نقش الگوی «ملت دموکراتیک» در حفاظت از جامعه‌ی مسیحی شمال سوریه
در شرایطی که گروه‌های مذهبی و عقیدتی در مناطق تحت سلطه‌ی «هیئت تحریر الشام» و نواحی اشغال‌شده توسط ترکیه و مزدورانش، آماج حملات قرار دارند، مسیحیان شمال و شرق سوریه با آرامش زندگی می‌کند و در اداره‌ی امور منطقه مشارکت دارند.
نور الاحمد
رقه – با آغاز جنگ داخلی سوریه، بسیاری از خلق‌های این سرزمین به اهداف اصلی رژیم‌های استبدادی بدل شدند تا انقلاب مردم را به بیراهه بکشند. در این میان، پیروان ادیان و مذاهب گوناگون هدف حمله قرار گرفتند و حتی مساجد نیز بمب‌گذاری شدند، زیرا هدف تروریسم، گسستن پیوندهای اجتماعی میان خلق‌ها و پیروان ادیان و مذاهب گوناگون است.
مؤلفه‌ی مسیحی، به عنوان یکی از خلق‌های تمدن‌ساز و کهن سوریه، همواره به صورت سازمان‌یافته هدف حمله قرار داشته است. با این وجود، اداره خودگردانی دموکراتیک در منطقه شمال و شرق سوریه، از زمان به دست گرفتن مدیریت منطقه پس از انقلاب ۱۹ ژوئیه، کوشیده است تا الگویی متکثر و مبتنی بر حقوق تمام ساکنان را پیاده کند.
سهام قریو، ریاست مشترک «مجلس خلق‌های دموکراتیک»، بر این باور است که پروژه‌ی «ملت دموکراتیک» با تکیه بر اصل همزیستی، نقطه عطفی تاریخی در سرنوشت ادیان و مذاهب منطقه، به ویژه مسیحیان، رقم زده است. این پروژه ضمن به رسمیت شناختن هویت و فرهنگ آنان، به احیای اماکن مذهبی و کلیساها اهتمام ویژه‌ای ورزیده است. به عنوان نمونه، «هیئت فرهنگ و آثار منطقه شمال و شرق سوریه» در سال ۲۰۲۲ کلیسای کاتولیک ارمنی را مرمت کرد و اشیاء مقدس آن را به جایگاه اصلی خود بازگرداند.
سهام قریو درباره‌ی پیشینه‌ی مسیحیت توضیح می‌دهد: «قدمت آیین مسیحیت به بیش از دو هزار سال می‌رسد. تمدن مسیحی، که ریشه‌های آن به ۵۳۹ سال پیش از میلاد بازمی‌گردد، تا امروز تداوم یافته است. پیروان این آیین که آرامی خوانده می‌شدند، به هفت گروه آرامی، کلدانی، آشوری، سریانی، مالکی، یعقوبی و محلّامی تقسیم می‌شدند».
او می‌افزاید: «آرامی‌ها پس از سال ۱۹۱۵ در منطقه‌ی ماردین به مسیحیت گرویدند. این اقوام در طول تاریخ، امپراتوری‌های بزرگی چون آشور، کلده و اکد را از دشت نینوای عراق تا سوریه بنیان نهادند. اما منازعات بین‌المللی به غارت و فروش آثار باستانی آنان در خارج از مرزها انجامید و در نهایت به نابودی کامل این امپراتوری‌ها منجر شد».
مؤلفه‌ی مسیحی، از اصیل‌ترین خلق‌های ریشه‌دار منطقه
سهام قریو در خصوص کوچ اجباری مسیحیان می‌گوید: «آنان امروز در اردن، لبنان، فلسطین و شهرهای مختلف سوریه، به‌ویژه وادی النصاری در حمص، پراکنده‌اند. مسیحیان از اصیل‌ترین و ریشه‌دارترین خلق‌های سوریه هستند که خاستگاه اصلی‌شان سرزمین‌های میان دو رود دجله و فرات بود، اما سیاست‌های حذفی حکومت‌های پیاپی، بخش بزرگی از آنان را ناگزیر به ترک وطن کرد».
او ادامه می‌دهد: «خلق مسیحی همواره به هوش و خلاقیت در صنایع دستی شهره بوده و این هنر را تا به امروز زنده نگه داشته است. آنان با پاسداری از هویت فرهنگی، زبان مادری و کتب دینی خود، نقش مهمی در تاریخ منطقه ایفا کرده‌اند».
سهام قریو درباره‌ی آیین‌های مذهبی مسیحیان توضیح می‌دهد: «یکشنبه، روز مقدس و روز عبادت است. در این روز، ایمانداران در کلیسا گرد هم می‌آیند و کشیش مراسم دعا را اجرا می‌کند. در کلیسا عناصری نمادین همچون کتاب مقدس، تصاویر میلاد مسیح، شام آخر و تصلیب او وجود دارد. همچنین حوضچه‌هایی موسوم به 'قندیل' که تصویری از مریم مقدس بر فراز آن قرار گرفته، جایگاه ویژه‌ای دارد. زائران با روشن کردن شمع در برابر آن، برای برآورده شدن حاجات خود دعا می‌کنند».
روایت نسل‌کشی‌ها علیه مؤلفه‌ی مسیحی
سهام قریو با اشاره به تاریخ پرفراز و نشیب این خلق می‌گوید: «نخستین نسل‌کشی در سال ۱۹۳۳ و با حمله‌ی دولت عثمانی به مسیحیان نینوا در عراق رخ داد. در این فاجعه، ۲۵۹ نفر که اغلب زن و کودک بودند، کشته یا ربوده شدند. مهاجمان پس از بستن کامل آب رود خابور، ساکنان روستاهای حاشیه‌ی آن را به‌زور کوچاندند. این آوارگان به حسکه در منطقه شمال و شرق سوریه پناه آوردند و به امید بازگشت، روستاهایی با نام دیارهای پیشین خود بنا کردند، هرچند سیاست تغییر بافت جمعیتی در آن مناطق همچنان ادامه دارد».
او می‌افزاید: «این تراژدی با ظهور داعش در رقه تکرار شد. در سال ۲۰۱۴، این گروه با تکفیر مسیحیان، یک نسل‌کشی دیگر را رقم زد و خانواده‌های بی‌شماری را آواره‌ی دیگر کشورها کرد».
وحشت‌آفرینی داعش، انسان و سنگ را در امان نگذاشت: «با سیطره‌ی تفکر تروریستی، تاریکی بر شهر سایه افکند. اماکن باستانی و مذهبی نیز از تخریب در امان نماندند. سه کلیسای شهر رقه به طور کامل ویران شد و تنها ستون‌هایشان بر جای ماند. آثار باستانی، اموال مسیحیان و حتی کتب دینی به غارت رفت یا در آتش سوخت».
اداره خودگردانی، الگویی برای کثرت‌گرایی و تنوع
با آزادسازی رقه در سال ۲۰۱۷، الگویی کثرت‌گرا بر پایه‌ی تنوع ملی و مذهبی شکل گرفت که این تنوع را می‌توان نقطه‌ی قوت منطقه دانست. سهام قریو در این باره می‌گوید: «پروژه‌ی ملت دموکراتیک، که برآمده از یک قرارداد اجتماعی است، آزادی و حقوق تمام خلق‌ها را تضمین می‌کند. این پروژه پس از دهه‌ها تبعیض و به حاشیه رانده شدن، برای خلق‌های منطقه به منزله‌ی دروازه‌ای به سوی حیاتی نو بود».
او حمایت از مؤلفه‌ی مسیحی را پس از تحمل سال‌ها نسل‌کشی و کوچ اجباری، یک حق مسلم می‌داند و تأکید می‌کند: «آزادسازی منطقه و بازگشت ساکنان، به ویژه مسیحیان، یک رویداد تاریخی است. امروز هویت، فرهنگ و موجودیت مسیحیان در منطقه شمال و شرق سوریه به رسمیت شناخته شده است و آنان آیین‌های خود را در کمال آرامش و امنیت به جا می‌آورند».
ریاست مشترک مجلس خلق‌های دموکراتیک در پایان سخنانش گفت: «مؤلفه‌ی سریانی برای بازگرداندن تمام دارایی‌های کلیساها، از جمله آثار باستانی و کتب دینی، و احیای آیین‌هایمان تلاش می‌کند. ما از تمام مسیحیان دعوت می‌کنیم به شمال و شرق سوریه بازگردند و در بازسازی کلیساهایشان مشارکت کنند. این سرزمین به همگان تعلق دارد و وظیفه‌ی ماست که از هویت، فرهنگ و موجودیت خود پاسداری کنیم».