سیبیلیا ابراهیم

رقه- زنان روستایی سنگ بنای اصلی جامعه خود محسوب می‌شوند، اما علیرغم تلاش‌های زنان و تحمل بسیاری از بارها، آنها در حاشیه قرار گرفته و نقش آنها نادیده گرفته می‌شود.

زنان روستایی، که به عنوان کشاورزان، کارگران، باغداران، فروشندگان بازار، دامداران، پیشگامان کسب‌وکار، و رهبران جامعه فعالیت می‌کنند، بیش از یک چهارم جمعیت جهانی را تشکیل داده و تقریباً ۴٣ درصد از نیروی کار کشاورزی در کشورهای در حال توسعه را به خود اختصاص می‌دهند. با وجود این، تلاش‌های آنان کمتر به رسمیت شناخته شده و نقش آن‌ها اغلب به حاشیه رانده می‌شود. علیرغم پیشرفت‌های قابل توجه، زنان روستایی همچنان با وضعیتی مشابه آنچه که قرن‌ها پیش تجربه کرده‌اند مواجه هستند.

در شرایط دشواری که ناشی از درگیری‌های مسلحانه، آوارگی گسترده، و بحران‌های اقتصادی فاجعه‌بار در شمال شرق سوریه است، زنان روستایی به عنوان نیروهای محوری و پایدار در جوامع خود به شمار می‌روند. این زنان در برابر سختی‌های فراوانی که این شرایط بر آن‌ها تحمیل کرده، مقاومت نشان می‌دهند. متحده المرعی، که مادری آواره از شهر سفیره و ساکن کنونی روستای حویجه حبش در شهر رقه است و به همراه سه دختر و هفت پسر خود زندگی می‌کند، در این زمینه بیان می‌دارد: «ما زنان روستایی روزانه در تمامی فعالیت‌های کشاورزی فعال هستیم تا بتوانیم به خودکفایی دست یابیم و نیازهای روزمره خود را تأمین کنیم. در این شرایط سخت معیشتی و آوارگی، ما نه تنها در کارهای روزمره بلکه در سخت‌ترین شرایط کاری نیز فعالیت می‌کنیم. کار ما محدود به فعالیت‌های خاصی مانند برداشت محصول، چیدن میوه‌های درختان و مراقبت از آنها نمی‌شود. با توجه به اینکه اکنون فصل برداشت بیشتر درختان میوه است، ما در حال حاضر مشغول برداشت محصولات دراق هستیم.» این سخنان نشان‌دهنده تلاش‌های شبانه‌روزی و فداکاری‌های زنان روستایی در چنین شرایط سختی است.

او در ادامه به توضیحات خود افزود: «علاوه بر فعالیت‌های کشاورزی، زنان روستایی مسئولیت نگهداری از تعدادی دام مانند گوسفند و مرغ را نیز بر عهده دارند. بنابراین، کار ما از بامداد زود، گاهی قبل از طلوع آفتاب آغاز می‌شود و تا زمانی که ظهر فرا می‌رسد و ما برای استراحتی کوتاه توقف می‌کنیم، ادامه می‌یابد. پس از آن، کار خود را تا غروب آفتاب دوباره از سر می‌گیریم.» وی همچنین اشاره کرد که «ما نان را به روش سنتی تهیه می‌کنیم.»

در توضیحات خود در مورد وظایف کشاورزی زنان، او بیان داشت: «با توجه به مسئولیت‌های گسترده کشاورزی که بر دوش زنان است، آن‌ها باری سنگین‌تر نسبت به مردان که کارهایشان محدودتر است، متحمل می‌شوند. زنان علاوه بر نقش‌های خود در خانه و انجام کارهای خانگی روزانه، در زمین‌های کشاورزی مختلف و در بخش پرورش دام نیز فعالیت می‌کنند. بنابراین، بخش عمده‌ای از اقتصاد کشور بر دوش آن‌ها است. کار ما به توسعه بخش مواد غذایی کمک می‌کند و شامل تولید سبزیجات، میوه‌ها، لبنیات، و پنیرهایی می‌شود که به طور گسترده‌ای به شهرها صادر می‌شود، جایی که وابستگی چشمگیری به محصولات روستایی وجود دارد.»

علی‌رغم اینکه زنان نقش بنیادین و اساسی در پایه‌ریزی و توسعه جوامع روستایی ایفا می‌کنند و بر دوش آن‌ها بار سنگینی از مسئولیت‌ها قرار دارد، آن‌ها همچنان با محرومیت‌ها و حاشیه‌نشینی در جامعه دست و پنجه نرم می‌کنند. متحده المرعی با تأکید بر این وضعیت می‌گوید: «ما از حاشیه‌نشینی در جامعه و دسترسی دشوار به نهادهای حمایتی مرتبط با حقوق زنان رنج می‌بریم. چگونه یک زن می‌تواند به حقوق از دست رفته خود دست یابد؟» وی ادامه داد: «چگونه می‌تواند از همسر ناتوانش که وی را وادار به پذیرش تمامی مسئولیت‌های خانوادگی کرده، حقوق خود را مطالبه کند؟ یا چگونه می‌تواند از فرزندانش که هر کدام با مسائل خانواده خود درگیر هستند، حمایت بخواهد؟»

متحده مرعی در تشریح رنج‌های بهداشتی که زنان روستایی به طور عمومی با آن مواجه هستند، اشاره کرد: «به دلیل عدم وجود درمانگاه‌ها و بیمارستان‌ها در روستاها و دوری آنها از شهرهایی که دارای خدمات بهداشتی گسترده‌ای هستند، ما در مواقع اضطراری به دلیل فاصله دور از مراکز درمانی رنج می‌بریم که می‌تواند به جان ما آسیب بزند.» برای کاهش این فواصل و نیازهای بهداشتی، زنان بسیاری به یادگیری اصول زایمان و سایر خدمات بهداشتی مانند تزریق و رگ گیری روی آورده‌اند.

متحده مرعی نیز که اکنون به عنوان قابله روستا فعالیت می‌کند، می‌گوید: «شرایط سخت ما را وادار کرده است که بسیاری از مهارت‌های لازم را یاد بگیریم.»

متحده مرعی به چالش‌هایی که در کار روزانه خود با آنها روبرو می‌شوند اشاره کرد و گفت: «ما از کمبود گازوئیل برای راه‌اندازی تراکتورهایی که برای خدمات زمین‌های کشاورزی استفاده می‌شوند، رنج می‌بریم و همچنین با نبود آب آشامیدنی دست و پنجه نرم می‌کنیم، که این امر مرا وادار می‌کند به ایستگاه‌های آب بروم و مقادیر کمی آب بیاورم.»

در پایان سخنان خود، متحده مرعی از سازمان‌های حمایتی زنان درخواست کرد تا به وضعیت دشوار زنان روستایی، که از حاشیه‌نشینی، طرد شدگی، و غیبت از جامعه رنج می‌برند، توجه ویژه‌ای نشان دهند. او بیان داشت: «ما از مؤسسات زنان می‌خواهیم که در افزایش آگاهی و توانمندسازی زنان روستایی مشارکت کنند و پروژه‌های حرفه‌ای ویژه زنان مانند دوره‌های خیاطی و پرستاری را برای بهبود وضعیت اقتصادی و خودکفایی آنها در کارهای غیر سخت راه‌اندازی کنند. ما همچنین نیازمند انتقال آب آشامیدنی از ایستگاه‌ها به خانه‌ها برای کاهش بار فاصله‌ها، آسفالت کردن جاده‌ها در روستا برای تسهیل تردد، و ساخت درمانگاه‌ها برای کاهش رنج‌های بهداشتی هستیم.» او با تأکید بر شرایط تلخ موجود که زنان روستایی را به استفاده از روش‌های ابتدایی واداشته است، خواستار توجه و حمایت بیشتر شد.