روژ هوزان

قامشلو – تپه‌ی موزان (اُرکیش) یک آثار مهم تاریخی و باستانی است که در ناحیه‌ی عموده در کانتون قامشلو-شمال و شرق سوریه واقع شده است. اکتشافات در تپه‌ی موزان از سال ۱۹۸۴ تا جنگ داخلی سوریه به رهبری مرلین کلی بوکلاتی(Marilyn kelly-Buccellati) و جورجیو بوکلاتی (Giorgio Buccellati) ادامه داشت. طول تپه حدود ۶۰۰ متر و ارتفاع آن از سطح زمین ۲۸ متر است. شورای حفاظت از آثار باستانی که در سال ۲۰۱۴ تأسیس شد، وظیفه‌ی مهم حفاظت از حدود ۱۴۰۰ تپه و اماکن تاریخی در شمال و شرق سوریه را بر عهده گرفته است. در حال حاضر حدود ۱۰۰ امکان تاریخی در منطقه‌ی عفرین و شهر سرکانیه در اشغال ترکیه هستند. دلیلا الخلیل، رئیس‌مشترک شورای حفاظت از امکان باستانی، تاریخ تپه‌ی موزان و موارد کشف شده در آن را با ما در میان گذاشت.

 

تاریخچه تپه‌ی موزان و کشف آن

در مورد تاریخچه‌ی تپه‌ی موزان و کشف آثار آن، دلیلا سخنان خود را با گفتن این جمله آغاز کرد: "تپه‌ی موزان یک مکان باستانی بسیار تاریخی است که به اُرکیش معروف است و محل استراحت کاروانهای تجار از سومریان تا آناتولی بود. دو مجسمه‌ی فلزی برنزی شیر در فرانسه در سال ۱۹۴۹ توسط قاچاقچیان محلی پیدا شد، یکی در موزه‌خانه‌ی Lover در فرانسه و دیگری در موزه‌خانه‌ی Metroboletan در آمریکا می‌باشد. محققان می‌خواستند محل اصلی این دو شیر را شناسایی کنند، اما تحقیقات نشان داده است که این دو شیر به تمدن اُرکیش در تپه‌ی موزان باز می‌گردد و بر این اساس عملیات حفاری را در محل آن آغاز کردند که منجر به کشف یک تمدن تاریخی شد. "در سال ۱۹۸۴، محقق جورجیو بوکلاتی و همسرش مرلین کلی بوکلاتی عملیات حفاری را آغاز کردند. پس از ۱۰ سال، اُرکیش کشف شد و تا شروع جنگ داخلی در سوریه مورد بررسی قرار گرفت و پس از آن متوقف شد."

 

مکانهای تاریخی یافت شده در تپه‌ی موزان

 دلیلا توجه خود را به اماکن تاریخی پیدا شده در تپه‌ی موزان جلب کرد و ادامه داد: "دو محوطه‌ی اصلی در تپه‌ی موزان کشف شده است، یکی محراب الاسد و دیگری کاخ آبی است. نام محراب اسد به همان دو شیری برمی گردد که در محراب کشف شده و به زبان عربی (اسد) نامیده می‌شوند. این محراب از سنگ‌های آهکی ساخته شده و در دو مرحله ساخته شده است، یکی ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد و دیگری ۲۷۵۰ قبل از میلاد است. شکل محراب اسد گرد و ارتفاع آن ۲۷ متر از سطح زمین است. مکان دیگر کاخ آبی نام دارد همچنین از سنگ آهکی به شکل گرد و عمیق ساخته شده است، گفته می‌شود که محل پادشاه و ملکه بوده است. همچنین یک محراب متفاوت در کاخ وجود دارد که پادشاهان و ملکه‌ها از خداوندان دعا می‌کردند و به گفته‌ی آنها این مکان امن‌ترین مکان برای بیان خواسته‌های خود بود. در طرف دیگر کاخ چهار قسمت وجود دارد، قسمت خدمات، قسمت تدارکات، آشپزخانه‌ی غذا و قسمت چهارم که نشانه‌ی آن کشف نشده است."

 

مدیریت زنان در تمدن اُرکیش

دلیلا توجه خود را به اکتشافاتی که رهبری زنان را در تمدن اُرکیش نشان می‌دهد، جلب کرد و افزود: "مجسمه‌ها، لوح‌ها، حکاکی‌ها و مهرهایی که نشان‌دهنده‌ی رهبری زنان است در تپه‌ی موزان کشف شده است. بر اساس یافته‌های محققان، تعادل مشترکی در مدیریت زنان و مردان در قصر وجود داشت و نقش زنان بسیار مهم بود. برخی از مهرها نه تنها تحت عنوان ملکه‌ها بلکه مهرهایی به نام زنانی که امور زندگی در قصر را نیز اداره می‌کردند، دیده ‌شده است. طبق تحقیقات، افرادی که در اینجا زندگی می‌کردند هوری بودند، حوری نیز کوهستانی هستند، روی برخی از مهرها نقاشی‌هایی از بزهای کوهی وجود داشت و این نشان می‌دهد که افرادی که در اینجا زندگی می‌کردند کوهستانی بودند. ۱۰۰۰ چاپ از ۱۰۰ مهر در تپه و همچنین ۵ مهر مخصوص بازگشت به پادشاه اُرکیش پیدا شد."

 

حفاظت از اماکن تاریخی

 دلیلا بر اهمیت حفاظت از این اماکن تاریخی توسط شورای اماکن باستانی تأکید کرد و در پایان گفت: "ما در حال حاضر در وضعیت جنگ قرار داریم و عملیات حفاری از ابتدای درگیری در سوریه به طور کامل متوقف شده است. ما به عنوان شورای حفاظت از اماکن باستانی، از این اماکن تاریخی در برابر تخریب و سرقت محافظت می‌کنیم، بر این اساس ما اعضای حفاظت را آماده کرده و از این اماکن در همه‌ی مناطق شمال و شرق سوریه محافظت می‌کنیم. ما ۳۲ عضو دفاعی در منطقه‌ی جزیره داریم و وظیفه داریم از اماکن تاریخی حفاظت کنیم. در عین حال ما همیشه برای محافظت از اماکن تاریخی و تملک بر تمدن خود، کمپین‌های آگاه‌سازی را برای جامعه انجام می‌دهیم، زیرا صرف نظر از آنچه می‌گوییم، محافظت از آن دشوار خواهد بود اگر جامعه‌ بر این امر واقف و آگاه نباشد. ما امیدواریم که همه‌ی افراد جامعه به شورای اماکن کمک کنند و از تمدن خویش در برابر نابودی محافظت کنیم."