روز جهانی هوای پاک برای آسمان آبی
آلودگی هوا یکی از بزرگترین تهدیدها علیە بشریت محسوب می‌شود و سالانە بیش از شش میلیون نفر در جهان بە دلیل عوارض آلودگی هوا جانشان را از دست می‌دهند، از این رو سازمان ملل برای جلب توجە جهانیان بە آلودگی هوال، هفت سپتامبر را بە عنوان روز جهانی هوای پاک تعیین کرد.
مرکز خبر – مجمع عمومی سازمان ملل برای جلب توجە جهانیان بە آلودگی هوا روزی را برای هوای پاک برای آسمان آبی تعیین کرد، این مجمع قطعنامە‌ی شمارە‌ی ۴٧/٢١٢ خود را در سال ٢٠١٩ تصویب کرد و از همەی کشورهای جهان خواست تا برای دستیابی بە هوای پاک و کاهش آلایندەها تلاش کنند تا خطرات آلودگی هوا بر جوامع بشری را کاهش دهند.
خطرات آلودگی هوا
آلودگی هوا یکی از خطرناک‌ترین پدیدەهای زیست محیطی است کە سلامت انسان و جانداران را تهدید می‌کند، مشکلی جهانی که تأثیرات بسیار مخربی بر سلامت کل سیاره، آب‌وهوا، تنوع زیستی و اکوسیستم‌ها دارد. حدود ۹۲ درصد از کل جهان در معرض هوای آلوده قرار دارد که این امر سالانه با تقریباً هفت میلیون مرگ‌ومیر زودرس همراه است و با افزایش بیماری‌هایی هم‌چون زوال عقل، دیابت، بیماری‌های قلبی-عروقی، مشکلات عصبی و گسترش کووید -۱۹ در ارتباط است.
زنان، کودکان و افراد مسن از گروەهای جمعیتی هستند کە بیشتر در معرض خطر آلودگی هوا قرار دارند، نفوذ ذرات ریز و نامرئی آلودگی به عمق ریه‌ها، جریان خون و بدن انسان مسئول حدود یک‌سوم از مرگ‌های ناشی از سکته‌ی مغزی، بیماری‌های مزمن تنفسی، سرطان ریه و همچنین یک‌چهارم از مرگ‌ومیرهای ناشی از حملات قلبی است. سال ٢٠١۶ حدود ۶٠٠هزار مرگ در میان کودکان زیر ١۵ سال ثبت شد کە این مرگ‌ها ناشی از اثرات ترکیبی آلودگی هوا و اقیانوس‌ها است.
آلودگی هوا بە دلیل گسترش آن در فواصل طولانی بدون مداخلەای قوی برای مقابلە با آن یک مشکل جهانی با اثرات گستردەای ایجاد کردە است، تخمین زده می‌شود که نرخ مرگ‌ومیرهای ناشی از آلودگی هوا تا سال ۲۰۵۰ افزایشی بیش از ۵۰ درصد داشته باشد. براساس گزارش بانک جهانی آلودگی هوا بیش از پنج تریلیون دلار برای اقتصاد جهان هزینە دارد.
پس همانگونە کە جهان برای نابودی همەگیری کرونا تلاش می‌کند باید بە مشکل آلودگی هوا نیز توجە کند و برای کاهش آن تلاش کند، چرا کە آلودگی هوا خطرات مربوط بە کووید ١٩ را نیز افزایش می‌دهد، سال ٢٠٢٠ بە دلیل اعمال قرنطینە در شهرها و کشورهای مختلف جهان، انتشار گازهای گلخانەای کاهش یافت و با این کار تا حدودی هوای تازە برای شهرها تامین شد.
آلودگی هوا و تاثیرات اقتصادی آن
به دلیل تحمیل تأثیرات منفی آلودگی هوا بر اقتصاد، بهره‌وری کار، هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی، گردشگری و غیره، هزینه‌های بسیار سنگینی برای جوامع در بردارد، از این رو تخمین مزایای اقتصادی سرمایه‌گذاری برای کنترل آلودگی هوا امری بسیار مهم است.
بە گزارش بانک جهانی، ١۵ کشور دارای بیشترین انتشار گازهای گلخانەای هستند و هزینە‌ی آلودگی هوا بر سلامت بیش از ۴٪ از تولید ناخالص برآورد شدە است، اما تعهد بە اجرای توافق‌نامە‌ی پاریس برای کاهش آلودگی می‌تواند تا سال ٢٠۵٠ سالانە زندگی بیش از یک میلیون نفر را نجات دهد.
کاهش کیفیت هوا چالشی بزرگ برای همەی کشورها در زمینە‌ی توسعە‌ی پایدار است بە ویژە در کشورهای در حال توسعە، این کشورها بالاترین نرخ را در بین کشورهایی کە از آلودگی هوا آسیب دیدەاند بە خود اختصاص دادەاند، بە ویژە در محیط‌های بستە کە هیزم ونفت معمولا بە عنوان سوخت برای پخت و پز و گرمایش استفادە می‌شود.
بعضی از آلاینده‌های هوا مانند کربن سیاه، متان و اوزون سطح زمین نیز که آلاینده‌های آب‌وهوایی ناپایدار محسوب می‌شوند، مسئول بخش قابل توجهی از مرگ‌ومیرهای ناشی از آلودگی هوا و تأثیرات آن بر محصولات زراعی و در نتیجه امنیت غذایی هستند. بنابراین کاهش آنها مزایای مشترکی برای آب و هوا دارد.
حدود سە میلیارد نفر، چوب، زبالەهای کشاورزی و سوخت‌های جامد و فسیلی را برای پخت و پز و گرمایش استفادە می‌کنند، بدین ترتیب بسیاری از افراد آسیب‌پذیر و حاشیه‌نشین از بدترین کیفیت هوا در محل زندگی خود رنج می‌برند.
طرح هوای پاک
مجمع عمومی سازمان ملل برای جلب توجە جهانیان بە اهمیت هوای پاک، هفتم سپتامبر را بە عنوان روز جهانی هوای پاک برای آسمان آبی در هفتاد و چهارمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد و با تصویب قطعنامه‌ی این سازمان در سال ۲۰۱۹، تعیین کرد. این مناسبت برای نخستین بار در سال ۲۰۲۰ با موضوع "هوای پاک برای همه" برگزار شد و شعار اختصاص یافته به آن در سال ۲۰۲۱ " هوای سالم، سیاره‌ی سالم" است، این موضوع در طول همه‌گیری کووید -۱۹ بسیار مورد توجه قرار دارد چرا که بررسی‌ها نشان داده است آلودگی هوا می‌تواند خطر ابتلاء به عفونت را افزایش دهد.
مجمع عمومی سازمان ملل تلاش می‌کند از این طریق بهبود کیفیت هوا و کاهش عوامل افزایش تغییرات آب و هوایی ترغیب شود، جامعە‌ی جهانی تشویق شوند تا با تاکید بر لزوم تلاش برای بهبود کیفیت هوا و کاهش آلودگی و در نتیجە حفاظت از انسان برای دستیابی بە هوای پاک و سلامتی تلاش کنند، سازمان ملل از همەی کشورها خواست تا بە این ابتکار بپیوندند و در آن مشارکت داشتە باشند.
این سازمان ملزم بە تعهد برای دستیابی بە هوای پاک و همچنین همسویی با تغییرات آب و هوایی و سیاست آلودگی هوا تا سال ٢٠٣٠ است، دولت‌ها می‌توانند با تعهد بە اقدامات خاص از جملە اجرای کیفیت هوا و سیاست‌های تغییر آب وهوا و ارزش‌های سازمان بهداشت جهانی در مورد کیفیت هوای محیط دست پیدا کنند و بە طرح هوای پاک بپیوندند.
روز جهانی هوای پاک برای آسمان‌های آبی سال ۲۰۲۱، با فراخواندن تمامی ملت‌ها، دولت‌ها، شرکت‌ها و جوامع مدنی، روی اقدام به کاهش آلودگی هوا و ایجاد تغییرات دگرگون‌کننده در سبک زندگی امروزی تمرکز دارد. این مناسبت با افزایش آگاهی در زمینه‌ی داشتن هوای پاک، پرداختن به اقدامات لازم برای بهبود کیفیت هوا را تسهیل می‌کند و در تلاش است تا در کنار پر رنگ کردن مسائل مهمی هم‌چون تغییرات آب‌وهوایی، سلامت انسان، بهبود وضعیت سیاره زمین و پای‌بندی بر اهداف توسعه‌ی پایدار، موضوع نیاز به هوای سالم برای همه‌ی مردم جهان را در اولویت قرار دهد.