سلمی رشید

سودان - زنان در سودان که دچار خشونت جنسی و تخطی‌های حقوقی شده‌اند، در راستای ثبت و اثبات این تخطی‌ها، به دلیل درگیری‌های جاری که چندین ماه به طول انجامیده، با چالش‌هایی مواجه هستند. این مسئله توسط رانیا عونی، مسئول دفتر منطقه‌ای آفریقا برای امور پناهندگان در مصر، تایید شده است.

رانیا عونی، مدیر دفتر منطقه‌ای آفریقا برای امور پناهندگان در مصر، از کمیساریای عالی پناهندگان خواستار پایبندی به معاهدات بین‌المللی و برخورد منصفانه با افراد سودانی، بدون توجه به تغییرات داخلی سودان، شد. او خواهان افزایش توجه به شرایط پناهندگان، سرعت بخشیدن به فرآیند ثبت‌نام، در نظر گرفتن جنبه‌های روانی مواجهه با پناهندگی، فراهم آوردن اسکان مناسب و پرداختن به نیازهای آموزشی کودکان پناهنده بود.

همچنین، او نامه‌ای به پناهندگان سودانی نوشت، درخواست کرد که آنها به قوانین میزبان احترام گذاشته، فرهنگ صلح را نشر دهند و از هرگونه گفتمان نفرت پرهیز کنند. رانیا عونی بیان کرد که چندین مرکز، تحت نظر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در مصر، برای ارائه خدمات به پناهندگان فعال هستند، ولی تعیین دقیق تعداد پناهندگان سودانی در مصر به دلیل شرایط موجود، دشوار است.

وی افزود که طبق آمار، شمار پناهندگان سودانی در مصر از زمان شروع درگیری‌ها در ١۵ آوریل ٢٠٢٣ به بیش از ١٠ هزار نفر رسیده و این رقم همچنان در حال افزایش است، به خصوص پس از حملاتی که شهر ود مدنی در استان جزیره را هدف قرار داده است.

پرسشی در مورد وجود سیاست‌ها یا برنامه‌های خاص کمیساریای عالی برای حمایت از زنانی که در طول جنگ دچار خشونت جنسی و نقض حقوق می‌شوند مطرح شد، که در پاسخ، رانیا  العونی اشاره کرد کمیساریا برنامه‌های ویژه‌ای برای پنج دسته آسیب‌پذیر شامل زنان، کودکان، سالمندان و بیماران به خصوص، در نظر گرفته است.

رانیا العونی بیان کرد که زنان دچار خشونت جنسی یا سایر نقض‌های حقوقی، در اثبات این موارد با چالش‌هایی روبرو هستند، و این مشکلات را به ویژگی‌های فرهنگی جامعه سودان و ترس از افشاگری در مورد تجاوز و خشونت جنسی که به مسائلی چون شرف و عزت مرتبط است، نسبت داد. او تأکید کرد این مسئله، فرایند ارائه خدمات کمیساریا به این گروه را که به شدت به حمایت و پشتیبانی نیاز دارند، دچار مشکل می‌کند.

در پاسخ به سؤالی درباره فعالیت سازمان‌های دیگر برای ارائه خدمات به پناهندگان، رانیا العونی توضیح داد که چندین سازمان بین‌المللی، از جمله پزشکان بدون مرز، کنداسا، و سن اندرو، در زمینه ارائه خدمات اساسی نظیر کمک مالی و امکانات اسکان، فعالیت می‌کنند.

العونی توضیح داد که دلیل اخراج اجباری پناهندگان سودانی از مصر، علی‌رغم عضویت مصر در کنوانسیون سازمان ملل مربوط به وضعیت پناهندگان و پروتکل ١٩۶٧ که اصل عدم اخراج اجباری را تضمین می‌کند، به سیاست‌های کنونی مصر و عدم التزام آن به کنوانسیون چهار آزادی و دیگر توافق‌نامه‌های بین‌المللی برمی‌گردد، که این موضوع سیاست بازگرداندن اجباری پناهندگان سودانی را به دنبال داشته است. وی به وقایعی در شهر نصر اشاره کرد که در آنجا، چندین پناهنده سودانی دارنده کارت‌های آبی، که نشان‌دهنده وضعیت اسکان‌یافته پناهندگی آن‌ها بود، دستگیر شده، کارت‌هایشان ضبط و سپس به زور به سودان بازگردانده شدند. وی تأکید کرد که هم پناهندگان سودانی و هم سودانی‌های مقیم، به طور کلی با آزار و اذیت‌هایی در قالب گفتمان‌های نفرت مواجه هستند.

رانیا العونی یکی از دلایل مشکلات موجود را عدم رعایت مقررات و آیین‌نامه‌های کمیساریای عالی پناهندگان توسط سودانی‌ها دانست و اضافه کرد: «برای پیشگیری از تکرار چنین مواردی، کمیساریا سیستم ثبت‌نام پناهندگان را به روش تلفنی تغییر داد تا فرآیند آسان‌تر شود و از ازدحام در مقابل درهای کمیساریا کاسته شود.»

وی از وضعیت کودکانی که پس از شروع جنگ در سودان، همراه با خانواده‌های خود به مصر آمده‌اند و به دلیل هزینه‌های بالای ثبت‌نام در مدارس، از سیستم آموزشی کنار گذاشته شده‌اند، ابراز نگرانی خود را اعلام داشت.