أسماء فتحی

قاهره- در زمانی که بسیاری از زنان از کلیشه‌های اجتماعی که بر وضعیت زنان و آینده آنها تأثیر می‌گذارند صحبت می‌کنند، زنان دیگری هستند که به بالاترین سطح نهادها رسیدث و به موفقیتی دست یافتند و همه این افکار را بدون اهمیت دادن به آنچه در رابطه با جنسیتشان تبلیغ می‌شد و با استفاده از مهارت‌ها و ابزارهایی که برای دستیابی به موفقیت‌های خود داشتند، شکست دادند.

یکی از زنان خلاقی که در دنیای کتاب نویسی به موفقیت‌هایی دست یافته است، دکتر فاطمه البودی، مؤسس و مدیر انتشارات العین و مشاور تحلیل پزشکی دانشگاه عین شمس است که در گفت‌وگویی با خبرگزاری ما درباره مسیر کاری خود در زمینه‌ای که سال‌ها تحت سلطه مردان بود و اینکه چگونه توانسته فضایی جدید و متفاوت را برای انتشاراتی که حدود یک ربع قرن تأسیس کرده بود، ایجاد کند، توضیح داد و گفت: در طی ربع قرن پیش توانست به هدف خود دست یابد و کتاب‌های متنوعی به ویژه کتابهای مرتبط با حوزه فرهنگ علمی منتشر کند.

 

«برای اینکه بتوانیم در مسیر درست کار کنیم به برنامه‌ریزی محکم و تعیین اهداف نیاز داریم»

با توجه به توضیحات دکتر فاطمه البودی، زمینه‌های انتشارات این خانه متفاوت بود و شامل ادبیات، مطالعات ادبی، تاریخ، شعر و همچنین علاقه به استعدادهای جوان و پدیدآورندگان جدید است، با توجه به اینکه علاقه‌ای به انتشار کتاب‌های زیاد و سودجویی ندارند، به همان اندازه که بر کیفیت آنچه ارائه می‌دهند برای آماده‌سازی فرد عرب و پیوستن او در ردیف علم تمرکز می‌کنند.

وی در این رابطە می‌گوید: برای اینکه بتوانیم در مسیر درست کار کنیم و در زمینه‌ای که مردان بر آن تسلط دارند، به موفقیت برسیم،  نیاز به برنامه‌ریزی محکم و تعیین اهداف داریم.

هر ساله من روی یک پیشنهاد متفاوت کار کردم، با توجە به خلاقیت و کار بر روی انواع کتاب‌های علمی ترجمه شده به عنوان یک ژانر فرهنگی که در کتابخانه عربی موجود نیست، با تعهد به سنت بازنشر مهمترین آثار کلاسیک ادبیات مصر، شروع کردم.

 انتشارات به نویسندگان بزرگ و نام‌های برجسته در این حوزه بسنده نکرد، بلکه تمایل داشت استعدادهای جوان را از خلاقان جوان بپذیرد و قدرت متن بیش از هر جزئیات دیگری اهمیت پیدا کرد که باعث تمایز آن چیزی شد که ما در زمینه‌های مختلف به خواننده ارائه می‌دهیم.

همچنین این خانه به گونه‌ای ساخته شده است که تجربه‌ای متفاوت باشد و به آماده‌سازی ذهن عرب برای دنیایی که تکنولوژی بسیار تغییر کرده و خلاقیت را نیز تهدید می‌کند،کمک کند. ما کتاب‌های عامه پسند منتشر نمی‌کنیم و تاکنون به انتشار شعر ادامه می‌دهیم، هرچند بسیاری از انتشارات از این کار خودداری می‌کنند، داستان‌های کوتاه و نوشته‌های روایی طبقه‌بندی‌نشده را هم منتشر می‌کنیم که نوشته‌های نابی بودە و در نوع خود زیبا هستند.

دکتر فاطمه البودی در ادامە بیان می‌کند: مطالعات علمی من یکی از مهم‌ترین دلایل متمایز و متفاوت بودن خانه است؛ زیرا تفکر من را به سمت گسترش فرهنگ علمی از طریق موضوعاتی که به روشی آسان نوشته شده و هرکسی می‌تواند بدون هیچ مشکل و پیچیدگی آن را درک کند، سوق داد.

ما همچنان به انتشار در این زمینه ادامه می‌دهیم که به علم محدود نمی‌شود، بلکه شامل مطالعات اجتماعی و انواع دیگر خلاقیت‌ها و زمینه‌های متمایز آن است که مورد استقبال زیادی قرار گرفته است.

 

«اصرار من بر این امر باعث شد به آنچه آرزو دارم برسم»

وی با اشارە بە تأثیر کلیشەهای اجتماع بر آیندە و موفقیت زنان گفت: زن تا حد زیادی بار این موضوع را به دوش می‌کشد، کە باید با عقل و وقار با آن رفتار کردە و هیچ امتیازی را نپذیرد و تا زمانی که استعداد داشته باشد و به آن ایمان داشته باشد، باید برای آن بجنگد.

در ابتدای ورودم به این عرصه، همه از وجود زنی با توانایی، قدرت و آرزوی تبدیل شدن به یک چهره مهم در دنیای نشر متحیر بودند، اما اصرار من بر این امر باعث شد به آنچه آرزو دارم برسم.

انتشار کتاب بحرانی یا تبعیض بر اساس جنسیت وجود دارد، اما مشکل اصلی در توزیع است زیرا بستگی به روابط با توزیع کنندگان و زن بودن شما دارد. در ابتدا ممکن است برخی افراد تمایلی به همکاری با شما نداشته باشند اما با گذشت زمان موضوع تغییر کرده و اکنون دختران زیادی هستند که انتشاراتی دارند و امیدوارم ادامه دهند و موفق شوند زیرا تداوم عنصر مهم است نه اینکه شروع کنند.

دکتر فاطمه البودی در مورد اعطای جایزە شیخ زاید گفت: جایزه ابعاد بسیار زیادی دارد و حاصل کاری است که حدود ربع قرن به طول انجامیده و به همان اندازه که من از آن خوشحالم، مسئولیت بزرگی را هم پذیرفتەام و یکی از انگیزه‌های ما برای به دست آوردن آن تنوع نشریات و عدم هدف‌گذاری سود به اندازه کسب ارزش از انتشار بود، زیرا کاری که ما به انجام آن ادامه خواهیم داد بیانگر ارزش ها و اصول کار ما در  مؤسسە است.

ارزش چیزی است که باعث می‌شود نویسنده و مؤسسه انتشاراتی در کنار هم به نتیجه رسیدە و به موفقیتی که شایسته آن است دست یابند، ما نیز اساساً ذهن را مورد خطاب قرار می‌دهیم و به دنبال اجرای آن در حین خواندن، بدون توجه به طبقه‌بندی متن منتشر شده، مانند مطالعات و روندهای انقلابی هستیم که در مکتوب واضح هستند و نیاز به تفکر و بحث دارند.

در مورد خواننده؛ از قبل وجود دارد و علی‌رغم گرانی کاغذ و به تبع کتاب، اخبار، چاپ و حمل و نقل، اشتیاق دائمی به مطالعه وجود دارد. انتشار در پشت آن یک فرآیند صنعتی سنگین است که نمی‌توان آن را تا آخرین مرحله کوتاه کرد.«متن می‌رسد و یک بررسی کننده زبانی روی آن کار می‌کند، یک ویراستار و یک هماهنگ کننده، جلدی که توسط یک هنرمند طراحی شده است، سپس چاپخانه، از آنجا به انبارها و در نهایت توزیع»، همه این مراحل متاثر از اقتصاد محلی و جهانی است.

وی در مورد تمرکز شماری از نویسندگان بە مسائل زنان سخنان خود را اینگونە ادامە می‌دهد: شکایت از وضعیت زنان شرم‌آور است، به خصوص اگر در قرن بیست و یکم اتفاق بیفتد، از زمان هدی شعراوی و سیزا نبروی که تصمیم به برداشتن حجاب و قیام علیه شرایط زنان گرفتند، جنبشی وجود دارد. زنان برای کار در کارخانه‌ها بیرون می‌رفتند و در فعالیت‌های اجتماعی مختلف شرکت می‌کردند و برابری واقعی با مردان وجود داشت.

 

«ذهنیت مردانه نیاز به انقلاب و روشنگری دارد»

اما طی سال‌های گذشته این صحنه رو به افول بوده و رفته رفته تغییر کرده تا جایی که الان هستیم. من معتقدم ذهنیت مردانه نیاز به انقلاب و روشنگری دارد، همه طرفداران روشنگری برای جایگاه زن ارزش قائل هستند و با این همه پیشرفت، شرایطی بە وجود آمدە کە برای احیای حقوق فعالیت بیشتری لازم است و اکنون زمان آن فرا رسیده که زنان خلاق قوی‌تر شده و به اهمیت و حقوق خود واقف شوند و اجازه ندهند حقشان تضعیف شود.

اتفاقی که در حوزه کتابفروشی رخ می‌دهد با آنچه به طور کلی اتفاق می‌افتد تفاوت چندانی ندارد، ما می‌توانیم شهروندان را در هر جایی مشاهده کنیم و متوجه شویم که به دلیل ناتوانی در پرداخت هزینه، در خرید خود کوتاهی می‌کنند. در نمایشگاه کتاب، باید به خاطر خوانندگان از کتاب حمایت کنیم و قیمت آن را کاهش دهیم.

وی در مورد فناوری و اینترنت در دنیای فرهنگ و تأثیر آنها بر انتشارات می‌گوید: این رابطه واقعاً پیچیده است و فکر می‌کنم با هوش مصنوعی گیج‌کننده‌تر خواهد شد. اعلامیه‌ای درباره پذیرش نوشته‌هایی برای نمایشگاه کتاب وجود دارد که حاوی این عبارت «متن خود را برای ما ارسال کنید تا در نمایشگاه بین‌المللی کتاب قاهره منتشر شود» بود. اجرای آن در واقع دشوار است و نمی‌توان مداخلات دیگری که مستلزم حضور دولت برای حمایت از نویسندگان و سازمان دهندگان است انجام داد.

فرآیند نشر یک صنعت واقعی است و کسانی که آن را انجام می‌دهند به تعهدات خود در قبال دولت عمل می‌کنند که مهم‌ترین آن مالیات است و کشورهایی بە این موضوع توجە کردە و امکاناتی را برای انتشارات فراهم می‌کنند.

موضوع هوش مصنوعی پیچیده است؛ متون نوشته شده توسط آن و اختلاف بر سر حقوق مالکیت آن وجود دارد و من معتقدم تجربه عامل تعیین کننده در این موضوع است. زیرا توسعه، هر چقدر هم که به آنجا برسد، نمی‌تواند احساساتی را به همراه داشته باشد. در نتیجه، مسئولیتی را بر دوش مؤسسات انتشاراتی نسبت به آینده می‌گذارد و رابطه مبهم بین فناوری و انسان را پیچیده‌تر می‌کند.