سورگل شیخو

قامشلو – حماسه «درویش عبدی و عدوله» یکی از ماندگارترین افسانه‌های کوردستانی است که همچنان در حافظه تاریخی خلق کورد جایگاهی زنده دارد. این داستان، روایتی فراتر از یک عشق کلاسیک است. این حماسه، عشقی را به تصویر می‌کشد که با مفاهیم خاک و میهن‌دوستی در هم آمیخته و به دلدادگی در فرهنگ کوردی، عمق و شکوهی نوین می‌بخشد. تاریخ کوردستان، گنجینه‌ای از افسانه‌های بی‌بدیل است که از «مم و زین» و «شیرین و فرهاد» تا «سیابند و خجه» و «درویش و عدوله» در بر می‌گیرد و هنوز نیز ادامه دارد.

داستان از این قرار است که درویش عبدی، جوانی کورد و ایزدی از دیار شنگال، دل به «عدوله»، دختر مسلمانِ میر تمر پاشا، می‌بازد. اما پدر عدوله، این عشق را بهانه‌ای برای آزمون درویش قرار می‌دهد و با وصلت آن دو مخالفت می‌کند. درویش برای اثبات شایستگی خود و رسیدن به وصال، به خواست میر، پا به میدانی نابرابر می‌گذارد. او به همراه تنها یازده تن از یارانش، در برابر لشکری متشکل از ۳۷۰۰ سوار ترک و عرب به مبارزه‌ای حماسی برمی‌خیزد و سرانجام در این راه شهید می‌شود. «درویش و عدوله» حماسه‌ای ملی است که ریشه در خاک کوردستان دارد و پژوهش‌ها، زمان وقوع آن را سده هجدهم میلادی می‌دانند.

این حماسه کهن، اکنون برای نخستین بار در قالب یک نمایش موزیکال جان می‌گیرد. «هنرکده ولات» با مشارکت بیش از صد هنرمند و دست‌اندرکار، فیلم‌برداری این اثر را به پایان رسانده است. روزَلین دیرک، ریاست مشترک این هنرکده، جزئیات بیشتری را در این باره بیان می‌کند.

 

عشقی فراتر از یک داستان کلاسیک، پیوند خورده با خاک و میهن

روزَلین دیرک با تأکید بر اینکه «درویش و عدوله» از کهن‌ترین حماسه‌های خلق کورد است، افزود: «وجه تمایز این حماسه، عشق میان درویشِ ایزدی و عدوله‌ مسلمان است. این داستان نشان می‌دهد که ما، با وجود تفاوت در دین، بر روی یک خاک و در کنار هم زندگی می‌کنیم. عشق این دو، یک دلدادگی معمولی میان زن و مردی که به تشکیل خانواده بینجامد، نیست. عشق آنان فراتر از این‌هاست. عشقی است که خاک، محبت و میهن‌دوستی را در هم تنیده و اجازه نداده است تفاوت در باور، میانشان جدایی افکند. چرا که ما از یک ریشه روییده‌ایم و فرزندان یک مادریم.»

 

هنرکده ولات، اثری دیگر در کارنامه خود ثبت می‌کند

وی در پاسخ به این پرسش که چرا ساخت چنین اثری تا امروز به تعویق افتاده است، توضیح داد: «تاکنون امکانات لازم برای تولید این حماسه به شکل یک نمایش موزیکال فراهم نبود، اما اکنون زمان آن فرا رسیده است. رهبر آپو می‌گویند: 'بگذار درویش آسوده خاطر باشد. امروز ما هزاران درویش و عدوله داریم که راه او را ادامه خواهند داد.' درویش بزرگ دوران ما که عشق و خاک را به یکدیگر پیوند زد، رهبر آپو است. ساخت این اثر، در واقع تحقق خواست رهبری بود و «هنرکده ولات» این خواسته را با جان بخشیدن به این حماسه در قالب یک نمایش موزیکال، به انجام رساند.»

 

اکنون زمان آن است

روزَلین دیرک با اشاره به اینکه در کوردستان هزاران درویش و عدوله در راه عشق و سرزمین خود مبارزه کرده و به مقام شهادت نائل آمده‌اند، ادامه داد: «ما دریافتیم که اکنون بهترین زمان برای آغاز این پروژه است، به‌ویژه پس از مشاهده مقاومت شکوهمند زنان در سد تشرین. اگر عدوله‌های امروز نبودند، بی‌تردید سرنوشت دیگری داشتیم. این نشان می‌دهد قدرت و روحیه مبارزاتی زنان کورد، چه در حماسه و چه در واقعیت، یکسان و جدایی‌ناپذیر است. ما آثاری می‌آفرینیم که تاریخ گذشته را به مبارزات امروز پیوند می‌دهند.»

 

کلیپ بر اساس داستانی واقعی ساخته شده است

او همچنین بیان کرد: «در این کلیپ، بازیگرانی از خلق‌های کورد، عرب و ترک ایفای نقش کرده‌اند و داستان، کاملاً به اصل خود وفادار مانده است. امیدواریم این اثر که حماسه را به صورت دیداری و شنیداری روایت می‌کند، با استقبال مردم ما روبه‌رو شود. وظیفه ماست که از فرهنگ و حماسه‌های خود در برابر خطر فراموشی و تحریف محافظت کنیم و نگذاریم دیگران آن‌ها را به نام خود ثبت کنند. پاسداری از حقیقت، رسالتی است که بر دوش ما نهاده شده است. ما حماسه‌ها و ترانه‌های مردمی را با بیانی امروزی به نسل جدید عرضه می‌کنیم.»

 

هدف ما، دیدن تاریخ است، نه فقط شنیدن آن

روزَلین دیرک هدف اصلی این پروژه را چنین تشریح کرد: «هدف ما بیش از آنکه جلب توجه دیگران باشد، این است که خلق ما تاریخ راستین خود را از طریق هنر ببینند، بشناسند و از آن پاسداری کنند. چرا که شنیده‌ها ممکن است به دست فراموشی سپرده شوند، اما آنچه به چشم دیده می‌شود، در حافظه حک خواهد شد. مقاومت امروز در سد تشرین، در شکوه و اهمیت، کمتر از حماسه درویش و عدوله نیست. به همین دلیل، وظیفه خود می‌دانیم که افسانه‌هایمان را با نگاهی نو برای جامعه بازآفرینی کنیم.»

 

امیدواریم رهبر اوجالان این اثر را ببینند و آماده دریافت نظرات ایشان هستیم

وی در پایان سخنان خود، پیامی برای زنان و جامعه داشت: «ما این حماسه را به رهبر آپو تقدیم می‌کنیم و امیدواریم روزی در کنار ایشان به تماشای این کلیپ بنشینیم تا نتیجه خواسته‌شان را ببینند. ما با آغوش باز پذیرای نقدها و نظرات رهبری خواهیم بود. از آنجا که ایشان همواره بر نقش محوری زنان تأکید داشته‌اند، ما نیز کوشیده‌ایم تا اراده و جایگاه زن کورد را در این اثر به درستی بازتاب دهیم. ما این کلیپ را به پیشگاه هزاران درویش و عدوله‌ای تقدیم می‌کنیم که جان خود را در راه این خاک فدا کردند. یاد و خاطره آنان همواره زنده خواهد ماند.»

این نمایش موزیکال، هفته آینده برای عموم به نمایش درخواهد آمد.