بهاران لهیب

جوزجان- زیبا شرف، دختر ۲۳ ساله‌ای از شبرغان، با دستانی که به رنگ و طرح جان می‌دهد، در دل محدودیت‌ها یک گالری کوچک هنری ساخته؛ جایی برای زنده نگه‌داشتن رؤیاهای دختران. او در ولایت جوزجان، یکی از ولایت‌های کهن و پرجمعیت شمال افغانستان زندگی می‌کند؛ سرزمینی با پیشینه فرهنگی غنی، اما با فرصت‌های اندک برای زنان. در چنین فضایی، هنر برای زیبا نه فقط علاقه، که راهی برای بقا، آموزش و امید شده است.

جایی که هم تاریخ کهن و هم محدودیت‌های امروز، هم‌زمان بر زندگی زنان سایه انداخته‌اند و همین تضاد، روایت زیبا شرف را معنادارتر می‌کند.

ولایت جوزجان یکی از ولایت‌های کهن و مهم در شمال افغانستان است که مرکز آن شهر شبرغان می‌باشد. این ولایت از نگاه تاریخی، فرهنگی و اقتصادی جایگاه خاصی دارد و همواره یکی از مناطق پرجمعیت حوزه شمال به شمار آمده است. مردم جوزجان به زبان‌های دری و ازبکی صحبت می‌کنند و با فرهنگ‌های گوناگون در کنار هم زندگی می‌نمایند.

جوزجان در شمال افغانستان موقعیت دارد و با ولایت‌های سرپل، فاریاب و بلخ هم‌مرز است. از شمال با کشور ترکمنستان مرز مشترک دارد که این موضوع آن را به یکی از نقاط مهم در مسیر داد و ستد منطقه تبدیل کرده است. زمین‌های این ولایت بیشتر هموار و مناسب برای زراعت و مالداری می‌باشد.

اقتصاد جوزجان عمدتاً بر زراعت، مالداری و صنایع دستی استوار است. کشت گندم، جو، پنبه و تربیه حیوانات از فعالیت‌های اصلی مردم می‌باشد. همچنان این ولایت دارای منابع گاز طبیعی است که در گذشته نقش مهمی در تأمین انرژی افغانستان داشته است، هرچند استخراج و استفاده آن در سال‌های اخیر کاهش یافته است.

مردم جوزجان به مهمان‌نوازی، صمیمیت و داشتن مراسم‌ سنتی ویژه شناخته می‌شوند. فرهنگ ازبکی در این ولایت حضور پررنگ دارد و رقص آتن، موسیقی محلی و صنایع دستی بخش مهمی از زندگی فرهنگی مردم را تشکیل می‌دهد. زنان نیز در بسیاری از بخش‌ها، به‌خصوص هنرهای محلی و صنایع خانگی، سهم فعال دارند.

با وجود ظرفیت‌های زیاد، جوزجان با چالش‌هایی چون کمبود خدمات صحی، محدودیت در آموزش، ناامنی‌های پراکنده و کم‌توجهی دولت‌ها روبه‌رو بوده است. زنان و دختران مانند بسیاری از ولایت‌های دیگر با محدودیت‌های شدید مواجه‌اند و دسترسی‌شان به آموزش و کار کاهش یافته است. با این حال زنان جوزجان همواره تلاش دارند از فرصت‌های موجود استفاده کرده و برای آینده بهتر تلاش کنند.

به همین دلیل ما با زیبا شرف، دختر جوانی که در جوزجان گالری هنری ساخته و به دختران دیگر آموزش می‌دهد، دیدار داشتیم.

زیبا شرف، دختر ۲۳ ساله ساکن شهر شبرغان ولایت جوزجان، از جمله دختران فعال و بااستعداد این ولایت است که با وجود محدودیت‌های فراوان، یک گالری کوچک هنری در خانه خود ایجاد کرده است. او از کودکی به نقاشی، طراحی لباس و کارهای دستی علاقه داشت و اکنون تلاش می‌کند این هنر را در شرایط دشوار فعلی زنده نگهدارد.

 

 

زیبا در آغاز تنها برای دل خوشی خود نقاشی می‌کرد، اما پس از آن‌که چند نمونه از آثارش در شبکه‌های اجتماعی محلی دست‌به‌دست شد، دختران بسیاری از جوزجان از او خواستند تا برایشان آموزش بدهد. او با امکانات محدود، بخشی از اتاق خانه را تبدیل به گالری کرد و برای پنج دختر جوان صنف‌ منظم نقاشی را راه‌اندازی نموده است.

زیبا می‌گوید: «جوزجان ولایت توانایی‌هاست، اما فرصت‌ها برای دختران خیلی کم است. من نمی‌خواستم دختران دیگر مثل من سال‌ها منتظر یک محیط آموزشی بمانند. به همین خاطر گالری خود را ساختم. هرچند فضای ما کوچک است، اما امید بزرگ داریم. هدفم تنها آموزش نیست، بلکه می‌خواهم دختران احساس ارزشمندی و توانایی کنند.»

زیبا از مشکلات نیز سخن می‌گوید: «بزرگ‌ترین مشکل ما محدودیت‌ها و نبود امکانات است. مواد نقاشی قیمت شده و ما دسترسی به بازار بزرگ نداریم. برخی خانواده‌ها نیز در ابتدا اجازه نمی‌دادند دختران‌ شان بیایند، اما وقتی کارهای هنری ‌شان را دیدند، نظرشان تغییر کرد.»

زیبا امید دارد در آینده یک گالری بزرگ‌تر بسازد و آثار هنرمندان دختر جوزجان را به نمایش بگذارد. او می‌گوید: «دختران ما استعداد دارند، فقط باید میدان داده شود. من باور دارم که روزی هنر جوزجان به سطح ملی معرفی خواهد شد. من می‌دانم، روزی دوباره دختران آزادانه در کورس‌ها، نمایشگاه‌ها و فعالیت‌های هنری شرکت می‌کنند.»