سال پرالتهاب ۲۰۲۳؛ مصر شاهد تحولات و رویدادهای مهم
طی سال‌های اخیر، زنان مصری با انواع مشکلات و مصائب از جمله خشونت‌های گوناگون مواجه بوده‌اند. این امر برخی سازمان‌های حامی حقوق زنان را بر آن داشت تا برای رسیدگی به این مشکلات و ایجاد تغییرات واقعی و مؤثر، وارد عمل شوند.
اسما فتحی
قاهرە- فعالان حقوق زنان، ضمن تأکید بر اینکه خشونت علیە زنان، حقوق آنها را تضعیف می‌کند، خواستار تشدید فعالیت‌ها از سوی کلیه اشخاص و مراجع ذی‌نفع در امور مربوط به زنان گردیدند، تا از این طریق شاهد بهبود در وضعیت نامساعد کنونی زنان باشیم.
جنبش زنان در سال گذشته، با وجود دستاوردها و شکست‌هایی که داشته، سعی نموده تا با اوضاع نامساعد پس از افزایش نقض حقوق زنان که تأثیر منفی بر وضعیت آنان گذاشته، مقابله کند. این امر موجب شده زنان مجبور به صرف تلاش فراوان جهت ارتقای سطح آگاهی عمومی نسبت به حقوق خویش باشند.
در این گزارش، سعی شده حیطه‌های مورد توجه سازمان‌های مدافع حقوق زنان و چالش‌های پیش روی آنها در سال جاری بررسی گردد. بسیاری از این سازمان‌ها بر لزوم انسجام و همکاری زنان به منظور ایجاد تحولات واقعی و موثر تأکید دارند.
علاوه بر معضل خشونت، زنان در سال جاری با چالش برخی قوانین مواجه بوده‌اند که تعدادی از سازمان‌های زنان بدان توجه نموده‌اند. اصلاح این قوانین در صدر برنامه‌های این سازمان‌ها قرار دارد تا بتوانند از زنان حمایت کرده و حقوق آنان را تضمین نمایند، چراکه قانون مهمترین عامل بازدارنده هرگونه نقض حقوق زنان می‌باشد.
سالی دشوار... افزایش نرخ خشونت
مادلین نادر، روزنامه‌نگار متخصص در امور زنان و افراد دارای معلولیت، عنوان نمود: سال ۲۰۲۳ پرحادثه بوده و شاهد تحولات بسیاری بوده است. وی خاطرنشان کرد که سازمان‌های زنان تلاش غیرمعمولی به منظور مهار تبعات سوء این سال که متوجه زنان گردیده، انجام داده‌اند.
مادلین نادر تصریح نمود: سال جاری بسیار پیچیده بوده، چراکه شاهد نقض گسترده‌ای از حقوق زنان در حوزه خشونت بوده‌ایم که تا مرز قتل علنی زنان در خیابان‌ها و مراکز آموزش عالی نیز پیش رفته است. این امر نیازمند مداخله همه اشخاص و مراجع ذی‌نفع در این خصوص بوده است. وی تأکید نمود: سازمان‌های زنان بخش عمده‌ای از فعالیت‌های خود را به افزایش آگاهی عمومی در خصوص پذیرش اجتماعی نقض حقوق زنان، و نیز حمایت از افراد گزارش‌دهنده و شهود پرونده‌های مرتبط با خشونت، به منظور ترغیب زنان به افشای ستم‌های وارده، اختصاص دادە‌اند.
مادلین نادر خاطرنشان نمودند: اغلب سازمان‌های فعال در عرصه دفاع از حقوق زنان بر ضرورت تصویب قانونی جهت حمایت از زنان در برابر خشونت‌ها، و همچنین ارائه لایحه قانون احوال شخصیه به مجلس نمایندگان برای بحث و تصویب و انجام اصلاحات مورد نیاز در خصوص نواقص فعلی قانونی که بر حقوق زنان تأثیر منفی می‌گذارد، تأکید کرد.
چالش‌ها و چشم‌اندازهای پیشِ رو
مادلین نادر تصریح نمودند: مهمترین نیاز جامعه زنان، تمرکز بر مقوله همکاری و مشارکت میان سازمان‌ها و نهادهای مدافع حقوق زنان است تا از تکرار اقدامات جلوگیری شود و به سوی کار جمعی و مکمل حرکت نمود که دستاوردهای ملموس‌تری به همراه خواهد داشت. ایشان اشاره نمودند: سازمان‌های زنان گویی به صورت منفرد و بدون هماهنگی و همکاری لازم با یکدیگر فعالیت می‌کنند و نتایج چندانی حاصل نمی‌شود. زیرا هر اندازه هم که اقدامات انفرادی بزرگ باشد، در برابر کار جمعی و هم‌فزا که معمولاً موجب اعمال فشار و نفوذ بیشتر در برابر مسئولان و ارتقای قدرت و اثربخشی نزد گروه‌های هدف می‌گردد، ضعیف و ناکارآمد خواهد بود.
از سوی دیگر، جواهر طاهر، مدیر برنامه دسترسی به عدالت در مؤسسه امور زنان مصر، اظهار داشتند: طی سه سال گذشته مسائل متعددی همچون قتل علنی زنان و انواع خشونت‌ها علیه آنان و نیز مشکلات مربوط به قانون احوال شخصیه، موجب رنج و آسیب زنان گردیده است. ایشان تأکید نمودند: سازمان‌های زنان تلاش فراوانی جهت بهبود اوضاع زنان مصری به ویژه در حوزه‌های خشونت و قانون‌گذاری انجام داده‌اند و در مؤسسه ما نیز توجه ویژه‌ای به قوانین از جمله قانون احوال شخصیه معطوف شده است
جواهر طاهر اشاره نمودند: در این سال به ویژه، دستاوردهای مهمی حاصل شده است که مهمترین آن پذیرش و امضای لایحه قانون احوال شخصیه توسط نایب نشوی الدیب بوده است، که توسط مؤسسه امور زنان مصر تدوین و آماده شده بود و ۶۰ نماینده مجلس نیز آن را امضا نمودند. همچنین، روی لایحه‌ای جدید برای مبارزه با خشونت علیه زنان نیز کار شده است. ایشان به نتایج ملموس دیگری که جنبش زنان مصر در دوران اخیر کسب نموده، اشاره فرمودند، از جمله اصلاحات و تغییراتی در برخی قوانین نظیر مجازات ختنه دختران، آزار و اذیت جنسی و قانون آیین دادرسی کیفری.
جواهر طاهر تأکید نمودند: تمامی این دستاوردها حاصل تلاش سازمان‌های زنان و همچنین برنامه‌های نوآورانه جوانانی است که در سال ۲۰۲۳ نقش برجسته‌ای ایفا نموده و در جنبش‌های اجتماعی مشارکت داشته‌اند؛ از جمله ابتکارات «سَند»، «مونث سالم»، «بر آمان» و «انثی». ایشان نسل جوان را با اندیشه‌های نو و پیشرفته و صاحب سرعت عمل بیشتر، افزوده‌ای برای غنای فعالیت‌ها در آینده دانستند
ایشان توضیح دادند: دو موضوع بسیار مهم یعنی «قانون یکپارچه مبارزه با خشونت» و «قانون خانواده عادلانه‌تر برای مصر» همچنان بهبود قابل توجهی نیافته‌اند که پیگیری آنها در سال آتی ادامه خواهد داشت.
جواهر طاهر اظهار داشتند: ضروری است دولت نیز به مسائل و مطالبات زنان توجه ویژه‌ای مبذول دارد تا اوضاع زودتر از تلاش‌های انفرادی سازمان‌های زنان و گروه‌های جوان بهبود یابد، چراکه لازم است آنها با یکدیگر هماهنگی و همکاری داشته باشند که امیدواریم این امر در سال آینده محقق شود.