تأثیر منفی کلاس‌های مذهبی تابستانی بر کودکان
کلاس‌های مذهبی تابستانی در ایران و روژهلات کوردستان با هدف جذب کودکان و ترویج افکار مذهبی برگزار می‌شوند، اما این کلاس‌ها، به‌ویژه برای دختران جوان، تأثیرات منفی بسیاری از جمله ازدواج زودهنگام و ترک تحصیل را به همراه دارد.
نسیم محمدخواه
بانه-کلاس‌های مذهبی تابستانی که در ایران و روژهلات کوردستان به دنبال جذب کودکان برگزار می‌شوند، تأثیرات منفی بسیاری بر رشد فکری و اجتماعی آنان دارند. این کلاس‌ها اغلب توسط گروه‌های مذهبی و با هدف ترویج ایدئولوژی‌های ارتجاعی، ضد زن و ضد دمکراتیک برگزار می‌شوند. هرچند که قدرت و مشروعیت این گروه‌ها کاهش یافته است، اما همچنان قادر به پرورش افرادی با نگرش‌های افراطی هستند که تأثیرات مخربی بر کودکان و به ویژه دختران جوان دارند.
در رابطه با برگزاری کلاس‌های مذهبی و پیامدهای احتمالی آن در روژهلات کوردستان و ایران با فرشته.م (اسم مستعار) فعال مدنی اهل بانه گفت‌وگویی انجام دادیم.
لطفاً توضیح دهید که کلاس‌های مذهبی تابستانی در ایران و روژهلات کوردستان چگونه برگزار می‌شوند و اهداف اصلی این کلاس‌ها چیست؟
«کلاس‌های مذهبی که شامل کلاس‌های قرآنی و دیگر برنامه‌های مشابه می‌شوند، معمولاً در فصل‌های بهار و تابستان، به ویژه پس از تعطیلی مدارس، برگزار می‌شوند. این کلاس‌ها اغلب قشر متوسط و به‌ویژه اقشار ضعیف مالی را هدف قرار می‌دهند. رایگان بودن این کلاس‌ها والدین را تشویق می‌کند تا اوقات فراغت فرزندانشان را با شرکت در این کلاس‌ها پر کنند. در این کلاس‌ها به‌طور هدفمند افکار مذهبی به کودکان تزریق می‌شود، که این امر می‌تواند تأثیرات بسیار جدی بر روی آنها، به‌ویژه بر زنان جوان، داشته باشد.»
چگونه کلاس‌های مذهبی تابستانی، کودکان را به ازدواج زودهنگام تشویق می‌کند؟
«برخی از این کلاس‌ها کودکان را به ازدواج زودهنگام تشویق می‌کنند. این موضوع باعث قطع تحصیلات و محدود شدن فرصت‌های رشد شخصی و حرفه‌ای آنها می‌شود. جدی‌ترین خطری که برای کودکان و نوجوانان وجود دارد، افزایش کودک‌همسری است. تقریباً تمامی موارد کودک‌همسری مربوط به زنان جوان است، بنابراین این کلاس‌ها به‌طور هدفمند نوجوانانی را که در حساس‌ترین برهه زندگی خود هستند، وارد مسیری می‌کنند که برای آن آمادگی ندارند و این مسئله تمام زندگی آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
چگونه شرکت در کلاس‌های مذهبی تابستانی موجب بازماندن دختران از ادامه تحصیل می‌شود؟
«در این کلاس‌ها، از چندین روش برای جلوگیری از تحصیل کودکان، به‌ویژه دختران جوان، استفاده می‌شود. اولاً، اغلب گروه‌های مذهبی افراطی با تحصیل دختران مخالف هستند، به‌خصوص با تحصیلات تکمیلی و رفتن به دانشگاه. ثانیاً، در مواردی که کودک‌همسری رخ می‌دهد، ادامه تحصیل عملاً غیرممکن می‌شود. بنابراین، چه این کلاس‌ها منجر به کودک‌همسری شوند و چه مستقیماً با ادامه تحصیل مخالفت کنند، نتیجه نهایی ترک تحصیل زنان جوان است. من خودم ده‌ها مورد را می‌شناسم که پس از شرکت در کلاس‌های قرآنی و مشابه آن، تحت تأثیر افکار مذهبی قرار گرفته و چادر و نقاب به‌کار گرفته‌اند. این دختران تحت تأثیر تبلیغات فردی که این کلاس‌ها را برگزار می‌کرد، به ازدواج زودهنگام تن داده‌اند. در بسیاری از این موارد، پس از تحمل چند سال زندگی مشترک، مجبور به طلاق شده‌اند.»
چگونه کلاس‌های مذهبی تابستانی به ترویج افکار و عقاید ضد زن می‌پردازند؟
در کلاس های مذهبی، به زنان جوانان این ایده القا می‌شود که مسائلی چون پوشش اجباری، چند همسری، ایفای نقش تنها به عنوان خانه‌دار و فرزندان پروری، و فرمانبرداری از مردان و حکومت، نه تنها طبیعی هستند بلکه به عنوان بخشی از آموزه‌های دینی تلقی می‌شوند. به همین دلیل، گفتمان مذهبی زنان را از آزادی انتخاب و زندگی مستقل محروم می‌کند.»
چگونه کلاس‌های مذهبی کودکان را با ایدئولوژی‌های غیر دمکراتیک و ارتجاعی آشنا می‌کند و آنها را به این سمت می‌برد؟
«در این کلاس‌ها، کودکان بیشتر در معرض ترویج افکار تندروی مذهبی قرار می‌گیرند و بدون نظارت مناسب، این افکار به ذهن آنها القا می‌شود. این ممکن است باعث ایجاد یک دنیای ترسناک برای آنها شود که حتی می‌تواند منجر به تنش‌ها در خانواده‌ها شود و در دوران نوجوانی، آنها به شیوه‌هایی رادیکال در برخورد با خانواده و اطرافیان پرداخته و حتی در برخی موارد، تهدید به قتل و ... از طرف آنها شاهد باشیم که این امور به علت پرورش یافته در این کلاس‌ها تحت نظر افراد تندرو رخ می‌دهد.»
چه سازمان‌و گروه‌هایی در تلاش هستند کودکان از طریق کلاس‌های مذهبی جذب کنند؟
«هم سازمان‌های دولتی و غیردولتی در این زمینه نقش دارند. از جمله سازمان‌های دولتی که در این حوزه فعال هستند، سازمان تبلیغات اسلامی به عنوان یکی از نهادهای وابسته به بسیج و سپاه پاسداران است که این کلاس‌ها را برگزار می‌کند و به دنبال جذب این کودکان در سازمان‌های بسیج و سپاه پاسداران است. از سوی دیگر، گروه‌های غیردولتی نیز، به ویژه در مناطقی که مذهب اکثریت جامعه اسلام سنی است، نقش بسزایی دارند. گروه‌های سلفی، اخوانی و حتی سایر گروه‌های مذهبی در برگزاری این کلاس‌ها مشارکت دارند. برای نمونه، در گذشته یکی از دوستان من در یکی از کلاس‌هایی که توسط گروه اخوانی برگزار می‌شد، حضور داشته و دقیقاً در همان زمانی که کلاس ادامه داشته، اشغال عفرین در حال انجام بود. در طول مباحث، مربی که کلاس را برگزار کرده بود، از اردوغان و اشغال شهر عفرین دفاع کرده بود. این، نمونه‌ای واضح از اهداف این کلاس‌ها هست که توسط اشغالگران کوردستان در حال ترویج است.»
چه راهکارهایی برای مقابله با تأثیرات منفی کلاس‌های مذهبی پیشنهاد می‌دهید؟
«برای مقابله با تأثیرات منفی کلاس‌های مذهبی، اقداماتی می‌توان انجام داد. اولاً، تشویق به شرکت کودکان در کلاس‌های ورزشی و علمی می‌تواند فرصت‌هایی را برای فعالیت‌های سازنده و مفید فراهم کند. همچنین، اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به والدین درباره تأثیرات منفی این کلاس‌ها می‌تواند کمک کند تا از شرکت کودکان در این برنامه‌ها جلوگیری شود. به علاوه، حمایت از برنامه‌های فرهنگی و هنری، اعتماد به نفس و خلاقیت کودکان را تقویت کرده و به عنوان گزینه‌های مناسبی برای جایگزینی کلاس‌های مذهبی مطرح می‌شود. در نهایت، هماهنگی تلاش‌های خانواده‌ها و نهادهای اجتماعی برای ایجاد محیطی سالم و پرورشی برای کودکان بسیار حیاتی است تا از تأثیرات منفی این کلاس‌ها جلوگیری شود و رشد فکری و اجتماعی کودکان تضمین شود.»