ژوان کرمی

 

هورامان – روز جمعە ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ مراسم کومسای در شهر هورامان تخت برگزار شد در روزهای گذشتە سلسلە گزارش‌هایی از ابعاد مختلف این مراسم منتشر کردیم و امروز گزارش دیگری از عدم حضور زنان بر روی صحنە منتشر میکنیم.

این مراسم امسال حکومتی بود و حاکمیت تلاش کردە بود قوانین مردسالارانەی خود را در این مراسم نشان دهد، هرچند همانگونە کە در گزارش‌های قبل بە آن پرداختە بودیم زنان اهمیتی بە این قوانین مردسالار ندادند اما عدم حضورشان بر روی صحنە را نمی‌توان نادیدە گرفت. در این خصوص با چند زن حاضر در مراسم به عنوان مهمان و گردشگر گفت‌گوهایی انجام دادیم که در ذیل آورده می‌شود.

 

با یکی از گردشگران به نام سیمین که از تهران آمده و در مراسم کومسای حضور یافتە بود همکلام شدیم و وی در رابطه با حضور زنان از دو جنبەی مشارکت مردمی زنان که مثبت بود و مشارکت ندادنشان در برگزاری مراسم که جنبەی منفی مراسم بود، بیان کرد: دربارەی مراسم هورامان باید بگویم که اولین سالی بود که آمده بودم و تعریف آن ا از دوستان کوردی که دارم خیلی شنیده بودم. ولی وقتی آمدم دیدم که با وجود اینکه برای زنان احترام قائل می‌شدند اما از همان ابتدا اینکه زنان و مردان باید جدا باشند من را خیلی اذیت کرد. خدا را شکر که زنان اینجا خیلی همکاری و مشارکت می‌کنند، می‌آیند و خودشان را در اجتماع نشان می‌دهند. این مسئله خیلی مهم است و من فکر نمی‌کردم که در کوردستان در این حد باشد، ولی خدا را شکر در همین حد است و هرجای کوردستان هم رفتم همین‌طور بود. ولی دربارەی مراسم من فکر می‌کردم که مراسمی باشد که با کوردستان خیلی همخوانی داشتە باشد. انتظار داشتم رقصیدن‌های دستەجمعی کوردی را ببینم، ولی نمی‌دانم به دلیل منافع مسئولین برگزارکنندەی مراسم بود یا به هر دلیل دیگری انجام نشد. هرچند دربارەی تاریخ کوردستان و انتخابات کهنی [کومسای یک انتخابات کهن و تاریخی است] که اینجا برگزار می‌شده صحبت کردند، من می‌توانم این مسائل را در کتاب مطالعه کنم ولی وقتی که از جای دیگری می‌آیم، می‌خواهم آن شادی کوردستان را که همیشه دربارەاش شنیدەام از نزدیک ببینم و کیف کنم.

 

صدف مهمانی بود که از شهرستان محلات به هورامان سفر کرده و در مراسم حضور یافتە بود. وی در این بارە عنوان کرد: چیزی که ما دیشب در اقامتگاه از زنان کورد اقامتگاه شنیدیم و دیدیم این بود که در اقامتگاه همگی باهم و دست در دست هم می‌رقصیدند، شادی می‌کردند و زنان آواز می‌خواندند، اما چیزی که اینجا دیدیم این نبود و کاملا متفاوت بود. چیزی که اینجا مشاهده شده این بود که زنان و مردان جدا شده بودند، ورودی زنان جدا و ورودی مردان جدا و این واقعا جای تٲسف دارد. فرهنگ مردم کورد این است که باهم باشند، دست در دست هم بگذارند و اتحاد داشتە باشند، ولی چیزی که مشاهده شد در این مراسم این نبود. چیزی که دیدیم این بود که زنان اجازە نداشتند که در اجرای مراسم و دف‌زنی و... شرکت کنند و فقط مردان مراسم را اجرا کردند.

 

سیما زنی جوان که به همراه چند خانواده از بوکان مصافت سختی را پیموده بودند و خود را به مراسم کومسای رسانده بودند، گفت: روی صحنە زنان حضور نداشتند، در حالی که در میان مردم و جمعیت حضورشان بیشتر از مردان بود. با مردان هیچ تفاوتی نداشتند، در میان جمع و در خیابان‌ها حضور داشتند و حتی حضورشان خیلی از مردان پررنگتر بود، اما روی صحنە حضور نداشتند.

 

روشنک زن گردشگری بود که با لباس‌های کوردی‌ که پوشیدە بود و دستمال کوردی‌ای که به سر بستە بود به پرسش ما پاسخ می‌داد، اظهار کرد: ما اول فکر می‌کردیم که مراسم جور دیگری برگزار می‌شود، ما فکر می‌کردیم حتی رقص هم داخل مراسم هست. یعنی حتی زنان و مردان کورد هم به صورت کوردی می‌رقصند، ولی گفتند نه چنین چیزی نیست و مراسم به صورت مذهبی برگزار می‌شود. بعد از آن هم قضیەی تفکیک جنسیتی به میان آمد. عدم حضور زنان روی صحنه به نظر من جالب نبود. این همه در سخنرانی گفتند که زنان [در تاریخ کوردستان] حق رٲی داشتەاند، ولی روی صحنه هیچ زنی نه سخنرانی کرد و نه به دف‌زنی پرداخت.

 

همین مسئله توجه زن جوان دیگری به نام هدیه که از همدان آمده بود را به خود جلب کرده بود و وی نقد خود را در این باره اینگونه با ما در میان گذاشت: موردی که اینجا خیلی به چشم می‌خورد این بود که واقعا من حضور زنان را که اینجا دیدم، شاید بشود گفت که تعدادشان بیشتر از مردان بود و این نشان می‌دهد که زنان چقدر به طبیعت و اینگونه مراسم‌هایی علاقه دارند. چیزی که جای سوال دارد این است که روی صحنه جایی مردان داشتند هنرنمایی می‌کردند و واقعا هم فوق‌العاده بودند، حتی یک زن هم آنجا حضور نداشت. ما زنان خیلی هنرمندی داریم در ایران و در خطەی کوردستان، اما اینجا از زنان و از هنرشان واقعا استفاده نشد که این واقعا جای تٲسف دارد.