رجاء خیرات

مراکش- سامیه احمد، هنرمند و خوانندهٔ مراکشی، از جمله صداهایی است که همواره با مسائل انسانی و عدالت‌محور گره خورده است؛ در صدر آن‌ها، مسئله زن. او برای زنانی آواز خوانده که در تاریخ مراکش اثرگذار بوده‌اند و نیز برای میراث اصیل این سرزمین. سامیه احمد از آغاز راه، مسیر خود را از جریان سطحی جدا کرد و از هیاهوی شهرت‌های زودگذر فاصله گرفت؛ مسیری که در آن به اصولش وفادار ماند و از باورهایش درباره عدالت و انسانیت دفاع کرد.

از شهر آسفی، نگین سواحل اقیانوس اطلس، جایی که تولد و آغاز او رقم خورد، صدایی زنانه و لطیف برخاست؛ صدایی که از دل موسیقی اصیل برآمد تا راهی متفاوت در هنر برای خود ترسیم کند. صدایی که بر باور عمیق استوار است: اینکه هنر رسالتی والا دارد و هنرمند جدا از جامعه و دردهای آن نیست.
این همان سامیه احمد است؛ هنرمندی که حنجره‌اش را وقف آوازهایی کرد که نام و یاد زنان پیشگام را زنده نگه می‌دارند؛ زنانی چون زینب النفزاویة و ثریا الشاوی ـ نخستین خلبان زن مراکشی که به‌دست استعمارگران کشته شد ـ و بسیاری دیگر که نماد قدرت و درخشندگی زن مراکشی در طول تاریخ‌اند.

 

هنر، رسالت است

سامیه احمد باور دارد که هنرمند از مسائل انسانی، به‌ویژه مسئله زن، جدا نیست. او در پروژهٔ موسیقایی «لالة مولاتی» بار دیگر نقش زنان در مبارزات ملی و دفاع از حقوق انسانی و برابر‌خواهی را به پرسش و گفتگو گذاشت. به‌گفته او «هنر پیام دارد؛ بازتابِ آنچه در جهان و درون ما می‌گذرد. بنابراین هنرمند باید موضع خود را با کلمه‌ای هدفمند و لحنی زیبا بیان کند.»

او می‌گوید بسیاری از خوانندگان امروز فقط برای پول و شهرت کار می‌کنند، اما انتخاب‌های هنری خودش بر پایه‌ی آگاهی و باور عمیق به موضوعات انسانی است. از نظر او، حتی اگر هنر واقعی دیر دیده یا شنیده شود، باز هم می‌تواند دل کسانی را که به این ارزش‌ها باور دارند، به‌صورت عمیق تحت تأثیر قرار دهد.

سامیه احمد می‌افزاید: «شاید در سالن‌های بزرگ نخوانم یا به مخاطبان میلیونی نرسم، اما همان جمع کوچک که با اثرم ارتباط می‌گیرد، برایم ارزشمند است. ترجیح می‌دهم ردّی کوچک و ماندگار در دل چند نفر بگذارم تا اینکه در میان هیاهو حضوری پرصدا داشته باشم؛ این راهی‌ست که به آن باور دارم.»

 

«لالة مولاتی»؛ ادای احترام به زنان پیشگام

سامیه احمد در پروژهٔ «لالة مولاتی» به زنانی پرداخت که نقش مهمی در تاریخ مراکش داشته‌اند. او می‌گوید این پروژه شامل دو قطعه درباره دو شخصیت برجسته بود: زینب النفزاویه ـ زنی خردمند که همراه همسرش بنیان‌گذار شکوه دولت مرابطیان و ساخت Marrakech به‌عنوان پایتخت شد ـ و ثریا الشاوی، نخستین خلبان زن مراکشی و نماد شجاعت که در راه مقاومت ملی به‌دست استعمارگران کشته شد.

او توضیح می‌دهد که در کنار این دو چهره، زنان دیگری نیز گرامی داشته شدند:

 

طلال الشعبیة، هنرمند خودآموخته‌ای که نقاشی را به زبانی برای آزادی بدل کرد؛

مليکة الفاسی، تنها زن امضاکنندهٔ سند مطالبهٔ استقلال؛

و آسیه الوديع، از چهره‌های تأثیرگذار جنبش حقوقی و انسانی مراکش.

در این پروژه، آهنگ‌ساز برای هر زن، لحنی متناسب با دورهٔ تاریخی و جهان او آفریده است.

سامیه احمد می‌گوید هنگام اجرای این قطعات، احساس می‌کند انرژی زنانی را زنده می‌کند که نقش بزرگی در کشور داشته‌اند، اما داستانشان کم‌تر روایت شده است؛ به همین دلیل آوازخواندن برای آنان را نوعی ادای دین می‌داند.

او تأکید می‌کند که این کار تنها یک پروژه هنری نیست؛ بلکه وظیفه‌ای اخلاقی، انسانی و ملی برای زنده نگه‌داشتن نام زنانی است که سهم واقعی خود را از دیده‌شدن نگرفته‌اند.