نسيم احمدی

كرماشان- از بین رفتن منابع آب زیر زمینی، فرونشست زمین، آلودگی‌های محیط زیستی، انقراض گونه‌های جانوری و... از عوامل تهدید آمیزی هستند که فعالین محیط زیست سال‌های بسیاری درباره پیامدهای ناگوار آن هشدار می‌دادند اما حکومت ایران با نادیده گرفتن این هشدارها سعی در کتمان حقیقت داشت چرا که پایه‌های اصلی این حکومت بر زمینی بنا شده که هرچقدر بایرتر باشد منفعت دست‌اندرکاران حکومت را بیشتر در پی دارد. در سال‌های اخیر بحران‌های بسیاری گریبان محیط زیست ایران را گرفته است که اگر بخواهیم با تمرکز بر استان كرماشان و بررسی یک مسئله بپردازیم، بحران انباشت زباله در كرماشان است که می‌تواند اثرات غیر قابل جبرانی را بر محیط زیست این استان بگذارد. فارغ از اینکه فرهنگ تفکیک زباله از محل تولید وجود ندارد، دولت نیز برای مدیریت پسماندها و بازیافت زباله‌های تولید شده هیچ راه حلی را برای جبران در نظر نگرفته است.

 

افزایش تولید زباله و آمارهای متناقض

بر اساس آمارهای موجود طی دو سال گذشته آمار تولید زباله در كرماشان از روزانه ۶٠٠ تن به ١۵٠٠ تن رسیده است که این نشان می‌دهد روند تولید زباله در كرماشان رو به رشد است و در مقابل هیچ آمار و منابع دقیقی که قابل استناد باشد از بازیافت این مقدار از زباله وجود ندارد. در سال ٩٨ خبرگزاری های وابسته به حکومت اعلام کردند که در كرماشان روزانه ٧٠٠ تن زباله بازیافت می‌شود و همین منابع حکومتی در جای دیگری، از تولید روزانه ۶٠٠ تن زباله در كرماشان خبر داده‌اند که از این دو خبر چنین استنباط می‌شود که تقریبا بیش از ١٠٠ درصد زباله‌های تولیدی در كرماشان بازیافت می‌شود و این درحالی است که کشورهای پیشرو در زمینه بازیافت هیچگاه با قاطعیت از بازیافت صد درصدی زباله‌های تولیدی خود سخن نمی‌گویند و درصد بازیافت آنها بین ۶٠ تا ٩٠ درصد در زمینه‌های مختلف متغیر است. بر اساس این ادعا استان كرماشان به تنهایی از کشورهایی مانند آلمان، اتریش، بلژیک و... در زمینه بازیافت پیشی گرفته است. ادعای بازیافت صد درصدی زباله‌های تولیدی در كرماشان در حالی است که سطل‌های زباله سطح شهر كرماشان مملو از زباله است و حتی گاهی در بیشتر مواقع بنابه صحبت‌های بسیاری از ساکنین، هفته‌ها این سطل‌های زباله تخلیه نمی‌شوند.

 

فاصله میان ادعا و واقعیت در بازیافت زباله

فرسودگی ناوگان‌های حمل زباله، سطل آشغال‌های نیازمند تعویض و تعمیر اساسی، عدم وجود سطل زباله‌های تفکیک زباله در سطح شهر كرماشان و... نشان می‌دهد که نه تنها كرماشان در زمینه بازیافت زباله پیشرفت قابل توجهی نداشته است بلکه حتی در این مسیر هم گامی برنداشته است.

 

سودآوری به جای حفاظت محیط زیست

تبلیغات گسترده‌ای از سوی حکومت در زمینه بازیافت زباله‌های تولید شده در استان كرماشان توسط (شرکت بازیافت مواد و تولید کود آلی) واقع در كرماشان وجود دارد که ادعا می‌شود به همت این شرکت ١٠٠ درصد زباله‌های تولیدی در استان بازیافت می‌شود اما نکته قابل توجه این است که بر اساس بازدیدهای میدانی و اطلاعات موجود، این شرکت نه تنها در زمینه کاهش منابع آلودگی‌های محیط زیستی نقش مفیدی نداشته است بلکه تنها یک کارخانه برای سودآوری سهام دارانش است.

مدیریت این شرکت ادعا می‌کند که بیشتر زباله‌های تولیدی در مرکز كرماشان و شهرستان‌ها بازیافت می‌شود اما بایستی درنظر گرفت که هدف باید کاهش تولید زباله و آلودگی محیط زیست باشد و نه صرفا سود آوری بازیافت زباله برای تعداد خاصی که در این زمینه فعالیت دارند.

 

ناکارآمدی کارخانه‌های بازیافت و تمرکز بر منافع شخصی

هدف از بیان این مطلب این است که اگر این کارخانه ادعا دارد در زمینه حفظ محیط زیست فعالیت می‌کند پس چرا هیچ سطل زباله‌ی قابل تفکیکی در سطح شهر نصب نمی‌کند و چرا همچنان علاوه بر سطح شهر كرماشان، محیط زیست منطقه نیز مملو از زباله و نخاله های ساختمانی است. در سال ١٣٩٣ ادعا شد اولین کارخانه‌ای که در زمینه بازیافت نخاله های ساختمانی فعالیت دارد در كرماشان افتتاح شده است که می‌تواند الگویی برای سایر استان‌ها باشد اما بعد از دریافت مبالغ قابل توجه بودجه و وام‌های کلان توسط سازندگان مجموعه بعد از چند ماه تعطیل شد. شرکت بازیافت نخاله با شرکت بازیافت زباله استان كرماشان که پیشتر به آن اشاره شد مدیریت مشترک دارد بنابراین استنباط چنین است که هدف تنها سودآوری سهام داران آن است و نه رفع بحران های محیط زیستی استان. شرکت بازیافت زباله بدون اینکه حتی یک بار طی ١١ سال گذشته فعالیت چشمگیری در زمینه رفع نخاله های ساختمانی استان انجام دهد تنها یک محل برای جمع آوری نخاله های ساختمانی جهت وارد شدن آنها به چرخه بازیافت تعیین کرده است که نه تنها بازیافتی در آنجا صورت نمی‌گیرد بلکه تبدیل به محلی برای دپوی نخاله شده است.

 

ناکارآمدی کارخانه‌های بازیافت و تمرکز بر منافع شخصی

هدف از بیان این مطالب این است که اگر کارخانه‌ای با هدف بازیافت افتتاح شده است بایستی خط مشی آن در زمینه کاهش تولید زباله، پاک سازی محیط زیست و رفع تمام آلودگی های زیست محیطی باشد نه اینکه تنها هدف آن سود آوری باشد.

 

کمبود بودجه، تجهیزات ناکافی و وضعیت کارگران

بودجه شهرداری كرماشان در سال ١۴٠۴ مقدار ٨۵٠٠ میلیارد تومان (معادل یارانه ۴۵ هزار تومانی ١٨٨ میلیون نفر که تقریبا دو برابر جمعیت ایران است) تعیین‌ شده که اگر فقط یک درصد این مبلغ(٨۵ میلیارد تومان) را به خرید سطل زباله های تفکیک زباله و آموزش‌های مختلف اختصاص داد می‌توان تولید زباله و آلودگی محیط زیست را به میزان قابل توجهی کاهش داد. بیشتر رفتگرهای شهرداری از اولیه‌ترین تجهیزات مانند فرغون و بیل برای جمع آوری زباله استفاده می‌کنند و درصد بالایی از آنها کمترین حقوق ممکن را دریافت می‌کنند. علاوه بر لباس کار این پرسنل که کهنه و در بیشتر مواقع پاره است، از لحاظ جسمی نیز سلامت جسمانی چندانی نیز ندارند که نشان می‌دهد شهرداری در ازای پرداخت حقوق اندک، بیشترین کار ممکن را بر آنها تحمیل می‌کند که نشان می‌دهد شهرداری سعی دارد کمترین بودجه ممکن را برای اصلی‌ترین عوامل دخیل در جمع آوری و رفع زباله‌های سطح شهر مصرف کند. علاوه بر ایرادات بسیاری که بر تجهیزات و وضعیت کارگران رفتگر شهرداری كرماشان وارد است، ماشین های حمل زباله بسیار فرسوده و سطل زباله‌های خارج از رده استفاده نیز نشان می‌دهد که اقدامات لازم در جهت رفع زباله در سطح شهر كرماشان تنها یک اقدام تشریفاتی و پوشاننده واقعیت از سوی این ارگان است که کم کاری فاحش خود را توجیه کند.

 

واقعیت بحران زباله در کرماشان

با توجه به تفاسیر بالا و وضعیت کنونی سطح شهر كرماشان که مملو از زباله است می‌توان بیان کرد که بر خلاف تمام ادعاهایی که حکومت در زمینه رفع زباله در كرماشان دارد، بحران زباله فراتر از تصوری است که حاکمیت سعی دارد در پوششی مثبت به جامعه القا کند؛ پوششی که هر چقدر هم آن را به ادعاهای واهی مزین کند باز هم نمی‌تواند واقعیت اینکه حکومت در گسترش این بحران نقش دارد را انکار کند.