شبنم توکلی

تهران- در دنیای امروز ما استانداردهایی برای جذابیت افراد تعریف شده که موجبات روی آوردن مردم به جراحی­‌های زیبایی و دستکاری بدن شده است،گرچه توجه و پرداختن به بدن برای زنان دارای اهمیت بیشتری است چرا که زنان برخلاف مردان زیر فشار بیشتری برای توجه به بدن و ظاهر فیزیکی خود هستند.

جراحی زیبایی همان تغییر بدن و صورت برای بازسازی بدن طبق الگوهای مطلوب و استانداردهای مدنظر جامعه­‌ مصرفی است آنچنان که از زن می­‌خواهد لاغر،برنزه و جذاب باشد. در ایران به عنوان پایتخت جراحی بینی  در آغاز جراحی زیبایی میان زنان و خصوصا زنان طبقه متوسط به بالا شایع بود اما امروزه به امری عادی بدل شده که تمام اقشار جامعه را دربرگرفته است.

شواهد تاریخی نشان می‌­دهد که جراحی زیبایی پدیده­ای مختص به دنیای مدرن نیست بلکه از گذشته­‌های دور نیز همچون دوران مصر باستان عمل­‌های زیبایی وجود داشته با این تفاوت که در گذشته کسی که می­‌خواست عمل زیبایی انجام دهد این کار را به صورت پنهانی و با شرم انجام می­‌داد اما امروزه می­‌بینیم که حتی تبلیغات گسترده و علنی در این خصوص صورت می­‌گیرد همچون زنانی که پشت دوربین جهت انجام تبلیغات در کلینیک­‌های پوست و مو و زیبایی از رضایت پس از عمل خود می­‌گویند و از بابت آشکار شدن عمل خود هیچ مشکلی ندارند و حتی به آن افتخار می­‌کنند.

زیبایی معیاری برای ارزشگذاری افراد شده و از طرف انواع رسانه‌­ها، مردان و به­‌طور کل جامعه به زنان یادآوری می‌­شود که همیشه زیبا و جوان بمانند چرا که این زیبایی آنان است که همچون پول قابل معامله است یعنی آنها می­‌توانند در قبال زیبایی خود ثروت زیادی بدست آورند و ازدواج‌های موفقی با مردان دارای جایگاە اجتماعی، اقتصادی و سیاسی داشته باشند بنابراین به زن گوشزد می­‌شود که زیبایی او به قدرت گره خورده، لذا زن در هر دوره­ از زندگی خود حتی در دوران پیری دغدغه‌­ای جز زیبا و جوان ماندن ندارد و از این جهت نیز هزینه­‌های زیادی صرف ورزش­ها و رژیم­‌های غذایی سخت و عمل‌های زیبایی دردآور می­‌نماید تا مورد قبول استانداردهای مورد انتظار جامعه مردانه قرار گیرد.

 سارا .م،  ۲۴ ساله و دانشجوی کارشناسی مدیریت، می­‌گوید: «در هر جامعه­ یک­سری معیار برای زیبایی زنان تعریف شده، مثلا ممکن است در یک فرهنگی زنان چاق مورد پسند باشند یا رنگ پوست برنزه زیبا بنظر برسد ولی در جامعه ما زیبایی زن در قد کشیده و بدن بدون اضافه چربی و همین‌طور بینی کوچک و لب­های درشت است من خودم تا حالا دو بار جراحی بینی انجام دادم با این وجود باز هم بخاطر فرم بینی که دارم از طرف دوست پسرم مورد تمسخر قرار می­‌گیرم همین باعث می‌­شود بیش از قبل روی بینیم حساس شوم و احساس کنم بینی زشتی دارم و زمان زیادی را هم صرف گریم بینیم جلوی آیینه کنم تا با انواع پماد و چسب و کرم­های پوشاننده از حجم گوشتی بودن بینیم کم کنم.»

حالا که تقریبا تمام جامعه درگیر فضای مجازی شده هر چیزی که زنان نگاه می­‌کنند یا می­‌خوانند به نحوی بر اهمیت ظاهر و زیبایی آنان تأکید دارد لذا بدن به یک دل‌مشغولی و نگرانی همیشگی برای زنان تبدیل شده است که در صورت نادیده گرفتن آن تصویر منفی از خود خواهند داشت و احساس می­کنند به اندازه کافی در نگاه دیگران جذاب نیستند و همین موجبات کمبود اعتماد بنفس در آنان می­گردد که برای گریز از چنین افکار و وضعیتی به انواع جراحی­ها رو می­‌آورند تا از انگ چاق بودن، دماغ گنده بودن، اسکلت بودن، پوست لک­دار داشتن و... که از سوی افراد دور و نزدیک، مستقیم با غیر مستقیم به آنان زده می­‌شد در امان بمانند.

با گسترش فرهنگ ظاهرگرایانه در یک جامعه و در حالیکه  یکی از پیش شرط­‌های پذیرش اجتماعی زن زیبا بودن اوست، جراحی زیبایی راهی برای بازگرداندن  اعتماد بنفس از دست رفته زنان است چرا که با اینکار آنها می­‌توانند بسیاری از فعالیت‌هایی را که زمانی بخاطر داشتن تصویر زشت از خود کنار گذاشته بودند مجددا  از سر گیرند. به عبارتی دیگر جراحی زیبایی راهی غلط برای بازگرداندن و تقویت روحیه و اعتماد بنفس از دست رفته زنان است که از همان کودکی به بخش بزرگی از مشغولیت ذهنی آنها تبدیل شده است و چنین به آنان القا گردیده که تنها راه موفقیت و کسب هویت برای زنان حفظ طراوت و زیبایی آنان است تا مورد پسند جامعه و خصوصا جنس مخالف قرار گیرند با این اوصاف هنوز هم در جامعه زنانی وجود دارند که جسم خود را همانطور که هست دوست دارند و هرگونه تفاوت ظاهری در خود با دیگران را نه به مثابه ضعف که چون نقطه قوتی می­‌بینند که از دیده شدن آن لذت می‌­برند از نظر آنان زن چیزی بیش از یک جسم است و آنچه یک زن باید در خود پرورش دهد اندیشه و توانایی­‌های اوست و مادامی که زن در  بند مورد پسند این و آن قرار گرفتن باشد از دیگر توانایی­‌های خود غافل خواهد شد و این چیزی است که جامعه‌­ی مصرفی و مردسالار با در پیش گرفتن پروژه زیبایی در پی آن است.