عبیر سعدالدین نخستین مینیاتور زن در مصر و جهان عرب
هنرمند عبیر سعدالدین با خلق آثار مینیاتوری تلاش می‌کند میراث مصر و جهان عرب را جاودانە کند.
اسما فتحی
قاهرە- خانەی مادربزرگ با وسایل قدیمی، بالشت، کوزەهای سفالی کنار سینی‌های فلزی، تنور، اجاق گاز مسی قدیمی و همەی آنچە کە تصور می‌کنید در نمایشگاە مینیاتوری بە نمایش گذاشتە شدەاند.
آنچە در نمایشگاە بە نمایش گذاشتە می‌شود تداعی کنندەی خاطرات بینندە است و ناخودآگاە لبخند را بر لبان او می‌آورد، وسایلی کە اندازەی آن از کف دست بیشتر نمی‌باشد خاطرات کودکی را یادآوری می‌کنند کە هر کسی خواهان بازگشت بە آن است.
عبیر سعدالدین نخستین زن هنرمند در مصر است کە وارد دنیای هنر مینیاتور شدە و در فضای کاملا مردانەای کە ایجاد شدە بود با قدرتی زنانە بە رقابت پرداخت. خبرگزاری زن با این هنرمند پیشگام عرصەی مینیاتور مصاحبە‌ای انجام داد.
حالتی از شتاب و عشق در تصاویری کە ارائە می‌دهید وجود دارد. می‌توانید در مورد آغاز ایدە و دلیل انتخاب آن سخن بگویید؟
من دارای مدرک لیسانس در آموزش با کیفیت بخش آموزش هنر، و دارای مدرک فوق لیسانس در مؤسسه‌ی عالی نقد هنر در فرهنگستان هنر هستم. نخست پسرم از من خواست تا در اجرای طرحی کە از یک کلیپ گرفتە بود بە او کمک کنم. از اینجا سفر تحقیقاتی و مطالعه‌ی روش کار مینیاتوری را آغاز کردم.
سپس تصمیم گرفتم که مینیاتورهای مصری و میراث فرهنگی آن را در معرض دید جهانیان قرار دهم، برخی از آیین‌های مصری از جمله، "القله، النملیه"، که در شرف نابودی هستند را مستند کنم و بە همین دلیل خانەهای قدیمی مصر توجهم را جلب کرد و بە مناطق مختلف سفر کردم چرا کە هر منطقە شیوەی خاصی داشتند کە می‌توانستم در مینیاتورهایم آن را ارائە دهم.
من بر هر چیزی که نادیده گرفته می‌شد تمرکز داشتم و می‌خواستم هرچیزی را کە در حال نابودی است بازسازی کنم تا جایی کە نە تنها میراث مصر بلکە میراث کشورهای عربی نیز توجهم را جلب کرد و بە منظور بازسازی این میراث افرادی را آموزش می‌دادم و کلاس‌های طراحی برای کارآموزانم در کشورهای مختلف عربی ایجاد کردم.
در طول کار با چه موانعی مواجه شدید؟
مینیاتور نوعی هنر است که در آن قدرت بدنی لازم است و نیاز به حضور در کارگاه و استفاده از «اعداد و ابزار» دارد که برخی از آنها تا حدودی ترسناک هستند و استفادە از آنها بیش از قدرت ذهنی نیاز بە قدرت بدنی دارد.
کار با مینیاتور به خودی خود برای من یک دستاورد است، چرا کە بە دلیل سختی و تلاشی که برای آن انجام می‌شود برای زنان جذابیت چندانی ندارد و من نخستین زن مینیاتوری در مصر و جهان عرب هستم.
نظرات بسیاری از هنرمندان در مورد کارهایم در کشورهای مختلف برای من امیدبخش هستند و تلاش می‌کنم کارهایم را در سطح بین‌المللی ارتقا دهم.
نظر شما درباره‌ی پیشرفت اخیر در زمینه‌ی صنایع دستی و نقش زنان در آن چیست؟
استقبال مردم از محصولات تغییر کرده است و آگاهی زیادی نسبت به ارزش صنایع دستی و هر آنچه با دست ساخته می‌شود وجود دارد و با اینکە کارهای من تنها برای دکور و سرگرمی هستند اما تقاضا برای دستیابی به آنها افزایش یافتە است.
همچنین، افرادی هم وجود دارند که می‌خواهند فرزندانشان در این کارها آموزش ببینند و این نشان از افزایش سطح آگاهی و میل به این محصولات است. البته نمی‌توان نقش زنان را در این زمینه در سطوح مختلف آن نادیده گرفت، چه به عنوان یک مادر به دنبال آموزش برای فرزندانش و چه به عنوان طراح و صاحب پروژه‌ای که روی آن کار می‌کند. در همەی استان‌ها زنانی وجود دارند که در صنایع مختلف دستی کار می‌کنند.
آیا در نمایشگاه‌های بعدی هنر مینیاتور همکاری مشترکی وجود دارد؟ کارگاه‌ها و آموزش‌هایی که در این زمینه ارائه می‌دهید چیست؟
بله، هنرمند مراکشی به نام دکتر لطیفه ابدکرنس روی طراحی با سنگ کار می‌کند و با من دوره‌ی ساخت مینیاتور را گذراند و ما هنر طراحی او با سنگ را با مینیاتور ادغام کردیم. آخرین نمایشگاه او در مراکش بسیار مورد توجە قرار گرفت و پیش‌بینی می‌کنیم در دوره‌ی آتی نمایشگاه مشترک مصر و مراکش از هنر مینیاتوری در مراکش برگزار شود.
در دوران کرونا به درخواست علاقه‌مندان آموزش آنلاین برگزار کردم و علیرغم سختی کار موفقیت بسیاری در آموزش کودکان و بزرگسالان کسب کردم و در یکی از مسابقات اعلام کردم کە نفر اول یک کارگاە کامل مینیاتور دریافت خواهد کرد و برندە شدن یک کودک ٧ سالە در این مسابقە من را غافلگیر کرد و تصمیم گرفتم او را بهتر آموزش دهم و اکنون او یکی بهترین شاگرادن من در جهان عرب است. کارآموزانی از مصر و کشورهای مختلف دارم وشاگردانم در نمایشگاەهای بزرگ بین‌المللی مشارکت دارند.
تا چه اندازه نهادها در زمینه‌ی مستندسازی میراث، حفظ و ترویج گردشگری از شما حمایت می‌کنند؟
پروژه‌های مصر و آژانس توسعه‌ی بنگاه‌های کوچک و خُرد، فرصت‌های بسیاری برای من ایجاد کردەاند. بە واسطەی آنها در تعدادی از نمایشگاه‌ها شرکت کرده‌ام که مهمترین آنها "تراثنا" است که با ارائه کارهای من نقش مهمی در حرفەای نشان دادن کارهایم در سطح بین‌المللی داشتند.
برای اولین بار در تاریخ هنر مینیاتور، یک کارگاه تعاملی با حضور عموم شهروندان در داخل موزه‌ی ملی تمدن مصر برگزار شد که در آن شرکت کنندگانی از ملیت‌های مختلف شرکت کردند. همچنین در بیش از یک نمایشگاه در داخل موزه‌ی اسلامی در تعدادی از رویدادها و فعالیت‌های مختلف شرکت کردم و سازمان‌های دولتی قبلاً فضایی برای مشارکت و نمایندگی برای من فراهم کرده‌اند که تا حدودی مسیر تجربه‌ام را تغییر داده است.
انجمن سومر در مصر به عنوان نماینده‌ی انجمن چه کارها و فعالیت‌هایی ارائه می‌دهد؟
انجمن فرهنگ و هنر سومر به سرپرستی هنرمند علی عبدالهادی است کە بیش از ٨٠٠ هنرمند از سراسر جهان عضو آن هستند و سالانه نمایشگاه‌های متعددی از جمله "هن مبدعات" برای زنان ارائە می‌دهد که معمولاً در ماه مارس همزمان با روز جهانی زن برگزار می‌شود. دفتر مرکزی انجمن در مرکز هنرهای زیبای الریواق در شهر ناصریه در استان ذی قار عراق است.
انجمن فعالیت‌هایی در مصر دارد، از جمله آنها می‌توان بە نخستین مجمع خالقان عرب در خانه‌ی اپرای مصر، که در آن هنرمندانی از مراکش، عراق، بحرین و مصر شرکت کردند و آثار خود را در نمایشگاهی ارائه کردند اشارە کرد که مورد استقبال قرار گرفت.