زنان، معماران انقلاب فرهنگی در روژاوا
در شمال و شرق سوریه، تمامی نهادها در جهت توسعۀ جامعه و تقویت همبستگی میان خلق‌ها فعالیت می‌کنند. در این میان، نهاد فرهنگ و هنر نقشی برجسته در تداوم و پیشبرد انقلاب تا به امروز ایفا کرده است.
شیرین محمد
قامشلو - در گیرودار چالش‌های سال‌های اخیر سوریه، فرهنگ به مثابه ابزاری برای مقاومت و پاسداری از هویت در منطقه شمال و شرق این کشور، به‌ویژه در کانتون جزیر، اهمیت ویژه‌ای یافته است.
از زمان تأسیس اداره خودمدیریتی در سال ۲۰۱۴، نهاد فرهنگ و هنر با تعریف پروژه‌ای فرهنگی که بازتاب‌دهندۀ تنوع خلق‌ها، مشوق مشارکت زنان و احیاگر هنر، زبان و میراث فرهنگی است، نقشی کلیدی بر عهده گرفته است. فریال جولی، ریاست مشترک نهاد فرهنگ و هنر در کانتون جزیر، در این باره می‌گوید: «پس از اعلام اداره خودمدیریتی دموکراتیک در سال ۲۰۱۴، نهاد فرهنگ و هنر به عنوان یکی از بیست نهاد اصلی منطقه تأسیس شد. این نهاد به دلیل فعالیت‌های گستردۀ اجتماعی و فرهنگی خود، در انقلاب روژاوا نقشی حیاتی ایفا کرده است».
با کار و سازماندهی مستمر، زنان رهبری بسیاری از نهادها را بر عهده گرفتند
او مرحلۀ آغازین فعالیت نهاد را دشوار توصیف می‌کند و می‌افزاید: «در ابتدا با چالش‌های فراوانی، از جمله چگونگی ایجاد پیوند با جامعه و خلق‌های گوناگون منطقه، روبرو بودیم. توسعۀ فرهنگی زنان نیز مانع بزرگی بود که با کار و سازماندهی مستمر بر آن فائق آمدیم. در آغاز انقلاب، مشارکت زنان بسیار محدود بود، اما به مرور زمان، آنان رهبری نهادها را بر عهده گرفتند و در تمام عرصه‌ها نقش‌آفرین شدند. این دستاورد حاصل تلاشی پیوسته و سازمان‌یافته بود.»
فریال جولی با اشاره به مراکز متعدد تحت پوشش این نهاد می‌گوید: «مؤسسات بسیاری، همچون ارکستر کودکان، کارگاه لیلیت و مرکز بارکین، زیر نظر ما فعالیت می‌کنند. هدف این مراکز، پیوند دادن گروه‌های سنی مختلف با هنر و فرهنگ و فراهم آوردن زمینۀ آشنایی آنان با سایر خلق‌هاست. افزون بر این، مراکز فرهنگی و هنری جنبش هلال زرین و جنبش فرهنگ و هنر مزوپوتامیا نیز در تمام مناطق، از دیرک تا تل تمر، درباسیه و حسکه، فعال هستند.»
فعالیت‌های نهاد
او در تشریح فعالیت‌های این نهاد می‌گوید: «از آغاز کار، پروژه‌های بسیاری را در سطح منطقه به اجرا درآورده‌ایم که دامنه آنها سال‌به‌سال گسترده‌تر شده است. برخی از این طرح‌ها، مانند نمایشگاه شهید هرکول، جشنوارۀ ادبیات و هنر زنان و مسابقات نویسندۀ کوچک، در سراسر اقلیم شمال و شرق سوریه و کوردستان بازتاب یافته‌اند. هدف ما از پروژۀ نویسندۀ کوچک، پرورش نسلی فرهیخته و با استعداد است. از دیگر برنامه‌های مهم، می‌توان به جشنوارۀ خلق‌ها اشاره کرد که بر همزیستی مسالمت‌آمیز و تبادل فرهنگی میان خلق‌های منطقه تمرکز دارد.»
او تأکید می‌کند: «جنگ و درگیری، و به‌ویژه حملات مداوم اشغالگرانۀ ترکیه، روند توسعۀ فرهنگی منطقه را با چالش جدی مواجه کرده است. این حملات نه‌تنها مانع اجرای بسیاری از پروژه‌های فرهنگی و سازمانی شده، بلکه روند ساخت و بازسازی مراکز فرهنگی را نیز کند کرده است.»
فریال جولی دربارۀ فعالیت‌های سال ۲۰۲۴ می‌گوید: «در این سال، میزبان هنرمندان و ادیبانی از داخل و خارج سوریه بودیم. همچنین برای توسعۀ زیرساخت‌ها و برگزاری نهمین دورۀ نمایشگاه کتاب قامشلو به سه زبان کوردی، عربی و سریانی برنامه‌ریزی کردیم. افزون بر این، نهاد فرهنگ و هنر کتاب‌های متعددی منتشر و نمایشگاه‌های هنری و جشنواره‌های سینمایی گوناگونی برگزار کرده است. همچنین، مطابق با قرارداد اجتماعی اداره خودمدیریتی، زبان‌های کوردی، عربی و سریانی به عنوان زبان‌های رسمی در تمام اسناد و جلسات به کار می‌روند.»
ساختن جامعه‌ای فرهیخته، دوستدار هنر و تنوع فرهنگی
فریال جولی توضیح می‌دهد که هرساله برنامه‌ریزی برای جشن‌ها و مناسبت‌های خلق‌های منطقه مانند نوروز، آکیتو، چهارشنبۀ سوور و جشنوارۀ مردوثو انجام می‌شود و می‌افزاید: «جشنوارۀ ملت دموکراتیک، آوردگاهی برای اتحاد تمام خلق‌هاست. هر خلق با هویت، فرهنگ و زبان خود در این جشنواره حضور می‌یابد و اعیاد و مراسم ملی خود را آزادانه برگزار می‌کند. جشنوارۀ ادبیات و هنر زنان نیز تنها به زنان کورد یا عرب محدود نیست و بستری برای ارائۀ آثار هنری، اشعار و ترانه‌های زنانی از تمام خلق‌هاست.» او در پایان این بخش تأکید می‌کند که همبستگی خلق‌ها، تصویری بی‌بدیل و نیرویی شکست‌ناپذیر خلق می‌کند.
او توسعۀ نسل جوان را از اهداف بنیادین نهاد برمی‌شمرد و می‌گوید: «هزاران زن و مرد جوان در رویدادها، نماهنگ‌ها و قطعات موسیقی ما مشارکت فعال دارند. در واقع، کودکانی که با انقلاب بالیده‌اند، امروز خود به بازیگران اصلی عرصۀ فرهنگ تبدیل شده‌اند. ما همچنین در صددیم با همکاری جنبش جوانان منطقه، مرکزی ویژۀ این نسل تأسیس کنیم تا بتوانیم آنان را در مسیر رشد و آشنایی با فرهنگ‌های گوناگون بهتر هدایت کنیم.»
فریال جولی، ریاست مشترک نهاد فرهنگ و هنر کانتون جزیر، در پایان سخنان خود با بیان اینکه دولت سوریه، اعم از بعثی یا جهادی، حضور زنان در عرصۀ هنر را برنمی‌تابد، گفت: «دولت موقت کنونی، زنان را به حاشیه می‌راند و حقوقشان را پایمال می‌کند. همۀ ما شاهد قتل هنرمندان و نوازندگان زن به بهانه‌های واهی بوده‌ایم. هدف اصلی این جنایات، حذف زنان از عرصه‌های اجتماعی، القای هراس و شکستن ارادۀ آنان است. از این رو، نقش زنان باید بیش از هر زمان دیگری تقویت شود، چرا که اتحاد و پایبندی آنان به ارزش‌های فرهنگی، ضامن احیا و بقای تمام فرهنگ‌ها خواهد بود.»