مراکش ... ضرب‌المثل‌های رایجی که زنان را آزرده خاطر می‌کند و باعث تداوم نگاه حقارت به آن‌ها می‌شود
راضیه عراقی با تأیید بر اینکه اکثر ضرب‌المثل‌های نقل شده از زمان‌های گذشته در مورد زنان در مراکش که به زبان‌ها منتقل می‌شود، حامل تصاویر منفی از آن‌ها است که ذهنیت مردسالارانه‌ی حاکم بر ساختار جامعه را تداوم می‌بخشد.
حنان حارت
مراکش- ضرب‌المثل‌های رایج مراکشی با زنان در تمام مراحل زندگی و شرایط اجتماعی سروکار دارند، برخی ضرب‌المثل‌ها آن‌ها را «حیله‌گر و فریبنده» توصیف می‌کنند مانند (سوق النسا سوق مطيار يا الداخل رد بالك يوريو لك من الربح قنطار ويديو لك راس مالك) و دیگران خواستار سلب حق تحصیل او هستند، به این بهانه که باعث انحطاط اخلاقی آن‌ها می‌شود، مانند ضرب‌المثلی که می‌گوید: «بە دخترت نە سواد بیاموز و نە او را در اتاقی تنها بگذار.»
در حالی که ضرب‌المثل‌هایی وجود دارد که « عنوسه؛ زنانی که در سن بالا ازدواج نکرده‌اند» را بار بزرگ می‌داند، در حالی که مرد با هر سنی که دارد می‌تواند ازدواج کند و تأخیر در ازدواج برای او مشکلی محسوب نمی‌شود، اما جامعه برخلاف زنان آن را می‌پذیرد.
نمونه‌ای از ضرب‌المثل‌های رایج وجود دارد که زنان را دارای اخلاق بد معرفی می‌کند و نقش آن‌ها در زندگی محدود به تولید مثل و خدمت به همسر و خانواده می‌داند، در حالی که بسیاری از ضرب‌المثل‌ها به تشبیه زن به «حیوان» می‌پردازند و ضرب‌المثل‌هایی که مقام زن را بالا می‌برد، بسیار اندک است، مانند ضرب‌المثلی که می‌گوید: «زن فضیلت خانه است». یعنی حضور زنان در خانه یک ارزش افزوده است.
انجمن زنان مراکشی کمپینی را علیه ضرب‌المثل‌های رایج در جامعه راه‌اندازی کرده است که منعکس کننده‌ی خشونت کلامی علیه زنان و تحقیر آن‌ها برای هشدار درباره‌ی خطر ایده‌هایی است که توسط کلیشه‌ها نسبت به زنان تداوم یافته است.
راضیه عراقی، یکی از اعضای انجمن زنان مراکشی، توضیح داد که این انجمن ایده‌ی مخالفت با ضرب‌المثل‌های عامیانه‌ای را که با زنان سروکار دارند، آغاز کرد، زیرا آن‌ها به طور روزانه منتشر می‌شوند، بدون اینکه بدانند خشونت نمادین دارند.
وی خاطرنشان کرد که برخی ضرب‌المثل‌های رایج به زنان مراکشی توهین می‌کند، تمام حقوق آن‌ها را ربوده، بازگشت آن‌ها را دست کم می‌گیرد و به آن‌ها نشان می‌دهد که هیچ نظر یا تصمیمی ندارند. مانند ضرب‌المثلی که می‌گوید «با او مشورت کنید و نظر او را جدی نگیرید»، یعنی با زن مشورت کنید بدون اینکه نظر او را بگیرید، و همچنین: «خیر زن است و بد زن». ضرب‌المثل دیگری نیز وجود دارد که بیانگر میزان ظلم و ستم بر زنان از طریق پخش این ضرب‌المثل‌هاست و براساس آن تصمیم به طلاق در دست مرد است.
وی اشاره کرد که «ضرب‌المثل‌هایی وجود دارد که در آن‌ها هر عملی را به عمل زن تشبیه می‌کنند و این بی احترامی و کم اهمیت جلوە دادن کار اوست.»
فرهنگ عامه در ضرب‌المثل‌های خود جنبه توهین‌آمیز را به زنان نسبت می‌دهد و در برخی از آن‌ها حقوق آن‌ها را سلب می‌کند، در حالی که جنبه‌های خوب را به مردان نسبت می‌دهد و با وجود ایراداتش همه‌ی امتیازات را به او می‌دهد. با وجود پیشرفت‌های ثبت شده و دستاوردهای زنان در زمینه‌ی آزادی‌ها و حقوق اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و مبارزه‌ای که برای اثبات شایستگی خود در برابر جامعه‌ی مردسالار و فرهنگ عامه آن انجام می‌دهند، اما هنوز نتوانسته‌اند از زیر سلطه‌ی ذهنیت مردسالارانه خلاص شوند.
راضیه عراقی در مورد دلایل تعصب نسبت به زنان در مصادیق رایج تأکید کرد که حکمت الهی به زنان حق فرزندآوری داده است و بنابراین، این نمادی از تداوم جامعه است که تعصب مردان را عمیق‌تر می کند و به ضرب المثل‌های عامیانه‌ای که زنان را تحقیر می‌کند ترجمه شده است.
او معتقد است که تصویر زنان مراکشی در ضرب‌المثل‌های رایج بسیار شبیه به تصویر او در جوامع دیگر است. نمونه‌های رایجی که زنان را آزار می‌دهد، نه تنها در مراکش، بلکه در کل منطقه در شمال آفریقا و خاورمیانه یافت می‌شود، زیرا این ضرب‌المثل‌ها برگرفته از یک فرهنگ مردسالارانه است که می‌خواهد زنان را تحت کنترل درآورد و از ارزش آن‌ها در جامعه بکاهد.
در جواب این سوال چگونه می‌توان با ضرب‌المثل‌های رایجی که تصویر بدی از زنان می‌دهد مبارزه کرد، راضیه عراقی گفت: «ما به عنوان زنان با قاطعیت می‌توانیم با این حرف‌ها و ضرب‌المثل‌ها روزانه مبارزه کنیم، بنابراین قبل از استفاده از این مثال‌ها باید بپرسیم که از کجا آمده‌اند؟ و منبع آن چیست؟ و به چه معناست؟ تا زمانی که از انتقال آن جلوگیری نکنیم، نمی‌توانیم با آن مبارزه کنیم و همچنین با آموزش زنان می‌توانیم با آن‌چه تبلیغ می‌شود مبارزه کنیم».
وی با تأکید براین که آموزش جامعه در مورد ارزش زنان و تبادل افکار بین دو جنس ضروری است گفت: «برای ساختن و اصلاح جامعه و مبارزه با افکار منفی و مردسالارانه باید بین دو طرف همکاری وجود داشته باشد. مسئولیت دوگانه است و هنر نیز می‌تواند برای برجسته کردن ایده‌های مثبت و مخالفت با هر چیزی که برای زنان و حتی مردان توهین‌آمیز است، تکیه کند.»
وی افزود: «جوانان را باید هدف قرار داد زیرا آن‌ها آینده‌ی فردا محسوب می‌شوند و می‌توانند افکار منفی و ضرب‌المثل‌های توهین‌آمیز رایج را تغییر دهند، به ویژه با در دسترس بودن ابزارهای جدید که می‌توانند برای انطباق با موضوعات مختلف و دفاع از ایده‌ی آن‌ها استفاده شوند. ایده‌ی یک جامعه‌ی هماهنگ که در آن هیچ طرفی به دیگری توهین نکند. باید بیش از هر چیز برای تغییر ذهنیت کار کرد و سپس تغییر واقعی رخ می‌دهد.»
راضیه عراقی در پایان صحبت‌های خود با بیان اینکه ضرب‌المثل‌های آمازیغیه مراکشی و عربی در بافتی مردانه تولید شده است که بیانگر نگاه حقارتگرانه به زنان است، گفت: این عبارات رایج را نباید با نوعی طنز برخورد کرد، بلکه هر زنی که ضرب‌المثلی را شنیده که او را آزرده می‌کند و ارزش او در جامعه می‌کاهد، نباید ساکت بماند، بلکه باید با شهامت و جسارت با گوینده‌ی آن مقابله کند تا استفاده از آن قبل از استفاده در معرض تأمل و بررسی قرار گیرد.