هنر انتزاعی به مثابه دروازهای به آزادی؛ نگاهی به فلسفه هنری یک نقاش
رجاء بن نصر، هنرمند تجسمی، توانسته است در حوزه نقاشی فعالیت کند؛ این حوزه از شغل اصلی وی دور بوده است. با این حال، وی نقاشی را به عنوان روشی برای تفریح و گذراندن اوقات فراغت خود پس از بازنشستگی میبیند.
نزیهه بوسعیدی
تونس - رجاء بن نصر، هنرمند تجسمی، نقاشی را راهی برای بیان احساسات و درونیات زنان میداند. وی این هنر را به عنوان سرگرمی مناسب در اوقات فراغت و ابزاری برای تخلیه انرژیهای منفی و جایگزینی آنها با انرژیهای مثبت معرفی میکند.
رجاء بن نصر، نقاش، در گفتگویی اظهار داشت: «از کودکی به هنر تجسمی علاقهمند بودم، اما به دلیل مشغلههای تحصیلی، کاری و خدمت به خانواده، فرصتی برای پرورش استعدادم نیافتم.» وی افزود: «عشق من به رنگها از دوران کودکی آغاز شد و همیشه آرزو داشتم تا نقاشیهایی مشابه آنچه میبینم خلق کنم و دیوارهای خانهام را با آنها زیباسازی کنم. با این حال، هرگز نقاشی را به طور جدی فرا نگرفتم و در به کارگیری رنگها مهارتی کسب نکردم. اما علاقهام به هنر، از جمله موسیقی، رقص، آواز و بخصوص تئاتر بود که مرا به پیوستن به باشگاه تئاتر در دوران دبیرستان واداشت.»
رجاء بن نصر در توضیحات خود بیان کرد: «پس از بازنشستگی و فراغت پسر و دخترم از تحصیلات، وقت آزاد بیشتری یافتم و تصمیم گرفتم به سمت نقاشی روی آورم تا عشق درونیام به این هنر را بروز دهم. در سال ٢٠١٧، پس از آنکه کارگاهی در خانه تأسیس کردم نخستین نقاشیام را آفریدم . در ابتدا به مدت یک ساعت نقاشی میکردم که بتدریج به دو ساعت و سپس چندین ساعت افزایش یافت بدون اینکه احساس خستگی یا کسالت کنم. تشویقهای خانواده و دوستانم که همواره از من حمایت کرده و مرا به شرکت در دورههای آموزشی تشویق میکردند، نیز در این مسیر بسیار مؤثر بود. مربیانم نیز معتقد بودند که من استعداد کافی برای تبدیل شدن به یک نقاش حرفهای را دارم.»
رجاء بن نصر در ادامه گفت: «دورههای آموزشی که شرکت کردم به پرورش استعدادم برای تبدیل شدن به نقاش حرفهای کمک کرد. هرچه در نقاشی پیشرفت میکردم، خود را بیشتر به سمت هنر انتزاعی مییافتم، زیرا عاشق آزادی هستم و دوست دارم از قیود رها شوم. این به آن معنا نیست که از قواعد تخطی میکنم، بلکه به دنبال حفظ تعادل در آثارم هستم.» وی همچنین تأکید کرد که هنر تأثیر مثبتی بر سلامت روان دارد، به ویژه پس از بازنشستگی. وی زنان را تشویق کرد که از هنر نقاشی برای بیان هویت خود و بهرهگیری از اوقات فراغتشان استفاده کنند.
رجاء بن نصر درباره انتخاب موضوعات خود برای نقاشیهایش توضیح داد: «در آثارم سعی میکنم آنچه را که احساس میکنم بیان کنم و بر مسائل زنان تمرکز دارم. من درک عمیقی از زندگی زن تونسی دارم که با چالشها و مسئولیتهای بسیاری مواجه است و نقشهای متعددی مانند مادر، خواهر، دوست، و کارگر را به عهده دارد. این ویژگیهای او برای من مهم و الهامبخش هستند و قصد دارم در آینده بیشتر به آنها بپردازم. همچنین، نمیتوانم از رنجهای ناشی از ذهنیت مردسالارانهای که هنوز در جامعه ما ریشه دوانده است، چشمپوشی کنم.»
وی ادامه داد: «به یاد دارم زمانی که ماما بودم، شاهد مواردی بودم که مردان مادرانی را که تازه دختر به دنیا آورده بودند، از بیمارستان بیرون میبردند و نوزاد دختر را رها میکردند. گریههای مادری که فرزند دخترش را میخواست اما از واکنش همسرش میترسید، فراموشنشدنی است. نباید از رنجهای زنان ناشی از خشونت و تأثیر آن بر فرزندانشان غافل شویم».
رجاء بن نصر اشاره کرد که هنوز در ابتدای مسیر هنری خود قرار دارد، اما فعالیتهایی که تاکنون انجام داده است، اگرچه اندک، مورد تحسین خانواده و نقاشان حرفهای قرار گرفته که به کارگاه او میآیند و او را به ادامه فعالیت تشویق میکنند. وی تاکنون حدود ۴۰ اثر خلق کرده و در نمایشگاه انفرادی اخیر خود در خانه فرهنگ پایتخت مراکش تحت عنوان «عطرهای خیال» به نمایش گذاشته است، که واکنشهای گستردهای را در میان نقاشان، عموم مردم و رسانهها برانگیخته است. وی تاکید کرد که این واکنشهای مثبت نقش مهمی در پیشرفت هنرمند دارند.
رجاء بن نصر درباره مشکلاتی که با آن مواجه است صحبت کرد و گفت: «قیمت بالای لوازم نقاشی، خصوصاً زمانی که برای نقاشیهای بزرگ از بهترین مواد استفاده میکنم، هزینههای مالی زیادی را به من تحمیل میکند.» وی افزود که گاهی ناچار است ملزومات خاص را از خارج سفارش دهد. بن نصر همچنین بر اهمیت در نظر گرفتن چالشهای فردی هنرمندان در ارزیابی آثار هنری تأکید کرد و گفت: «یافتن موضوع یا ایدهای که بتوان آن را به یک اثر هنری تبدیل کرد آسان نیست. گاهی اوقات شبها از خواب برمیخیزم تا یک ایده را عملی سازم یا اینکه به دلیل اندیشیدن به آنچه میخواهم نقاشی کنم، خوابم نمیبرد.
هر اثری که خلق میکنم برای من مانند یک نوزاد تازه متولد شده است و برگرفته از احساسات واقعی من است.»
رجاء بن نصر با اشاره به چالشهای هنرمندان تجسمی در تونس، متذکر شد که آنها به طور منظم فرصت نمایش آثارشان در خارج از کشور را ندارند. وی با طرح این پرسش، «چرا نمایش آثار در خارج تسهیل نمیشود تا همزمان هنر تجسمی و تونس معرفی شوند؟»، بر اهمیت فراهم آوردن فرصتهای بیشتر برای هنرمندان تأکید کرد تا بتوانند هنر خود را در سطح بینالمللی به نمایش بگذارند و در عین حال فرهنگ و هنر تونس را به جهان معرفی کنند.