقلابی جدید در ایران شد.

پس از آغاز این خیزش انقلابی دولت تازه به فکر اصلاح از درون افتاد و خواهان حذف گشت ارشاد شده است ولی دیگر مطالبات زنان حذف گشت ارشاد نیست بلکه مطالبات فراتر از اصلاح قوانین دارند.

حذف گشت ارشاد اقدامی دیر توسط دولت است و بدیل مناسبی برای معترضان نیست، آن‌ها تنها خواهان برداشتن حجاب اجباری حکومتی نیستند بلکه خواهان برچیدن کل نظام هستند. چنین سردرگمی‌ای در سطح نظام، نشانه مهمی است از گستردگی جنبش اعتراضی مردم ایران و ناتوانی حکومت در سرکوب معترضان؛ وضعیتی که حاکمیت را در اتخاذ روش‌های برای پایان دادن به اعتراضات، بیش از پیش سردرگم کرده است. وجود گشت ارشاد جدا از ایجاد فشار روانی بیشتر بر زنان در جامعه نشانه‌ای از سلب آزادی از زنان است. محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور، اعلام کرد که گشت ارشاد تعطیل‌شده است و فعالان زنان آن را اقدامی تاکتیکی و بی‌اهمیت تلقی کردند. اکنون ایست بازرسی‌هایی کە در سطح شهرها بە ویژە در ورودی شهرهای کوردستان ایجاد شدەاند نقش مخرب‌تری از گشت ارشاد دارند و نە تنها زنان را بە دلیل حجاب‌شان مورد اهانت قرار می‌دهند بلکە خودرو را چک کردە و شهروندان را مورد اهانت قرار می‌دهند.

با چند زن که در ایران توسط گشت ارشادو ایست بازرسی بازداشت شده‌اند گفت‌وگویی داشته‌ایم و تجربیات خود را برای ما روایت کردند.

 

«مثل یک مجرم از ما عکس می گرفتند»

سارا(نام مستعار) در مسافرتی که به مشهد داشته است توسط دو مأمور زن بازداشت شده و به زور سوار ون گشت ارشاد شده است. او که پوشش مناسبی داشته و تنها کمی از موهایش بیرون از روسری بوده است. در طول بازداشت بسیار به او توهین کرده‌اند و با حرف‌های رکیک او را تحقیر کرده‌اند و یکی از مأموران مانتو او را در آوردە و با قیچی پاره می‌کند.

او در مورد بازداشتش توسط گشت ارشاد می‌گوید: «ما را مجبور به نوشتن تعهد می‌کردند و درست مثل یک مجرم از ما عکس می گرفتند. یکی از دوستانم که همراه من بازداشت‌ شده بود از تعهد دادن و عکس گرفتن خوداری می‌کرد او را جوری زدند که از دهان و بینی‌اش خون می‌آمد و بینیش شکست».

نوشین(نام مستعار) اهل ربط است و توسط ایست بازرسی نگه داشته شده است او می‌گوید: «ایست بازرسی سه‌راه سردشت ما را نگه داشتند و با لحنی تند مأمور به من تذکر حجاب داد و به من گفت حجابت را درست کن. درحالی‌که دستانم می‌لرزید خریدهای که کرده بودم همه‌ی آن‌ها را چک کردند درحالی‌که فقط لباس همراه خودمان داشتیم. بعد از بازرسی کل ماشین و تذکر حجاب اجازه دادند که برویم».

 

زنان مطالبات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دارند و خواهان براندازی هستند نە اصلاح

حق پوشش اختیاری و برخورد قانونی با هر شکلی از اجبار پوشش، امکان انتخاب پوشش، تعیین قانون حداقل سهم جنسیتی در ساختار احزاب سیاسی کشور مطالبات زنان هستند و حذف گشت ارشاد بدیلی نیست که فعالان زنان از خواسته‌های دیگر خودشان دست بکشند.

مشکل زنان ایرانی تنها حجاب و پوشش نیست وجود بعضی قوانین در راستای احقاق حقوق زنان بسیار مشکل‌ساز است. مالکیت زنان در قوانین ایران قبل از ازدواج به دست پدر و پس از ازدواج به دست همسر است. زنان از حق طلاق، حق حضانت فرزند، حق خروج از کشور، حق تحصیل و اشتغال در صورت عدم رضایت همسر بی بهره هستند. مردان خانوار یارانەی معیشتی را دریافت می‌کنند و بدون اجازەی مرد خانواده زنان حق سرپرستی و دریافت یارانه خودشان را هم ندارند. از نظر دولت ایران وجود مهریه و نفقه برای زنان یک نوع برقراری عدالت محسوب می‌شود اما امروزه خیلی از مردان از پرداخت نفقه و مهریه خودداری می‌کنند و اکثر زنان مهریه را در ازای حق حضانت فرزندانشان می‌بخشند. در صورت فوت مرد خانواده وقتی مادر ازدواج مجدد کند حق سرپرستی کودکان به پدربزرگ داده می‌شود و بیشتر اوقات زنان مجبور می‌شوند با یکی از بستگان همسر پیشین ازدواج کنند تا آن خانواده فرزند را از مادر نگیرند.