دریاچەی ارومیە اکولوژی زندەای که نفس آن به شمارش افتاده است
دریاچەی ارومیه طی دو دهەی اخیر دچار تغییرات فراوانی شده و با کم شدن حجم آب و بالا رفتن غلظت نمک و تغییر رنگ آن، زندگی موجوداتی که روزی زیست‌گاهشان این دریاچه بود با خطر جدی مواجه کرده است.
سارا ارومیه
کم شدن آب دریاچەی ارومیه طی سالهای اخیر سبب تغییر رنگ آب آن شده است، هر چقدر آب دریاچه کمتر و وسعتش کوچکتر شود غلظت نمک آن بیشتر می‌شود. این غلظت زیاد باعث می‌شود که در اثر فعالیت موجودات میکروسکوپی(میکرو ارگانیسم) در داخل دریاچه رنگ آن به رنگ‌های قرمز و نارنجی در تبدیل شود.
علت تغییر رنگ دریاچەی ارومیه
در اوایل بهار به‌علت بارندگی و ذوب شدن برف‌ها آب شیرین زیادی وارد دریاچه می‌شود به‌همین دلیل نمک دریاچه کمتر می‌شود اما در فصل گرم افزایش دما و تبخیر شدید آب عاملی می‌شود تا شوری و خشکی دریاچه بیشتر شود، اینجاست که فعالیت باکتری‌ها و جلبک‌ها سبب تغییر رنگ دریاچه می‌شود، باکتری‌های ''یوکاریوتی'' به صورت عمده تکثیر و برای مقاومت در برابر شوری رنگدانه‌های قرمز رنگ کاروتنوئیدی تولید می‌کنند و این رنگ‌دانه‌ها نور خورشید را جذب و منعکس می‌کنند و موجب تغییر رنگ آب دریاچه‌ی ارومیه می‌شوند.
در سالهای قبل بارها دیده شده که رنگ دریاچه از سبز و آبی تبدیل به قرمز شده است، در دریاچه‌ی ارومیه ۱۲ گونه جلبک ''دونالیلا سالینا'' وجود دارند که هر وقت غلظت نمک دریاچه بالا برود رنگ آنها قرمز می‌شود در واقع این جلبک که در شرایط عادی سبز رنگ است با گرم شدن هوا و افزایش تبخیر و شوری آب برای اینکه در مقابل شوری آب مقاوم شود به رنگ قرمز در می‌آید. به غیر از جلبک‌ها، باکتری‌ها هم در این تغییر رنگ نقش دارند. شوری بیش از حد دریاچه باعث می‌شود که باکتری ''هالوفیت'' با شرایط مساعدی برای رشد و تکثیر روبرو شوند که رشد یک‌باره‌ی آنها یکی از دلایل این تغییر رنگ است.
طبعات خشک شدن دریاچەی ارومیه
دریاچه‌ی ارومیه به‌عنوان دومین دریاچه‌ی شور جهان، در شمال‌غربی ایران قرار گرفته است. حوضه‌ی دریاچه به مساحت ۵۲۰۰۰ کیلومتر مربع، ۱۵/۳ درصد از کل مساحت ایران را شامل می‌شود. و بیش از ۵ میلیون نفر در حاشیه‌ی این دریاچه ساکن هستند. پهنه‌ی وسیع دریاچه به تعدیل آب و هوای اقلیمی منطقه کمک کرده و آن را مناسب برای کشاورزی ساخته است. طی دو دهه‌ی گذشته، فعالیت‌های انسانی و ساخت و سازهای غیر استاندارد، سدسازی‌های مداوم، احداث پل میان‌گذر بر روی دریاچه‌ی ارومیه، افزایش میزان شوری به بیش از ۳۰۰ گرم در لیتر به همراه دوره‌های خشکسالی اخیر باعث وخیم‌تر شدن اوضاع شده است.
بحران‌های زیست‌محیطی موجود در ایران از جمله کمبود بارش، خشک شدن رودها، تالاب‌ها و دریاچه‌ها باعث بروز مخاطرات و آسیب‌پذیری طبیعی و انسانی شده است. در این میان خشک شدن دریاچه‌ی ارومیه به‌عنوان یک بحران گسترده در ایجاد مشکلات و مخاطرات طبیعی و انسانی نقش مهمی را بازی می‌کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که با توجه به سکونت بیش از ٥ میلیون نفر در پیرامون دریاچه‌ی ارومیه، وجود باغات، زمین‌های کشاورزی و گونه‌های متنوع جانوری و گیاهی، در صورت خشکی کامل این دریاچه سکونت و سلامت محیط‌زیست در این ناحیه با مشکلات جدی مواجه می‌شود خشکی دریاچه‌ی ارومیه سبب کاهش جمعیت و تغییر الگوی سکونت در دو طرف دریاچه و گسترش بیماری‌های بسیاری خواهد شد.
راهکار نجات دریاچەی ارومیه
آب به‌عنوان منبعی راهبردی در آمایش سرزمین، توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی کشورها و نواحی و توسعه‌ی دیگر بخش‌ها، کارکردی بنیادی داشته و یکی از مؤلفه‌های مهم در حفظ، تعادل و پایداری بوم‌شناسی و محیط‌زیست به‌شمار می‌رود. بر این اساس، پاسداشت و نگاهداشت منابع آب و بهره‌برداری بهینه، اقتصادی و عادلانه از آن، مسئله‌ای حیاتی است.
دریاچەی ارومیه بە‌عنوان یک اکوسیستم زنده و مهم زیستگاه موجودات زیادی است، آب مورد نیاز دریاچه از طریق ۱۴ رودخانه‌ی دائمی تأمین می‌شود، برای حفظ تراز آبی دریاچه ارومیه سالیانه حداقل حدود ۱/۳ میلیارد مترمکعب آب موردنیاز است، برای رسیدن این آب به دریاچه میبایست آب سدها رها سازی شود، و مانع ساخت و ساز بی‌رویه بر سر منابع آبی شود. مهار آب‌های روان و اندوختن آنها سبب می‌شود تا زمین به قدر کافی آب در خود ذخیره نکند و به مرور زمان خاک دچار فرسایش شده و کاهش منابع آب‌های زیرزمینی سبب فرونشست زمین که معضل امروزی در ایران است می‌شود.
زنده نگه‌داشتن اکوسیستم دریاچەی ارومیه به همبستگی نیاز دارد میبایست مردم و فعالین محیط زیست با سیاست‌هایی که حکومت ایران چندین و چند سال جهت غصب منابع آبی و دیگر منابع طبیعی انجام داده مبارزه کنند، نجات اکولوژی راهی برای نجات بشر است، چون با از بین رفتن منابع طبیعی زندگی همەی انسانها و موجودات به مخاطره افتاده و سبب منقرض شدن نسل بشر و موجودات می‌شود.