سرمایهداری و استانداردهای زیبایی؛ اسارت زنان در دنیای ظاهر
با گسترش روزافزون عملهای زیبایی، پزشکان و پژوهشگران در حوزه زنشناسی تأکید کردهاند که این نوع جراحیها با خطرات جدی برای سلامت زنان همراه است و میتواند پیامدهای منفی بر وضعیت سلامتی، اجتماعی و اقتصادی آنان داشته باشد.
سیلوا ابراهیم
منبج- در سالهای اخیر، تعداد عملهای زیبایی در میان زنان به دلیل تلقی ظاهر بیرونی به عنوان معیار زیبایی، به طور قابل ملاحظهای افزایش یافته است. با این حال، متخصصان زنشناسی (علم مطالعه زنان) و پزشکان این دیدگاه را مردود میدانند و بر این نکته تأکید دارند که زیبایی واقعی هر فرد از درون او ناشی میشود. همچنین، اینگونه عملها را صرفاً تقلیدی و تأثیرپذیری از جوامع غربی میدانند. شباهتهای چهرهها و خروج افراد از حالت طبیعی خود، پدیدهای است که روزانه در صفحات تلویزیون و شبکههای اجتماعی مشاهده میکنیم و حتی در میان افراد جامعه نیز رواج یافته است. این وضعیت ناشی از عملهای زیبایی است که بسیاری از زنان به آن متوسل میشوند تا تغییراتی در نقاط خاصی از صورت یا دیگر نواحی بدن خود ایجاد کنند.
یک استاد درس زنشناسی در منطقه منبج واقع در شمال شرق سوریه تأکید کرد که جراحیهای زیبایی یک نبرد سرمایهداری است که قربانیان آن زنان هستند. به همین ترتیب، یک پزشک از منطقه رقه اظهار داشت که جراحیهای زیبایی به منظور درمان نقصهای مادرزادی یا آسیبهایی که در نتیجه حوادث به وجود میآیند، توسعه یافتهاند. اما آنچه اکنون مشاهده میشود، تنها تقلیدی از جوامع غربی است که موجب بروز بسیاری از بیماریهای مزمن میشود.
درباره دلایل گرایش زنان به انجام جراحیهای زیبایی، کندا جمیل، استاد رشته زنشناسی (ژنولوژی) بیان کرد: «در سالهای اخیر شاهد افزایش نرخ جراحیهای زیبایی بودهایم و علل این روند به تصور نادرست از زیبایی بازمیگردد. زنان به طور طبیعی به زیبایی علاقهمند هستند، اما معیارهای زیبایی را بر اساس جامعهای تعیین میکنند که زیبایی را بر مبنای ظاهر خارجی و تأثیر آن بر دیگران ارزیابی میکند. علاوه بر این، زنان تحت تأثیر شبکههای اجتماعی و تبلیغاتی که این جراحیها را ترویج میکنند، قرار میگیرند.»
وی با تأکید بر اینکه «این جراحیها تأثیرات متعددی بر سلامت زنان و وضعیت اجتماعی و اقتصادی آنان دارد»، اظهار داشت: «این جراحیها منجر به مرگ و ناهنجاریهای بدنی شده و همچنین بر طبیعت انسان تأثیر منفی گذاشته است. اکنون مشاهده میکنیم که چهره بسیاری از افراد شبیه به هم شده است، در حالی که انسانها با تفاوتهایشان از یکدیگر متمایز میشوند.»
وی بیان کرد: «سرمایهداری که این جراحیها را ترویج و تبلیغ میکند، تأثیر منفی عمیقی بر وضعیت زنان داشته است، به طوری که آنان را به پیروی از این جراحیها واداشته و آنها را به نسخههای مشابهی تبدیل کرده است، گویی از یک دستگاه چاپ خارج شدهاند. چه در شکل لبها، جراحیهای کوچک کردن کمر، بینی، یا کشیدن و پر کردن پوست باشد، اگر اندکی تأمل کنیم، درمییابیم که این امر به مثابه آغاز جنگی علیه زنان است و بسیاری از آنان قربانی آن شدهاند».
وی با اشاره به دیدگاه ژنولوژی درباره مفهوم زیبایی در فرد اظهار داشت: «ما به دنبال جوهر و درون افراد هستیم. نمیتوانیم کسی را صرفاً بر اساس ظاهرش زیبا بنامیم و این صفت را به فردی نسبت دهیم که شایسته آن نیست. زیبایی را بر اساس ظاهر خارجی نمیسنجیم، بلکه آن را بر اساس ذهن، تفکر و منطق فرد ارزیابی میکنیم. این زیبایی تنها از طریق ارتباط با فرد و شناخت عمیق او قابل ارزیابی است.»
وی درباره راههای کاهش جراحیهای زیبایی و شناخت معنای واقعی زیبایی اظهار داشت: «کاهش جراحیهای زیبایی تنها با درک مفهوم واقعی زیبایی و آگاهی از پیامدهای بهداشتی این جراحیها که ممکن است جان افراد را به خطر بیندازد، امکانپذیر است. این امر نیازمند برگزاری کمپینهای آگاهیبخشی برای زنان است. اگر زنان بدانند که زیبایی واقعی آنها در جوهر و ذات آنها نهفته است، نگرش جامعه به مفهوم زیبایی نیز تغییر خواهد کرد.»
مرکز مطالعات ژنولوژی پیشتر مطالعهای درباره مفهوم زیبایی و اخلاق انجام داده و نتیجهگیری کرده بود که بسیاری از زنان به ظاهر خارجی اهمیت میدهند، زیرا بر این باورند که این امر به اعتماد به نفس آنها میافزاید یا نقصی درونی را جبران میکند. اما این دیدگاه با واقعیت زیبایی و شیوه صحیح کسب اعتماد به نفس همخوانی ندارد. بر اساس نتایج این مطالعه و به توضیح کندا جمیل، برنامه و راهبردی برای تغییر این مفهوم تدوین شده است.
وی با اشاره به اینکه «سرمایهداری مفهوم واقعی زیبایی را نابود کرده و از ناآگاهی جامعه برای ترویج این ایدهها بهره برده است»، اظهار داشت: «امروز ما مسئولیت داریم تا مفهوم واقعی زیبایی را برای ارتقای جامعه خود بازتعریف کنیم. فرآیند ایجاد این مفهوم، برخلاف تخریب، نیازمند زمان و تلاش بیشتری است».
از سوی دیگر، زینب بهجت حسن، پزشک و رئیس مشترک انجمن پزشکان منطقه رقه، در خصوص دلایل روی آوردن به جراحیهای زیبایی بیان کرد: «جراحیهای زیبایی در ابتدا به منظور ترمیم ناهنجاریها یا آسیبهای ناشی از حوادث که بخشی از بدن فرد را دچار آسیب یا وضعیت نامناسبی مانند سوختگی، ناهنجاریهای مادرزادی یا خلقی کرده بود، به وجود آمدند. در چنین مواردی، جراحی زیبایی به عنوان یک درمان و راهحل کیفی محسوب میشود، زیرا به بهبود و اصلاح این شرایط کمک میکند.»
وی افزود: «بسیاری از جراحیهای زیبایی تحت تأثیر خانواده و محیط و با این تصور انجام میشوند که اعتماد به نفس فرد را افزایش میدهند، اما این امر بخشی از فرهنگ جوامع ما نیست، بلکه تأثیرپذیری از مدهای کشورهای اروپایی است. اخیراً شاهد شباهتهای فراوان بین زنان، بهویژه چهرههای مشهور، بودهایم، گویی که آنها نسخههای کپیشده از یکدیگر هستند».
وی توضیح داد: «اکثر جراحیهای زیبایی نیازمند بررسی فشار خون، قند خون و تحلیلهای سلامت دقیق هستند. ممکن است در طول عمل جراحی اختلالاتی در فشار خون یا قند خون رخ دهد. همچنین، احتمال وقوع اشتباهاتی در جراحی زیبایی وجود دارد که میتواند منجر به ناهنجاری شود.»
وی در خصوص خطرات جراحیهای زیبایی اظهار داشت: «خطرناکترین جراحیهای زیبایی که تأثیر منفی بر سلامت زنان دارند، آنهایی هستند که نیاز به بیهوشی طولانی مدت و مصرف داروهای متعدد دارند و ممکن است منجر به سکته مغزی یا بیماریهای مزمن در زنان شوند.» وی افزود که این جراحیها را میتوان با ورزش و رژیم غذایی سالم جایگزین کرد.
زینب بهجت حسن بر این باور است که «ظاهر خارجی مهم است، اما نباید به اندازهای اهمیت یابد که بر سلامت ما غلبه کند. مفهوم واقعی زیبایی ناظر بر زیبایی روح است، زیرا واقعیت و انرژی ما را منعکس میکند.» وی به تمامی زنان توصیه کرد: «زنان نباید تحت تأثیر روندهای جهانی قرار گیرند و هر کدام باید با ویژگیهای منحصر به فرد خود متمایز باشند. ظاهر، معیار زیبایی یا اساس اعتماد به نفس محسوب نمیشود.»