راما خلف

 

دمشق- پایتخت سوریه اخیراً شاهد گشایش نمایشگاه "راه" در مرکز "وردة مسار" بود. این نمایشگاه با مشارکت شماری از هنرمندان زن جوان، فارغ‌التحصیلان دانشکده‌های هنر و رشته‌های خلاقانه برگزار شد. این نخستین نمایشگاهی از این دست پس از سال‌های جنگ است که به‌طور ویژه به نسل جوان و به‌طور خاص به زنان اختصاص دارد؛ با هدف برجسته‌کردن تجربه‌های آنان در بیان هنری در میان واقعیتی اجتماعی در حال تغییر.

نمایشگاه شامل آثار هنری متنوعی در زمینه‌های نقاشی، طراحی و چیدمان بصری بود و موضوعاتی چون گذشت، بخشش و کشمکش‌های درونی را دربرمی‌گرفت. هر یک از آثار داستانی را روایت می‌کرد که هنرمندِ خالق آن به‌ویژه در دوران پس از جنگ تجربه کرده بود.

این نمایشگاه با چالش‌هایی نیز روبه‌رو بود که مهم‌ترین آن‌ها به مرحله آماده‌سازی، فراهم‌کردن پشتیبانی لجستیکی و تأمین فضای لازم برای ارائه آثار مربوط می‌شد. با این حال، شرکت‌کنندگان موفق شدند آثاری ارائه دهند که بازتاب‌دهنده نگاه شخصی آنان به تجربه‌شان از واقعیت زندگی بود.

رانا طربی‌شی، فارغ‌التحصیل دانشکده هنرهای زیبا، گفت: «ما نگران بودیم که مردم بعد از این غیبت طولانی چطور با هنر روبه‌رو خواهند شد، اما واکنش‌ها مثبت بود. اثر من با عنوان "می‌کارم"، دعوتی است به گذشت؛ جایی که به‌جای در دست گرفتن شمشیر، آن را در خاک می‌کارم، به‌عنوان نشانه‌ای از رد خشونت.»

او معتقد است هنر حتی در سخت‌ترین دوره‌ها نیز ادامه خواهد یافت، چراکه هنر جوهره تمدن‌هاست و بازتابی از حافظه فرهنگی یک جامعه به شمار می‌آید.

 

 

از سوی دیگر، مریم الفوّال، فارغ‌التحصیل رشته طراحی گرافیک، اشاره کرد که مهم‌ترین چالش‌ها، «ترس از ناشناخته» و «وضعیت کلی جامعه» بوده‌اند. او تأکید کرد که اثر هنری‌اش با هدف رساندن پیامی درباره اهمیت شمول‌گرایی و پذیرش دیگری خلق شده است و گفت: «ما به مشارکت و تنوع نیاز داریم، نه حذف و طرد؛ چراکه اکنون هنر فرصت بیشتری برای ماندگاری دارد.»

 

 

اما جودی شخشیرو، فارغ‌التحصیل دانشکده هنرهای زیبا، بزرگ‌ترین چالش را فراهم‌کردن مکان مناسب دانست. او توضیح داد که پروژه‌اش به دشواریِ بخشش پس از مرگ می‌پردازد؛ در اثرش از سنگ قبر به‌عنوان عنصری نمادین استفاده کرده است، نشانه‌ای از خاطراتی که پس از از دست دادن عزیزان، دیگر قابل پالایش نیستند. او گفت: «این اثر دعوتی است به اندیشیدن درباره آنچه می‌توانیم اکنون تغییر دهیم، تا وقتی که هنوز زنده‌ایم.»

در میان پیام‌های آشتی‌جویانه، روایت‌های زندگی روزمره، و پرسش‌هایی درباره هنر و واقعیت، به نظر می‌رسد نمایشگاه "راه" تنها مجموعه‌ای از آثار هنری نبود، بلکه فرصتی را نیز برای بحثی گسترده‌تر درباره آینده هنر و نقش آن در بازسازی فضای عمومی فراهم کرد.